Η πυξίδα είχε ανακαλυφθεί πολλά χρόνια πριν γεννηθεί ο μεγάλος εξερευνητής Χριστόφορος Κολόμβος. Ωστόσο, η συνήθης δυσπιστία και αντίδραση των ανθρώπων προς κάθε καινοτομία άφηνε το πολύτιμο αυτό «εργαλείο» αχρησιμοποίητο και τα καράβια έπλεαν «κόστα-κόστα». Ωσότου ο τολμηρός και πραγματιστής Κολόμβος έκανε χρήση των «διαθέσιμων εργαλείων» και διέσχισε τον Ατλαντικό… Εννοείται στα κρυφά και «μακριά από τα μάτια των μεσαιωνικών σκοταδιστών που τον περιέβαλλαν».
Το παράδειγμα αυτό χρησιμοποιείται ως εισαγωγή για μιαν άλλη αλήθεια: ένα μεγάλο μέρος του επιχειρησιακού κόσμου είναι ακόμη αχαρτογράφητο γιατί τα «διαθέσιμα εργαλεία» δεν χρησιμοποιούνται επαρκώς. Τα οφέλη που με επιστημονική τεκμηρίωση προσφέρουν ορισμένα «εργαλεία» μένουν στα αζήτητα μαζί με την πρακτική εφαρμογή των εργαλείων. Ευτυχώς τα τελευταία είκοσι χρόνια δεν συμβαίνει το ίδιο και με ένα σημαντικό «εργαλείο» που έχει ήδη χρησιμοποιηθεί από περίπου ενάμισι εκατομμύριο άτομα σε ολόκληρο τον κόσμο και στην Ελλάδα απο περισσότερα από 600 στελέχη επιχειρήσεων. Πρόκειται για το «Μοντέλο Ολικού Μυαλού» που βοηθάει τη χαρτογράφηση του πολυτιμότερου άυλου κεφαλαίου μιας επιχείρησης, που είναι το ανθρώπινο μυαλό και οι δυνατότητές του.
«Ειδικότερα, η ομάδα ανθρώπων που διοικούν την επιχείρηση -οι μάνατζερ- παίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μυαλού της επιχείρησης. Και είναι μάλλον απλό να συνάγει κανείς ότι η συνισταμένη των εγκεφάλων των μάνατζερ και των άλλων εργαζόμενων αποτελεί την κινητήρια δύναμη της κάθε επιχείρησης – τη μυαλοδύναμή της δηλαδή». Αυτό είναι ένα απόσπασμα μόνο από το ολοκληρωμένο σκεπτικό που ανέπτυξε στην «Κ» ο δρ Γιώργος Μαντές, γενικός διευθυντής της εταιρείας συμβουλων Team, η οποία είναι αποκλειστικός αντιπρόσωπος της τεχνολογίας ολικού μυαλού για την Ελλάδα και την Κύπρο. Συγκεκριμένα είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου του Κέντρου HerrmanInternational που έχει αναπτύξει το επιστημονικό «εργαλείο» HerrmanBraiDominance Instrument (HBDI) από το οποίο προκύπτει ένα αξιόπιστο και στατιστικά επαληθευόμενο αποτέλεσμα, δηλαδή το ατομικό είτε το ομαδικό «νοογράφημα».
Αναζητήσαμε τον κ. Μαντέ με τη συγκυρία του πρόσφατου συνεδρίου που οργάνωσε το Πολυτεχνείο της Κωνσταντινούπολης και στο οποίο ήταν προσκεκλημένος ως εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ολικού Μυαλού, όπου μίλησε για «τη δύναμη της δημιουργικότητας και του ολικού μυαλού στον χώρο των επιχειρήσεων». Το ακροατήριο άνω των 200 άτομων, στελέχη από επιχειρήσεις και δημόσιους οργανισμούς, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον και «ιδιαίτερα σημαντικό στοιχειο ήταν η πολύ θετική μέχρι και συγκινητική μερικές φορές αντίδρασή του σε έναν Ελληνα ομιλητή» όπως μας είπε ο κ. Μαντές.
Τι είναι και πώς λειτουργεί το μοντέλο του ολικού μυαλού; Από τον κ. Μαντέ ακούσαμε τα πράγματα από την αρχή τους. «Στη δεκαετία του ’70 στο Πανεπιστήμιο UCLA της Καλιφόρνια δύο καθηγητές της Ιατρικής εργαζόμενοι ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο έκαναν δυο πολύ σημαντικές ανακαλύψεις για τον εγκέφαλο -τη σύσταση και τη λειτουργία του. Ο ένας εξ αυτών μάλιστα ο dr Roger Sperry τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής 1981. Στη συνεχεια, προεκτείνοντας τις έρευνες αυτές ένας άνθρωπος του μάνατζμεντ ο Ned Herrmann, ανώτατο στέλεχος της General Electric, διατύπωσε για πρώτη φορά το «μοντέλο ολικού μυαλού», το οποίο και περιέγραψε με απλό και κατανοητό τρόπο ως εξής: το μυαλό αποτελείται από τέσσερα υποσυστήματα αλληλεξαρτημένα, αλλά και ανεξάρτητα που το καθένα αντιστοιχεί σε ένα διαφορετικό στυλ σκέψης. Ενα διαφορετικό software θα λέγαμε σε γλώσσα εποχής. Ολοι διαθέτουμε τα τέσσερα αυτά στυλ. Ομως ο καθένας μας έχει αναπτύξει μια προτίμηση. Κάτι ανάλογο συμβαίνει με τα δυο χέρια είτε τα πόδια μας και αυτό δημιουργεί διάφορες συμπεριφορές που μας χαρακτηρίζουν και που είναι φανερές στους άλλους. Κοντολογίς, κάθε άνθρωπος έχει το δικό του στυλ σκέψης».
Περιληπτικά τα τέσσερα στυλ σκέψης είναι τα εξής:
– το αναλυτικό, λογικό στυλ που βασίζεται σε στοιχεία
– το οργανωτικό, συντηρητικό που προσέχει τις λεπτομέρειες και είναι τακτοποιημένο
– το συναισθηματικό, διανθρώπινο, διαισθητικό.
– το συνθετικό, ολιστικό, καλλιτεχνικό πειραματικό στυλ, αυτό που παίρνει ρίσκα και που του αρέσουν οι καινοτομίες.
Εχει διαπιστωθεί ότι μόνο 5% του ενήλικου πληθυσμού έχει προτίμηση και για τα τέσσερα – δηλαδή είναι ολικού μυαλού. Ο καθένας μας έχει αναπτύξει προτίμηση και χρησιμοποιεί μερικά από αυτά τα στυλ, διαμορφώνοντας έτσι μια συγκεκριμένη προσωπικότητα. Το καθένα στυλ έχει τα δυνατά σημεία του και τις αδυναμίες του. «Για την ισορροπία του κόσμου, μιας ομάδας, μιας οικογένειας, μιας εταιρείας είναι απαραίτητο να υπάρχουν και τα τέσσερα στυλ. Οι συγκρούσεις είναι φανερό ότι οφείλονται σε μια διαφορετικότητα. Κάτι που μπορεί να αναδειχθεί σε σημαντικό πλεονέκτημα, καταλήγει, ωστοσο, να είναι η βασική αδυναμία του» εξηγεί ο κ. Μαντές, ο οποίος μας υπενθυμίζει και το αξίωμα ότι «τα ετερώνυμα έλκονται» χωρίς η διαφορετικότητά τους να σημαίνει και αιτία ρήξεων και συγκρούσεων. «Αλλωστε έχει βρεθεί από έρευνες του Νed Ηerrmanότι το 83% των παντρεμένων ζευγαριών έχουν προτιμήσεις αντίθετες», προσθετει ενθαρρυντικά.
Χάρη στο ερωτηματολόγιο που σχεδίασε ο Ned Ηerrman-το HBDI – που μετράει τη νοητική μας προτίμηση, είναι δυνατόν να καθορίζεται επιστημονικά σε ποιο στυλ ανήκει κάποιος. Το Πανεπιστήμιο του Harvard σε έκδοσή του το εχει χαρακτηρίσει ως ένα από τα δυο πιο έγκυρα και αποτελεσματικά εργαλεία αυτογνωσίας που κυκλοφορούν παγκόσμια. «Εμείς στην Team για τα στελέχη που χρησιμοποιούν την τεχνολογία του ολικού μυαλού έχουμε προσαρμόσει το ερωτηματολόγιο στα ελληνικά και εχουμε καθιερώσει τον όρο «νοογράφημα» για το αποτέλεσμα αυτής της αποτύπωσης του στυλ που προκύπτει με τη χρηση του ερωτηματολογίου» μας εξηγεί ο κ. Μαντές.
Το ερώτημα ωστόσο που προεκυψε από εμάς ήταν, ποια η σχέση όλων αυτών με το μάνατζμεντ. «Το μάνατζμεντ είναι συμπεριφορά» ήταν η επιγραμματική απάντηση. Και σαν συμπεριφορά επηρεάζεται πρώτιστα από το μυαλό και τη νοητική προτίμηση του ατόμου. Ακόμη, το μάνατζμεντ περιλαμβάνει και παραμέτρους -όπως είναι ο προγραμματισμός, η σχεδίαση θέσεων εργασίας, το ηγετικό προφίλ- που επηρεάζονται τόσο από το μυαλό όσο και από τα νοητικά προφίλ. «Οταν σχεδιάζουμε επιχειρηματικές απαντήσεις στα σημερινά προβλήματα, το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να αποδώσει τα μέγιστα όταν και οι τέσσερις τομείς εισέρχονται σε δράση» είναι μια ακόμη πειστική απάντηση που παίρνουμε από τον κ. Μαντέ για την ανάγκη αλλαγής πορείας και τη μετάβαση προς ένα μάνατζμεντ ολικού μυαλού.
«Η ανάγκη για «ολικού μυαλού προσέγγιση» ισχύει το ίδιο για τα άτομα όπως και για τις ομάδες, τα τμήματα, τις επιχειρήσεις, τα κράτη. Απαιτείται όμως αντίστοιχη αλλαγή της κουλτούρας και του κλίματος» υπογραμμίζει. Και καταλήγει ότι «στην Ελλάδα μιλάμε πολύ για την ανάγκη να αλλάξουν πολλά πράγματα. Ισως και να είμαστε συχνά υπερβολικοί. Ομως, θέλω να θυμίσω μια φράση του Γκάντι: Πρέπει εμείς να γίνουμε πρώτα η αλλαγή που ευχόμαστε για τον υπόλοιπο κόσμο».