Eικόνα προσγείωσης σε χαμηλότερα από τα προβλεπόμενα μέχρι πρότινος επίπεδα ανάπτυξης εκπέμπουν όλα τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν το τελευταίο διάστημα: στο 2,5% κατέβασε τον πήχυ για το 2024 η κυβέρνηση στο Πρόγραμμα Σταθερότητας (από 2,9% στον προϋπολογισμό) και στο 2% την τοποθέτησε ο ΟΟΣΑ τη Μ. Πέμπτη και το ΔΝΤ στα μέσα Απριλίου.
Η στασιμότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας το β΄ εξάμηνο του 2023 και οι αναθεωρημένες προς τα κάτω προβλέψεις για το 2024 δικαιολογούν μια επιδείνωση και για την Ελλάδα (αν και τα στοιχεία του α΄ τριμήνου 2024 για την Ε.Ε. ήταν ενθαρρυντικά), ενώ και η διατήρηση των υψηλών επιτοκίων έπαιξε τον ρόλο της, ιδίως ως προς τις προσδοκίες για επενδύσεις, σύμφωνα με στελέχη του οικονομικού επιτελείου.
Ωστόσο, πληθαίνουν τελευταίως οι επισημάνσεις ότι η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις σε σχέση με την παραγωγικότητά της.
Εξάλλου, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στο τελευταίο ενημερωτικό σημείωμα της Τράπεζας της Ελλάδος για την ελληνική οικονομία, η ανταγωνιστικότητα του κόστους εργασίας βελτιώθηκε το 2021-22, χάρη στην αύξηση της παραγωγικότητας της Ελλάδας, συγκριτικά με τους εταίρους της, αλλά η τάση αυτή ανακόπηκε το 2023 και εφεξής, καθώς ενώ οι μισθοί αυξήθηκαν, η παραγωγικότητα ήταν χαμηλότερη. Η ανταγωνιστικότητα τιμών επίσης βελτιώθηκε το 2021-2022, αλλά επιδεινώθηκε από το β΄ τρίμηνο του 2023. Σε ό,τι αφορά, άλλωστε, τη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα, είναι γενικά χαμηλά, παρότι στην τελευταία αξιολόγηση του Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος του Economist Intelligence Unit είχε τη μεγαλύτερη βελτίωση (για να καταλάβει την 34η θέση μεταξύ 82 χωρών). Στον δείκτη World Competitiveness του IMD καταλαμβάνει τη 49η θέση, μεταξύ 64 χωρών, σε αυτόν της Διακυβέρνησης της Παγκόσμιας Τράπεζας την 80ή μεταξύ 212 χωρών.
Σύμφωνα και με το ΚΕΠΕ, η παραγωγικότητα της εργασίας βρίσκεται στο 55% του μέσου όρου της Ευρωζώνης.
Ενα πλέγμα αδυναμιών, που συναποτελούν το στρεβλό παραγωγικό πρότυπο, βρίσκεται πίσω απ’ όλα αυτά.
Από το 2023 και εφεξής, ενώ οι μισθοί αυξήθηκαν, η παραγωγικότητα ήταν χαμηλότερη.
Σύμφωνα με υψηλόβαθμο οικονομικό παράγοντα, η μεγάλη συμμετοχή της ιδιωτικής κατανάλωσης στο ΑΕΠ (70%) είναι η άλλη όψη της φοροδιαφυγής, αφού οι φοροδιαφεύγοντες καταναλώνουν. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί στην αρνητική αποταμίευση, λέει ο ίδιος, κάτι που έχει αναδειχθεί τελευταίως ως σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας των επενδυτικών προοπτικών της χώρας. Να γιατί το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών είναι μεγάλο, σημειώνει.
Ο ΟΟΣΑ προτείνει μεταρρυθμίσεις – κάτι που ακούει ευχάριστα και η κυβέρνηση, αφού οι μεταρρυθμίσεις είναι βασικό χαρακτηριστικό του προφίλ της, αλλά στην πράξη προφανώς υπάρχουν καθυστερήσεις, αν όχι στασιμότητα.
Το νέο δημοσιονομικό – διαρθρωτικό πρόγραμμα, τετραετούς διάρκειας, που θα καταθέσει η χώρα στις Βρυξέλλες το φθινόπωρο, στο πλαίσιο των νέων δημοσιονομικών κανόνων, θα έχει ίσως θετική συνεισφορά στην κατεύθυνση των μεταρρυθμίσεων, αφού αυτές θα συνεκτιμώνται στο αναπτυξιακό και δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Εξ ου και θα ονομάζεται δημοσιονομικό – διαρθρωτικό πρόγραμμα και όχι απλώς Πρόγραμμα Σταθερότητας, όπως ήταν έως τώρα.
Το νέο πρόγραμμα πρέπει να οδηγεί στο τέλος της τετραετίας σε μείωση του δημοσίου χρέους, κάτι που προϋποθέτει διατήρηση ικανοποιητικού ρυθμού ανάπτυξης και συγκράτηση των δαπανών του κράτους –των καθαρών πρωτογενών δαπανών– που θα αποτελούν στο εξής το κριτήριο.
Η Επιτροπή θα καθορίσει τον Ιούνιο τα όρια αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών για κάθε κράτος-μέλος στην τετραετία. Λογικά, η Ελλάδα δεν πρέπει να έχει πρόβλημα με αυτά – φέτος δείχνει να βαδίζει σε μια αύξηση 2,1%, ενώ η Επιτροπή τής είχε επιτρέψει να φτάσει μέχρι το 2,6%. Μάλιστα, σύμφωνα με πηγές, αν αυτό επαναληφθεί τα επόμενα χρόνια, θα έχει περιθώριο για κάποιες έκτακτες παροχές, στη συνέχεια, αν και η συνετή επιλογή θα ήταν εξόφληση χρέους αντί για παροχές.
Με δεδομένες, όμως, τις διαρθρωτικές αδυναμίες της χώρας, εκτός από τη δημοσιονομική πειθαρχία, ενδιαφέρον θα έχει η μεταρρυθμιστική πειθαρχία που θα της επιβάλει το νέο σύμφωνο. Αυτό θα είναι κάτι καινούργιο για τη χώρα.