Με συνολικές επενδύσεις στο εξωτερικό ύψους 11,3 δισ. ευρώ οι ελληνικές επιχειρήσεις ενισχύουν τα ταμεία τους με περίπου 2 δισ. ευρώ τον χρόνο (1,2% του ΑΕΠ) και πριμοδοτούν τον ρυθμό ανάπτυξης της Ελλάδος σχεδόν κατά 0,1- 0,2 της μονάδας. Επιπλέον, προσφέρουν στις ξένες αγορές απασχόληση σε περισσότερους από 65.000 εργαζομένους, παίζοντας σημαντικό οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό ρόλο.
Οι ελληνικές επενδύσεις στο εξωτερικό επιταχύνθηκαν κυρίως την τελευταία πενταετία, καθώς ανήλθαν στα 5 δισ. ευρώ, σε σύνολο 11,3 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αναμένεται φέτος να υπερδιπλασιαστεί, αφού μόνο οι εξαγορές της Εθνικής Τράπεζας και της Eurobank στην Τουρκία ξεπερνούν συνολικά τα 3 δισ. ευρώ.
Στο διάστημα 2000-2005 οι ελληνικές άμεσες πρωτογενείς επενδύσεις στο εξωτερικό ανήλθαν σε 0,6% του ΑΕΠ ανά έτος, ποσό το οποίο αντιστοιχεί περίπου στο 3,5% των συνολικών επιχειρηματικών εγχώριων (ελληνικών) επενδύσεων στο ίδιο διάστημα.
Αφορούσαν κυρίως την επέκταση ελληνικών επιχειρήσεων, ιδίως τραπεζών, στα Βαλκάνια. Ειδικότερα, το 70% περίπου των πρωτογενών επενδύσεων από ελληνικές επιχειρήσεις κατευθύνθηκαν προς τις βαλκανικές χώρες, γεγονός που ενισχύει περαιτέρω την ήδη σημαντική παρουσία των ελληνικών επιχειρήσεων στις χώρες αυτές. Τα μεγαλύτερα ελληνικά κεφάλαια επενδύθηκαν σε Κύπρο, Βαλκάνια και σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης των 15. Πέρυσι οι επενδύσεις στις αγορές των χωρών αυτών ήταν άνω των 9 δισ. ευρώ. Τα μισά σχεδόν κεφάλαια αφορούσαν επενδύσεις τραπεζών και ένα μεγάλο μέρος μεταφορές, επικοινωνίες και μεταποίηση.
Σε ό,τι αφορά το απόθεμα των ξένων άμεσων επενδύσεων στις βαλκανικές χώρες από Ελληνες, σημειώνεται ότι το 48,8% αφορά τις τηλεπικοινωνίες, το 24,8% τον χρηματοπιστωτικό κλάδο, το 17,6% τη μεταποίηση (συμπεριλαμβάνεται η διύλιση πετρελαίου), το 5,9% τον κλάδο του εμπορίου και το 1,8% τις κατασκευές. Η εξωστρέφια των ελληνικών επιχειρήσεων είτε με τη μορφή εξαγωγών είτε με άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό έχει δημιουργήσει έντονο προβληματισμό σε σχέση με τις επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία και κυρίως με την απασχόληση στην εγχώρια αγορά. Ωστόσο, προκύπτει ότι οι ελληνικές επενδύσεις δεν κατευθύνονται μόνο σε χώρες με χαμηλό εργατικό κόστους ούτε γνωρίζουμε ακριβώς ποια θα ήταν η εξέλιξη στις επιχειρήσεις αυτές αν δεν είχαν μετεγκατασταθεί στο εξωτερικό. Η ΓΣΕΕ πέρυσι υπολόγισε ότι οι θέσεις που χάθηκαν λόγω της μετεγκατάστασης επιχειρήσεων ήταν περίπου 1.150 από τις αρχές του 2004. Με όσα στοιχεία αυτήν τη στιγμή είναι διαθέσιμα προκύπτουν οι εξής διαπιστώσεις:
– Χρηματοπιστωτικός κλάδος: Οι ελληνικές τράπεζες δεν χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες στις χώρες αυτές για την εκτέλεση εργασιών που έχουν σχέση με τις τραπεζικές εργασίες στην Ελλάδα. Δεν θεωρείται επομένως ότι η επέκταση των ελληνικών τραπεζών στο εξωτερικό περιορίζει την πρόσληψη υπαλλήλων στην Ελλάδα.
– Τηλεπικοινωνίες: Οι εν λόγω εταιρείες αξιοποιούν τις δυνατότητες επέκτασης που υπάρχουν στις αγορές αυτές χωρίς να υποκαθιστούν την παρουσία τους στην Ελλάδα.
– Μεταποίηση: Στη μεταποίηση, ελληνικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ιδίως στους κλάδους των βασικών μετάλλων και των τροφίμων. Από τα 16.000 άτομα τα οποία εμφανίζονται να απασχολούνται στις επενδύσεις στη μεταποίηση, 6.000 άτομα εργάζονται στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης, 5.000 στον κλάδο των μεταλλικών προϊόντων, 1.000 άτομα στη βιομηχανία τροφίμων και τα υπόλοιπα σε άλλους κλάδους της μεταποίησης. Φαίνεται επομένως από τα στοιχεία αυτά ότι η μείωση της απασχόλησης στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης κατά 11.000 άτομα στη δεκαετία 1995-2005 μόνο μερικώς οφείλεται στη μεταφορά θέσεων εργασίας σε επιχειρήσεις του εξωτερικού.