Στα χέρια της ελληνικής κυβέρνησης βρίσκεται από τη Δευτέρα το σχέδιο νόμου του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Ολαφ Σολτς για την καθιέρωση ενός φόρου επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, ο οποίος θα εφαρμοστεί σε δέκα ευρωπαϊκές χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Ο φόρος θα αφορά την αγορά μετοχών μεγάλων ελληνικών εταιρειών που έχουν έδρα στη χώρα μας, και θα φτάνει στο 0,2% της αξίας της συναλλαγής. Το σχέδιο Σολτς πρόκειται να υπογραφεί στην επόμενη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών (Ecofin) το νέο έτος, και θα τεθεί σε ισχύ στις δέκα χώρες το 2021. Oπως σχολιάζουν εγχώριοι χρηματιστηριακοί παράγοντες, αυτός ο φόρος αν και θα αφορά μόνο 12 ελληνικές εισηγμένες (σύμφωνα με τα σημερινά στοιχεία κεφαλαιοποίησης), ωστόσο θα αποτελέσει σημαντικό πλήγμα σε μία αγορά πολύ χαμηλής ρευστότητας όπως η ελληνική.
Η επιβολή του φόρου, θα αφορά –εκτός από την Ελλάδα– και τη Γερμανία, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, τη Σλοβακία και τη Σλοβενία. Επειτα από συζητήσεις και διαπραγματεύσεις εννέα ετών (από το 2011), οι υπουργοί Οικονομικών αυτών των χωρών είχαν αναθέσει τον Οκτώβριο στον Γερμανό υπουργό Οικονομικών τη σύνταξη του τελικού κειμένου του σχεδίου νόμου, όπως αναφέρει η γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, το σχέδιο Σολτς προβλέπει ότι ιδιώτες και νομικά πρόσωπα που αγοράζουν μετοχές μεγάλων εταιρειών θα πληρώνουν στο μέλλον φόρο ύψους 0,2% της αξίας των μετοχών. Ο φόρος θα αφορά μόνο μετοχές εταιρειών που εδρεύουν στο εσωτερικό μιας χώρας και η αξία τους ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ. Ακόμη δεν είναι σαφές εάν θα εξαιρεθούν τα συνταξιοδοτικά ταμεία, κάτι που στο παρελθόν είχαν ζητήσει το Βέλγιο και η Σλοβακία.
Στην Ελλάδα, με βάση και το χθεσινό κλείσιμο του Χρηματιστηρίου Αθηνών, ο φόρος αυτός (αν εφαρμοζόταν σήμερα) αφορά 12 εισηγμένες και συγκεκριμένα τις τέσσερις συστημικές τράπεζες Alpha Bank, Eurobank, Εθνική Τράπεζα και Τράπεζα Πειραιώς, καθώς και τις ΟΤΕ, ΟΠΑΠ, ΕΛΠΕ, Jumbo, Motor Oil, Πανγαία, «Μυτιληναίος» και Lamda Developent. Οι Coca Coca και Titan, αν και έχουν κεφαλαιοποίηση άνω του 1 δισ. ευρώ, δεν εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία, καθώς η έδρα τους είναι εκτός Ελλάδας. Συνολικά, όπως αναφέρει η γερμανική εφημερίδα, στη Γερμανία περισσότερες από 145 επιχειρήσεις πληρούν αυτό το κριτήριο και περίπου 350 στις υπόλοιπες εννέα χώρες.
Η γερμανική κυβέρνηση αναμένει ότι στη Γερμανία τα έσοδα από τον σχετικό φόρο θα ανέλθουν τον πρώτο χρόνο στο 1,5 δισ. ευρώ, ενώ το ποσό πρόκειται να διατεθεί σε μεγάλο βαθμό για τη χρηματοδότηση της «βασικής σύνταξης», που επίσης θα τεθεί σε ισχύ το 2021. Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ακόμη προχωρήσει σε κάποιες σχετικές εκτιμήσεις, ωστόσο το προσεχές διάστημα αναμένεται το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους να προχωρήσει στην εκτίμηση του οφέλους που θα προκύψει από τη φορολόγηση και στην περίπτωση που το ποσό είναι σημαντικό θα αποφασιστεί το πού θα διατεθεί από το Μέγαρο Μαξίμου.
Ο νέος φόρος για την αγορά μετοχών θεωρείται ως πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση μιας ευρύτερης φορολόγησης χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Στόχος είναι να εξασφαλίσει τη δίκαιη συνεισφορά του χρηματοπιστωτικού τομέα στα εθνικά φορολογικά έσοδα και να αποθαρρύνει συναλλαγές που δεν ενισχύουν την αποδοτική κατανομή των πόρων από τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Οπως σχολιάζουν εγχώριοι χρηματιστηριακοί αναλυτές, το «καλό» μπορεί να είναι ότι αυτός ο φόρος δεν θα αφορά τις αγορές μετοχών πολλών ελληνικών εισηγμένων, ωστόσο αυτές που αφορά είναι οι μεγαλύτερες στο Χ.Α. και ουσιαστικά συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη συναλλακτική δραστηριότητα. Ενας νέος φόρος μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για πολλούς επενδυτές, οι οποίοι ήδη πληρώνουν φόρο κοντά στο 0,2% κατά την πώληση των μετοχών, ενώ αναμένεται να επηρεάσει το βάθος της ελληνικής αγοράς και την εμπορευσιμότητα. Η επίπτωση για την εικόνα του ήδη «ρηχού» Χ.Α. θα είναι μεγάλη, όπως σημειώνουν χαρακτηριστικά, και φαίνεται ότι η Ευρώπη κινείται προς την κατεύθυνση του περιορισμού της αγοραπωλησίας μετοχών. Βέβαια, όπως προσθέτουν, καθώς ακόμα δεν είναι γνωστές οι λεπτομέρειες του σχεδίου και το ποιοι αγοραστές θα εξαιρεθούν πιθανώς, είναι ίσως πρώιμο να υπολογίσει κανείς τις ακριβείς επιπτώσεις.