Πριν από λίγους μήνες, στο περιθώριο της ετήσιας συνόδου της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο υπουργός Οικονομίας Γ. Αλογοσκούφης είχε προτρέψει τις ελληνικές εταιρείες συμβούλων να επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους στο εξωτερικό, μέσω και των έργων της World Bank. Κάποιες εταιρείες είχαν κινηθεί, πάντως, νωρίτερα από τις προτροπές Αλογοσκούφη: Μεγάλες ή μικρότερες επιχειρήσεις από το χώρο των συμβουλευτικών υπηρεσιών και των συμβούλων μηχανικών, όπως η Planet, η ΛΔΚ, η Planning και η Trademco έχουν να επιδείξουν σημαντική διεθνή παρουσία, κυρίως μέσω των προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και επειδή ακολούθησαν τις εγχώριες επιχειρήσεις στη βαλκανική τους περιπέτεια. Το 80% του κύκλου εργασιών της Planet (13,2 εκατ. ευρώ) το 2005 προέρχεται πλέον από το εξωτερικό, όπως και το 35 – 40% του κύκλου εργασιών της ΛΔΚ (εννέα εκατ. ευρώ το 2005), μέσω έργων σε Βαλκάνια, Ανατολική Ευρώπη, την ευρύτερη λεκάνη της Μεσογείου, ακόμα και την Κίνα. Από το εξωτερικό προέρχεται την τελευταία διετία και το 50% των εσόδων της Τrademco.
Περιορισμένη παρουσία
Η διεθνής παρουσία των ελληνικών εταιρειών συμβούλων θεωρείται, πάντως, περιορισμένη. «Αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις έχουν δραστηριοποιηθεί στα κοινοτικά προγράμματα που απευθύνονται στις χώρες Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (ΚΑΕ), κυρίως δε στις πιο «φιλικές» χώρες της Βαλκανικής, και έχουν επιτύχει ικανοποιητική αλλά ασυνεχή παρουσία», λέει ο επικεφαλής του τομέα έργων εξωτερικού της Planet κ. Πέτρος Κάτσης. Ο ίδιος προσθέτει ότι «η πρόσφατη ύφεση της εσωτερικής αγοράς ενθάρρυνε την εξωστρέφεια πολλών συμβουλευτικών εταιρειών και την εκδήλωση αυξημένου σχετικού ενδιαφέροντος, πλην όμως τα αποτελέσματα παραμένουν πενιχρά σε σύγκριση με τις επιτυχίες των άλλων Ευρωπαϊκών εταιρειών». Ομως, η συμμετοχή στα προγράμματα τεχνικής βοήθειας προς άλλες περιοχές είναι ελάχιστη. Αυτό ισχύει και για τις χώρες της Μεσογείου. Παρ’ ότι οι εταιρείες ελληνικών συμφερόντων θα μπορούσαν να αποκτήσουν σταδιακά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, ιδίως στις χώρες της Μ. Ανατολής, η παρουσία τους είναι γενικά φτωχή, άτολμη και ευκαιριακή.
Η ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων συμβούλων μέσω δραστηριοποίησης στο εξωτερικό «αποτελεί αναγκαία επιχειρηματική στρατηγική για τρεις λόγους», κατά τον πρόεδρο της Planning κ. Αθαν. Μαύρο και τον διευθύνοντα σύμβουλο της Trademco Βασ. Ευμολπίδη: Η ελληνική αγορά είναι περιορισμένη και σε σημαντικό βαθμό κορεσμένη. Οι περιορισμοί της αγοράς αναμένεται να ενταθούν στο άμεσο μέλλον με την επικείμενη ολοκλήρωση των έργων του Γ΄ ΚΠΣ και τις αλλαγές στη φύση του Δ΄ ΚΠΣ. Δεύτερον οι ελληνικές εταιρείες συμβούλων έχουν αποκτήσει σημαντική τεχνογνωσία σε καίριους τομείς, η οποία είναι άμεσα εξαγώγιμη και ιδιαίτερα στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ο κ. Μαύρος προσθέτει ότι «σημαντικές ελληνικές επιχειρήσεις έχουν πλέον έντονη παρουσία και δραστηριότητα στις γειτονικές χώρες και όχι μόνον και επιζητούν υποστήριξη από τους συμβούλους με τους οποίους συνεργάζονταν στην ελληνική αγορά».
Η συντριπτική πλειοψηφία των διεθνών εσόδων εταιρειών όπως η Planet, Trademco και η ΛΔΚ προέρχεται από προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης προς γειτονικές χώρες της Μεσογείου και της ΚΑΕ. Κυρίως στη Βαλκανική, αλλά και την Κύπρο κινείται η Planning η οποία αναλαμβάνει έργα στον ιδιωτικό τομέα, ακολουθώντας στο εξωτερικό τους Ελληνες πελάτες της.
Τα περισσότερα έργα της Ενωσης σε γειτονικές χώρες «αναφέρονται στη χάραξη και υλοποίηση πολιτικής σε εκείνους τους τομείς που προβλέπονται από τις συμφωνίες σύνδεσης κρατών – Ε.Ε. αλλά και εμπίπτουν στις υποχρεώσεις των κρατών προς διεθνείς οργανισμούς», λέει ο κ. Κάτσης. Βασικό αντικείμενο των έργων αποτελεί η παροχή τεχνικής βοήθειας για αναδιάρθρωση, θεσμική ενίσχυση και εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, των υπηρεσιών, οργανισμών και επιχειρήσεων. Το μέγεθος των έργων «κυμαίνεται από ένα μέχρι πέντε εκατ. ευρώ, η διάρκειά τους από 1 έως 2 έτη και η ανάθεσή τους ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαγωνιστική διαδικασία, η οποία καθιστά πλέον ανταγωνιστικά μόνον ισχυρά σχήματα συνεργασιών». Κατά τον κ. Κάτση, «η απαίτηση, κατά τους όρους των διαγωνισμών, οικονομικής επιφάνειας και διεθνούς εμπειρίας ευνοεί καταρχήν τις πολύ μεγαλύτερες εταιρείες της Δυτικής Ευρώπης, οι οποίες συμμετέχουν σε διεθνή έργα για πολύ μεγαλύτερο διάστημα, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες τόσο του EuropeAid όσο και των προγραμμάτων τεχνικής βοήθειας που παρέχουν οι κυβερνήσεις των κρατών τους».
Στον ιδιωτικό τομέα
«Η επιχειρηματική στρατηγική της Planning αναφορικά με το εξωτερικό επικεντρώνεται στην υλοποίηση έργων σε πελάτες του ιδιωτικού τομέα και σε στοχευμένους θεματικούς τομείς όπου η εταιρεία έχει αναπτύξει ευρεία και εξειδικευμένη τεχνογνωσία», λέει ο κ. Μαύρος. Ο ίδιος προσθέτει ότι «η πρόσφατη στρατηγική συνεργασία με την κορυφαία εταιρεία συμβούλων management A.T.Kearney παρέχει τη δυνατότητα για παροχή υπηρεσιών σε σημαντικούς οικονομικούς τομείς όπου η Ελλάδα επιχειρεί να διαδραματίσει κυρίαρχο ρόλο στις γείτονες χώρες, όπως: Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα, Τηλεπικοινωνίες, Ενέργεια και Μεταφορές».
Ενισχύουν τον εξαγωγικό προσανατολισμό της χώρας
Η επέκταση των εταιρειών συμβούλων στο εξωτερικό λέει ο ο επικεφαλής του τομέα έργων εξωτερικού της Planet κ. Πέτρος Κάτσης, «αποδεδειγμένα συμπαρασύρει σε εξαγωγικούς προσανατολισμούς φορείς και οργανισμούς παροχής πάσης φύσεως υπηρεσιών, πανεπιστημιακές – ερευνητικές μονάδες, κέντρα και ινστιτούτα, συλλογικούς φορείς κλπ. Συνεισφέρει, επίσης, στη διεύρυνση των ευκαιριών των κατασκευαστικών, βιομηχανικών και εμπορικών επιχειρήσεων στη διεθνή αγορά και στη συμμετοχή τους σε ανάλογους διαγωνισμούς κατασκευαστικών έργων ή προμηθειών». Κατά τον κ. Μαύρο, «θα πρέπει να γίνει αντιληπτό σε όλους που ασχολούνται με τον σχεδιασμό της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας, ότι η εγκαθίδρυση και ενδυνάμωση ελληνικών εταιρειών συμβούλων management θα βοηθήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό όλους σχεδόν τους οικονομικούς κλάδους που ενδιαφέρονται να κινηθούν με εξωστρέφεια. Οι σύμβουλοι management μέσω της καλλιέργειας έργων ενδιαφέροντος αλλά και την παροχή ουσιαστικής και στοχευμένης γνώσης επί του επιχειρηματικού περιβάλλοντος των χωρών στόχου μπορούν να μειώσουν το ρίσκο και να αυξήσουν την αποδοτικότητα τόσο των ελληνικών επενδύσεων στο εξωτερικό όσο και των ενεργειών προώθησης των ελληνικών εξαγωγών». Τα στελέχη των εταιρειών υποστηρίζουν, πάντως, την απουσία υποστήριξης από το επίσημο ελληνικό κράτος και αναφέρονται στα παραδείγματα ευρωπαϊκών κυβερνήσεων οι οποίες στηρίζουν τον εξαγωγικό προσανατολισμό του κλάδου.