Η αποτελεσματικότητα της μεταρρύθμισης στη Δικαιοσύνη θα εξαρτηθεί από το πώς θα την προσλάβουν τα δικαστήρια, σύμφωνα με τον επικεφαλής της DG REFORM της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μάριο Νάβα. Μιλώντας στην «Κ» τονίζει ότι η Γενική Διεύθυνση Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Κομισιόν στηρίζει τις παρεμβάσεις της ελληνικής κυβέρνησης, όπως η ενοποίηση των δικαστηρίων, η ψηφιοποίηση του συστήματος, η τοποθέτηση πρόσθετου ανθρώπινου δυναμικού και η ενίσχυση της διαμεσολάβησης πριν από το δικαστήριο. Περιγράφοντας το πλαίσιο της συνεργασίας με τις ελληνικές αρχές σε τεχνοκρατικό επίπεδο, το οποίο περιλαμβάνει 200 projects μεταρρυθμίσεων, ο Ευρωπαίος αξιωματούχος σημειώνει ότι –στον απόηχο της τραγωδίας στα Τέμπη– τις επόμενες εβδομάδες η Κομισιόν θα ξεκινήσει ένα νέο έργο παρακολούθησης στον ελληνικό σιδηρόδρομο. Ερωτηθείς για τις ελληνικές εξαγωγές, ο κ. Νάβα κάνει λόγο για αναξιοποίητες δυνατότητες δίνοντας έμφαση στην ανάγκη περαιτέρω ανάπτυξης της ελληνικής κεφαλαιαγοράς, ώστε οι ΜμΕ να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση πέρα από τον τραπεζικό δανεισμό. Ο ίδιος αναφέρεται στα διδάγματα που αντλούν οι ελληνικές αρχές από το ολλανδικό μοντέλο για την αύξηση των εξαγωγών.
– Σχεδόν 15 χρόνια μετά την εκδήλωση της κρίσης χρέους, στην Ελλάδα συζητάμε ακόμη για την ανάγκη μεταρρύθμισης των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών, θέμα που σχετίζεται και με τις υψηλές τιμές σε τομείς όπως τα τρόφιμα. Ποιες είναι αυτές οι μεταρρυθμίσεις, την εφαρμογή των οποίων υποστηρίζει και η DG RΕFORM;
– Κατ’ αρχάς επιτρέψτε μου να επαινέσω την Ελλάδα για τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειές της και την αξιοθαύμαστη ανάκαμψη τα τελευταία 10 χρόνια.
Οπως τόνισε η πρόεδρος Φον ντερ Λάιεν στην πρόσφατη επίσκεψή της στην Αθήνα: «Οχι πολύ καιρό πριν, η Ελλάδα αντιμετώπιζε χάος», αλλά τώρα «έχει γίνει οικονομικός ηγέτης. Η ελληνική οικονομία έχει ξεπεράσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο». Και αυτό είναι ένα πολύ καλό επίτευγμα στο οποίο έχουμε συμβάλει με σημαντική τεχνική υποστήριξη για μεταρρυθμίσεις – περισσότερα από 200 μεταρρυθμιστικά έργα στη χώρα.
Μεταξύ των μεταρρυθμίσεων που εφαρμόστηκαν, η Ελλάδα έχει αναλάβει σημαντικά βήματα για το άνοιγμα των αγορών σε βασικούς τομείς της οικονομίας, την τόνωση του ανταγωνισμού και την άρση των περιττών φραγμών εισόδου.
Παρά το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, η Ελλάδα έχει σημειώσει πολύ καλή πρόοδο: η ελληνική οικονομία έχει γίνει πιο ανοιχτή, προσελκύει υψηλότερες εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων και επέστρεψε πέρυσι στην επενδυτική βαθμίδα μετά από περισσότερο από μία δεκαετία.
Η Επιτροπή, μέσω της DG REFORM, υποστηρίζει την Ελλάδα και άλλα κράτη-μέλη στον σχεδιασμό και στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με τις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και την ανάπτυξη ενός ανταγωνιστικού επιχειρηματικού πλαισίου. Η υποστήριξη που παρέχεται στο πλαίσιο του Μέσου Τεχνικής Υποστήριξης (TSI) και του προκατόχου του, του Προγράμματος Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (SRSP), καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής, που κυμαίνονται από τη βιομηχανία, την ενέργεια, τη χρήση γης, την ψηφιακή οικονομία, τη διαχείριση κρατικών περιουσιακών στοιχείων, το επιχειρηματικό περιβάλλον και την πολιτική ανταγωνισμού. Αρκετά έργα συνέβαλαν επίσης στην εφαρμογή των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Για παράδειγμα, η DG REFORM βοήθησε τις ελληνικές αρχές σε μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούσαν στη βελτίωση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος για τις εταιρείες, ώστε να διευκολυνθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Η εγγραφή μιας επιχείρησης είναι πλέον πολύ πιο γρήγορη και ευκολότερη από ό,τι πριν από 15 χρόνια.
Επιπλέον, στον απόηχο της επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η DG REFORM υποστήριξε 17 κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, για τον εντοπισμό μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων με στόχο τη μείωση των εξαρτήσεων από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία και την εφαρμογή του σχεδίου REPowerEU.
Η Ελλάδα συνεχίζει να επιδιώκει κρίσιμες μεταρρυθμίσεις για την περαιτέρω βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στο πλαίσιο του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο φιλοδοξεί να πραγματοποιήσει επιτόπου επενδύσεις ύψους σχεδόν 36 δισ. ευρώ την περίοδο 2021-2026 (πάνω από 17% του ΑΕΠ σε όρους 2022).
Τόσο η ταχεία υλοποίηση αυτών των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων όσο και η αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας της Ε.Ε. αποτελούν βασικές προτεραιότητες για την Ελλάδα. Η DG REFORM είναι έτοιμη να συνεχίσει να βοηθάει τις ελληνικές αρχές στην υλοποίηση του φιλόδοξου μεταρρυθμιστικού τους προγράμματος. Επιτρέψτε μου να πω ότι το γεγονός πως η Ελλάδα έχει αναδειχθεί σε οικονομικό ηγέτη αποτελεί επίσης επιτυχία της πολιτικής υποστήριξης της DG REFORM.
– Πώς θα μπορέσει η Ελλάδα να μειώσει δραστικά τις εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις;
– Σύμφωνα με τον Πίνακα Αποτελεσμάτων της Ε.Ε. για τη Δικαιοσύνη –2023 EU Justice Scoreboard (europa.eu)– η Ελλάδα έχει αυξημένο αριθμό εκκρεμών υποθέσεων στην αστική και τη διοικητική δικαιοσύνη. Ωστόσο, οι συνεχιζόμενες ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που υποστηρίζονται από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στοχεύουν να φέρουν την Ελλάδα κοντά στον μέσο όρο της Ε.Ε.
Συγκεκριμένα:
• Η ενοποίηση των δικαστηρίων μέσω της μεταρρύθμισης του δικαστικού χάρτη στοχεύει στην αντιμετώπιση της άνισης κατανομής των υποθέσεων σε ολόκληρη τη χώρα.
• Η ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης σε συνδυασμό με την αυξημένη υποστήριξη στους δικαστές από πρόσθετους υπαλλήλους και τη δικαστική αστυνομία μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση της αποτελεσματικότητάς της.
Η ελληνική οικονομία έχει γίνει πιο ανοιχτή, προσελκύει υψηλότερες εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων και επέστρεψε πέρυσι στην επενδυτική βαθμίδα.
• Και τελικά, η προώθηση εναλλακτικών μηχανισμών επίλυσης διαφορών, όπως η διαμεσολάβηση, μπορεί να μειώσει τις εισερχόμενες υποθέσεις στα δικαστήρια και ως εκ τούτου τις εκκρεμότητες.
Η DG REFORM θα υποστηρίξει την ελληνική κυβέρνηση και τις πρόσφατες νομοθετικές πρωτοβουλίες για τη μείωση των καθυστερήσεων και του χρόνου διάθεσης (ο εκτιμώμενος χρόνος που απαιτείται για την επίλυση υποθέσεων), σύμφωνα με το εργαλείο μείωσης εκκρεμοτήτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, με στόχο τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών των καθυστερήσεων σε δικαστικές διαδικασίες. Ο αντίκτυπος του έργου θα εξαρτηθεί από την πρόσληψη των αποτελεσμάτων του από τα δικαστήρια. Τον περασμένο Απρίλιο είχα μια συνάντηση με τον Ελληνα υπουργό Δικαιοσύνης για την έναρξη αυτού του έργου.
– Το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη ανέδειξε με δραματικό τρόπο τις παθογένειες της ελληνικής δημόσιας διοίκησης. Τι έχετε να παρατηρήσετε σε σχέση και με τις μεταρρυθμίσεις που υποστηρίζετε σε αυτόν τον τομέα;
– Το δυστύχημα των Τεμπών ήταν ένα πολύ δραματικό γεγονός και οι καρδιές μας είναι ακόμη με τις οικογένειες των θυμάτων. Μετά το δυστύχημα των Τεμπών, τον Σεπτέμβριο του 2023 η Επιτροπή άρχισε να παρέχει τεχνική υποστήριξη μέσω του TSI. Η υποστήριξη περιελάμβανε την αξιολόγηση της ωριμότητας της ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Συστήματος Διαχείρισης Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας στην Ελλάδα και διατύπωσε συστάσεις για βελτίωση.
Επιπλέον, η Επιτροπή θα ξεκινήσει ένα συμπληρωματικό έργο τις επόμενες εβδομάδες, το οποίο θα περιλαμβάνει δραστηριότητες ανάπτυξης ικανοτήτων και θα στοχεύει στην ενίσχυση της ασφάλειας του ελληνικού σιδηροδρομικού τομέα και της συμμόρφωσής του με τον κανονισμό της Ε.Ε., προκειμένου να διασφαλιστεί ένα πιο σύγχρονο, ασφαλές, διαλειτουργικό και ανταγωνιστικό σιδηροδρομικό δίκτυο.
– Τα προηγούμενα χρόνια οι διεθνείς οργανισμοί έδωσαν εύσημα στην Ελλάδα για τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, το λεγόμενο μη μισθολογικό κόστος παραμένει υψηλό στερώντας εισόδημα από τους εργαζομένους και ανταγωνιστικότητα από τις επιχειρήσεις. Πώς προσεγγίζει η Κομισιόν τις μεταρρυθμίσεις για την ανταγωνιστικότητα;
– Από το 2017 η DG REFORM υποστηρίζει τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. στην οικοδόμηση ανταγωνιστικών οικονομιών με περισσότερα από 200 έργα. Η στήριξη καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής, από τις ΜμΕ και την επιχειρηματικότητα έως τις ξένες επενδύσεις και το εμπόριο.
Η ζήτηση των κρατών-μελών για υποστήριξη σε αυτόν τον τομέα είναι ισχυρή, γεγονός που καταδεικνύει την επιτυχία του TSI, που λειτουργεί από κάτω προς τα πάνω και κατόπιν ζήτησης. Μέσω του TSI, η Επιτροπή βοηθάει τα κράτη-μέλη και τις δημόσιες διοικήσεις τους να εφαρμόσουν τις πολιτικές της Κομισιόν και να οικοδομήσουν πιο ανταγωνιστικές και ανθεκτικές οικονομίες.
Η DG REFORM συνεργάστηκε στενά με τις ελληνικές αρχές για τη θέσπιση ενός απλοποιημένου, διαφανούς και οικονομικά αποδοτικού καθεστώτος επιθεωρήσεων και αδειοδότησης σύμφωνα με τις καλές πρακτικές της Ε.Ε., με στόχο τη μείωση των περιττών επιβαρύνσεων για τις επιχειρήσεις, ενώ ταυτόχρονα προστατεύει τα δημόσια συμφέροντα, την ασφάλεια και την υγεία, και το περιβάλλον και την αύξηση της διαφάνειας.
Ενα άλλο παράδειγμα είναι η υποστήριξη της DG REFORM για την προετοιμασία μιας βιομηχανικής στρατηγικής και του σχετικού σχεδίου δράσης, καθώς και μέτρα για την ενίσχυση του συντονιστικού πλαισίου διακυβέρνησης για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή μιας αποτελεσματικής βιομηχανικής πολιτικής.
Η στρατηγική βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες:
1. Καινοτομία.
2. Ψηφιακός μετασχηματισμός, με έμφαση στην ψηφιακή ωριμότητα και τις ψηφιακές τεχνολογίες.
3. Πράσινος μετασχηματισμός, περιβαλλοντικό αποτύπωμα, πράσινες τεχνολογίες.
4. Ανθρώπινοι πόροι και δεξιότητες, ιδίως ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες.
Οι ελληνικές αρχές έχουν εγκρίνει αυτή τη στρατηγική, συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου δράσης, και τώρα εργάζονται για την εφαρμογή της.
Mεγάλες οι αναξιοποίητες δυνατότητες για επέκταση των εξαγωγών
– Τι είδους παρεμβάσεις μπορούν να ενισχύσουν τη δυνατότητα της Ελλάδας να αυξήσει τις εξαγωγές της;
– Στην Ελλάδα, όπως και σε άλλα κράτη-μέλη, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις υποεκπροσωπούνται στο παγκόσμιο εμπόριο. Οι εξαγωγές μπορεί να είναι δύσκολες. Σε μια νέα αγορά υπάρχουν πολλά εμπόδια – τελωνεία, δασμοί και άλλοι εμπορικοί φραγμοί, γλώσσα, μάρκετινγκ. Συχνά οι μεγαλύτερες εταιρείες μπορούν να απορροφήσουν αυτά τα κόστη, αλλά οι μικρότερες μπορεί να μην το καταφέρουν. Ως αποτέλεσμα, οι εξαγωγές εξακολουθούν να είναι πολύ συγκεντρωμένες σε ορισμένους τομείς και περιφέρειες, υπονομεύοντας τη σύγκλιση και τη συνοχή.
Γενικά η Ελλάδα έχει μεγάλες αναξιοποίητες δυνατότητες επέκτασης της εξαγωγικής βάσης της σε περιοχές, κλάδους και εταιρείες. Οι ελληνικές αρχές έχουν αναγνωρίσει αυτές τις προκλήσεις και έχουν επισημάνει την προώθηση των εξαγωγών ως σημαντικό στοιχείο στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η DG REFORM προσέφερε βοήθεια στις ελληνικές αρχές για να ενισχύσουν την ικανότητά τους να αυξάνουν τις εξαγωγές σε ξένες αγορές, με έργα που σχετίζονται με την προώθηση των εξαγωγών και τη μεταρρύθμιση των δομών και διαδικασιών της οικονομικής διπλωματίας. Το έργο υποστήριξης για την προώθηση των εξαγωγών παρήγαγε πολύτιμη καθοδήγηση στις ελληνικές αρχές και εργαλεία που στοχεύουν να υποστηρίξουν τους εξαγωγείς στην επέκταση των επιχειρήσεών τους στο εξωτερικό. Αυτό περιελάμβανε τον σχεδιασμό της εθνικής ψηφιακής πλατφόρμας για πληροφορίες σχετικά με τις εξαγωγές και το γραφείο υποστήριξης στο Enterprise Greece. Το έργο βοήθησε επίσης την ικανότητα των ελληνικών αρχών να συντονίζουν καλύτερα τις δραστηριότητες προώθησης των εξαγωγών και να βελτιώνουν τις πληροφορίες της αγοράς σχετικά με την κατανόηση και την ιεράρχηση των εξαγωγικών αγορών. Μέσω του έργου οι ελληνικές αρχές απέκτησαν πρόσβαση σε διεθνή εργαλεία και μεθοδολογίες, προσαρμοσμένες στα χαρακτηριστικά της εθνικής οικονομίας και των εξαγωγών, για τον προσδιορισμό των εξαγωγικών δυνητικών αγορών και τομέων. Τέλος, το έργο βοήθησε επίσης με προτάσεις για τον σχεδιασμό μηχανισμών και μέτρων για τη μεταφορά τεχνογνωσίας που σχετίζεται με τις εξαγωγές σε περιφερειακό επίπεδο.
Με βάση αυτή την υποστήριξη, η DG REFORM και το υπουργείο Εξωτερικών στην Ελλάδα σχεδίασαν και ξεκίνησαν ένα έργο για την αναδιάρθρωση και τη μεταρρύθμιση της οικονομικής διπλωματίας, με τη βοήθεια του Ολλανδικού Οργανισμού Επιχειρήσεων (RVO). Περιελάμβανε συνεργασία σχετικά με τον τρόπο βελτίωσης των δομών και διαδικασιών, την ανάπτυξη στρατηγικών, καθώς και τη συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Αυτό το έργο επέτρεψε στις ελληνικές αρχές να διδαχθούν από την εμπειρία της Ολλανδίας, η οποία, όπως γνωρίζετε, έχει μια επιτυχημένη μακροχρόνια πορεία στις εξαγωγές.
Γενικά, για να βοηθηθούν οι ΜμΕ να αποκτήσουν κλίμακα και να αναπτυχθούν διεθνώς, είναι εξαιρετικά σημαντικές οι πιο ζωντανές κεφαλαιαγορές, ικανές να προσφέρουν χρηματοδότηση πέρα από τον τραπεζικό δανεισμό.
Το έργο υποστήριξής μας για τη στρατηγική ανάπτυξης κεφαλαιαγοράς έχει στόχο να υποστηρίξει την οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας και να δημιουργήσει ένα πλαίσιο για τη δημιουργία καλά οργανωμένων, εύρυθμων, εποπτευόμενων, βιώσιμων και τεχνολογικά ενημερωμένων κεφαλαιαγορών. Το έργο βασίζεται επίσης στην εμπειρία άλλων χωρών, όπως η Πολωνία και η Σλοβενία.
Ως αποτέλεσμα, η «Εθνική Στρατηγική για την Ενίσχυση της Ελληνικής Κεφαλαιαγοράς» παρουσιάστηκε από το υπουργείο Οικονομικών στις 22 Φεβρουαρίου 2023. Στη στρατηγική συμμετείχαν πολλοί ενδιαφερόμενοι, μεταξύ των οποίων το υπουργείο Οικονομικών, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η Τράπεζα της Ελλάδος και το Χρηματιστήριο Αθηνών. Η ευθύνη για την παρακολούθηση και την εφαρμογή της στρατηγικής παραμένει στις ελληνικές αρχές.
Είναι σημαντικό και επείγον να αναπτυχθούν μέτρα τεκμηριωμένα για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων υγείας.
– Και ποιες μεταρρυθμίσεις μπορούν να βελτιώσουν το εθνικό σύστημα υγείας στην Ελλάδα;
– Η DG REFORM υποστηρίζει επί του παρόντος το ελληνικό υπουργείο Υγείας με την οικοδόμηση μιας εθνικής στρατηγικής και ενός σχεδίου δράσης για την Ελλάδα για την ποιότητα της περίθαλψης και της ασφάλειας των ασθενών. Αυτή η μεταρρύθμιση συνδέεται με μια ευρύτερη μεταρρύθμιση της ποιότητας της περίθαλψης και διευκολύνει σημαντικές επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Συνεργαστήκαμε επίσης επιτυχώς για τον συνολικό ψηφιακό μετασχηματισμό του τομέα της υγείας και τη συνολική μεταρρύθμιση του δημόσιου συστήματος υγείας. Αυτό περιελάμβανε μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της παροχής υπηρεσιών δημόσιας υγείας μαζί με τις περιφέρειες, παρακολούθηση της υγείας του πληθυσμού, επιδημιολογική επιτήρηση, καθώς και ετοιμότητα και ανταπόκριση.
Η DG REFORM υποστηρίζει επίσης το υπουργείο Υγείας για την οικοδόμηση της κατάλληλης ικανότητας για την επιτυχή εφαρμογή του κανονισμού 2021/2282 για την αξιολόγηση της τεχνολογίας υγείας της Ε.Ε., ώστε τελικά να καταστεί δυνατή η ταχύτερη και πιο δίκαιη πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες υγείας (φαρμακευτικά προϊόντα, ιατροτεχνολογικά προϊόντα, ψηφιακές θεραπείες, βιοδείκτες και διαγνωστικά) για τη μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων υγείας του πληθυσμού.
Είναι σημαντικό και επείγον να αναπτυχθούν μέτρα τεκμηριωμένα για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων υγείας, τη βελτίωση των επιδόσεων, τη δυνατότητα ταχύτερης και πιο δίκαιης πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας και νέες τεχνολογίες υγείας. Αυτό θα επέτρεπε τελικά να επιτευχθεί ένα σύστημα υγείας που θα θέτει την υγεία των πολιτών στο επίκεντρο.
*Ο κ. Νάβα συμμετείχε στο 9ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, που πραγματοποιήθηκε στις 10-13 Απριλίου.