Δεν έχει ξαναζήσει ποτέ στην ιστορία του το ελληνικό χρηματιστήριο την απόλυτη κατάρρευση δεικτών, κεφαλαιοποιήσεων, αποδόσεων και περιουσιακών στοιχείων εταιρειών και επενδυτών σε λιγότερους από 12 μήνες, όταν απαιτήθηκαν δεκαετίες ολόκληρες για να δημιουργηθεί μία χρηματιστηριακή αγορά η οποία σήμερα συνθλίβεται και απαξιώνεται καθημερινά. Τα ξένα χαρτοφυλάκια, υπό το κράτος του πανικού για να επιβιώσουν στη μεγαλύτερη οικονομική κρίση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σφυροκοπούν ανελέητα το Χ.Α. όπως και τις άλλες αναδυόμενες αγορές. Την Παρασκευή το Χ.Α. βίωσε την πιο εφιαλτική συνεδρίαση στην ιστορία του, καθώς ενδοσυνεδριακά πραγματοποίησε τη μεγαλύτερη πτώση από τη σύστασή του. Πιο συγκεκριμένα, ο Γενικός Δείκτης βούτηξε σε ποσοστό 15,08% και βρέθηκε στις 1.665 μονάδες, που αποτελούν επίπεδα της 29ης Απριλίου 2003. Χρειάστηκε την τελευταία ώρα των συναλλαγών να εκδηλωθούν ορισμένες εντολές αγοράς κυρίως για Εθνική Τράπεζα, ΟΤΕ, Alpha Bank, για να περιορισθούν οι απώλειες οι οποίες έφθασαν τελικά στο 9,71% (1.728,49 μονάδες) που είναι και η χειρότερη επίδοση για φέτος και η 6η από την ίδρυση του χρηματιστηρίου. Το σύνολο των μετοχών συνετρίβη, με την Εθνική Τράπεζα να χάνει μέχρι και 19,9%, για να ολοκληρώσει τη συνεδρίαση με πτώση 16,10%, στα 11,88 ευρώ.
Η Eurobank υποχώρησε 9,56% στα 7 ευρώ, η Alpha Bank έχασε 2,78% στα 9,80 ευρώ, η Τράπεζα Πειραιώς είχε πτώση 7,34%, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο έχασε 15,41%. Η Αθήνα από τις αρχές του 2008 καταγράφει ζημίες 66,81% έχοντας απολέσει 131 δισ. ευρώ από την κεφαλαιοποίηση, που έχει διαμορφωθεί πλέον στα 67,3 δισ. ευρώ. Παράλληλα μόνο στις συνεδριάσεις του Οκτωβρίου οι απώλειες του Γενικού Δείκτη ανέρχονται στο 39,08%, στη συνεδρίαση της Παρασκευής υπήρξε μείωση της κεφαλαιοποίησης κατά 7 δισ. ευρώ, ενώ την προτελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου χάθηκαν σχεδόν 16 δισ. ευρώ από τη χρηματιστηριακή αξία των εταιρειών. Η εκτίμηση που δίνουν κορυφαία χρηματιστηριακά στελέχη είναι ότι οι ρευστοποιήσεις στην Αθήνα θα συνεχιστούν με τον ίδιο εντονο ρυθμό όσο το κλίμα παραμένει αρνητικό και ένας από τους βασικούς λόγους είναι ότι οι θέσεις που έχουν χτισθεί από τους ξένους ξεκίνησαν σταδιακά πρίν από 5 χρόνια περίπου, όταν άρχισε ο ανοδικός κύκλος των αγορών. Χαρακτηριστική ημερομηνία είναι η 31η Μαρτίου 2003, όταν εκείνη την περίοδο κυριαρχούσε στο διεθνές σκηνικό η είσοδος των Αμερικανών στο Ιράκ. Παράλληλα η αβεβαιότητα για τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων επηρέαζε αρνητικά την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Ο Γενικός Δείκτης στο Χ.Α. στις 31 Μαρτίου 2003 ουσιαστικά καταγράφει τα χαμηλότερα επίπεδα από τα υψηλά του Σεπτεμβρίου 1999 (6.355,04 μονάδες) και διολισθαίνει στις 1.467,30 μονάδες, ενώ σε πορεία πτώσης είχαν βρεθεί όλες οι αγορές της Ευρώπης και της Αμερικής.
Οι ξένοι θεσμικοί
Από εκείνο το χρονικό σημείο αρχίζουν ουσιαστικά να εισέρχονται οι ξένοι θεσμικοί στο Χ.Α., που κατάφεραν σε λιγότερα από 5 χρόνια να αυξήσουν το ποσοστό τους από 20 – 25% σε 51% που είναι σήμερα. Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι οι τιμές που τοποθετήθηκαν τα ξένα χαρτοφυλάκια ειδικότερα στην υψηλή κεφαλαιοποίηση ήταν σε χαμηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα σήμερα που ρευστοποιούν αδιακρίτως, να καταγράφουν μεγάλες υπεραξίες και να έχουν τη δυνατότητα να καίνε ακόμη «λίπος» από τις ελληνικές μετοχές. Βέβαια, θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι την περίοδο του 2003 η πορεία των ελληνικών εισηγμένων ήταν υποτονική, καθώς έβγαιναν τραυματισμένες από τα απόνερα του 1999 και δεν είχαν ακόμη συμμαζέψει τα δάνειά τους και τις υποχρεώσεις τους. Ετσι, σήμερα με τον πανικό να έχει αντικαταστήσει τον επενδυτικό φόβο, τα ξένα χαρτοφυλάκια βλέποντας τις υπεραξίες που απέκτησαν για 60 μήνες στην Αθήνα βγαίνουν καθημερινά πωλητές, προκειμένου να θωρακισθούν απέναντι στη χρηματοπιστωτική ασφυξία που πιέζει καθημερινά τις διεθνείς αγορές, με την αμερικανική οικονομία να δέχεται ισχυρές πιέσεις από τη φθίνουσα πορεία της αγοράς κατοικιών και των συνδεδεμένων με αυτήν χρηματοοικονομικών προϊόντων. Τα στελέχη των ελληνικών χρηματοπιστωτικών εταιρειών συνεχίζουν να τονίζουν ότι τουλάχιστον για ολόκληρο το α΄ εξάμηνο του 2009 το έντονο volatility, οι ισχυροί κραδασμοί και ο επενδυτικός φόβος για το εύρος της κρίσης στα subprime δάνεια θα συνοδεύουν τις αγορές.
Οι δύο κρίσεις
Το φιάσκο του 1999 στοιχειώνει μέχρι σήμερα τις κινήσεις των εγχώριων θεσμικών χαρτοφυλακίων, οι οποίοι από πρωταγωνιστές πριν από 9 χρόνια, σήμερα είναι κομπάρσοι απέναντι στους αλλοδαπούς συναδέλφους τους που έχουν πάρει τα ηνία της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς.
Η συρρίκνωση του κλάδου των θεσμικών επενδυτών που συνοδεύθηκε από την απορρόφηση των εταιρειών επένδυσης από τις μητρικές τους εταιρείες (τράπεζες) ήταν το τελειωτικό χτύπημα στον κλάδο, που μέχρι σήμερα δεν μπορεί να συνέλθει από τα όσα τραγελαφικά συνέβησαν το καλοκαίρι του 1999, οπότε οι μισοί Ελληνες συμβούλευαν τους άλλους μισούς για επενδύσεις στη Σοφοκλέους. Στο πλαίσιο αυτό οι θεσμικοί ακολούθησαν μια πτωτική πορεία τα τελευταία 8 χρόνια και οδηγήθηκαν στο περιθώριο, καθώς το ζητούμενο ήταν να επιβιώσουν και να προστατεύσουν τις αποδόσεις τους. Μην ξεχνάμε ότι και στον συγκεκριμένο χώρο, όπως συνέβη σε χρηματιστηριακές εταιρείες, σημειώθηκαν πολλές απολύσεις εργαζομένων και γενικά υπήρξε μια μεγάλη μετάλλαξη σε ανθρώπους και εταιρείες. Είναι πασιφανές ότι οι εγχώριοι θεσμικοί σήμερα δεν είναι σε θέση να παίξουν τον ρόλο του αναχώματος στην ελληνική αγορά και επιλέγουν να ακολουθούν τις επενδυτικές κινήσεις των ξένων.
Σχεδόν 17 δισ. ευρώ ρευστοποίησαν τα ελληνικά χαρτοφυλάκια την τελευταία τριετία, παραδίδοντας την μπαγκέτα του Χ.Α. στους ξένους.
Η μεγάλη υποχώρηση των τιμών των μετοχών που έλαβε χώρα προς τα τέλη του 1999 και στη διάρκεια του 2000 ήταν ένα «ξεφούσκωμα» μιας υπερβολικής ανόδου των αποτιμήσεων. Η πτώση εκείνη ήταν κυρίως χρηματιστηριακού χαρακτήρα, καθώς δεν υπήρχαν στοιχεία τραπεζικής κρίσης ή προβλήματα των μεγάλων οικονομιών. Η σημερινή κρίση και η βίαιη υποχώρηση των αγορών μετοχών στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο έχει βαθύτερα αίτια και η γνώση των πραγματικών διαστάσεων του προβλήματος παραμένει ακόμη και σήμερα ελλιπής.
Σύμφωνα με τον κ. Νικόλαο Ηρ.Γεωργιάδη, Valuation & Research Specialists (VRS), οι βασικές διαφορές των 2 μεγαλυτέρων κρίσεων στην ιστορία του Χ.Α. είναι οι εξής:
1) Η σημερινή κρίση έχει ως αφετηρία το προβληματικό τραπεζικό σύστημα της μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη, των ΗΠΑ.
2) Μέχρι σήμερα, η πτώση των τιμών των μετοχών οφειλόταν κυρίως στον επενδυτικό φόβο για το μέγεθος της πιστωτικής κρίσης. Εδώ και λίγες εβδομάδες, οι αγορές πέρασαν στο στάδιο όπου προεξοφλούν πλέον τις επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία.
3) Το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα που χρηματοδοτεί όλες τις αγορές κεφαλαίου και χρήματος απειλείται με γενική επανεξέταση – επανασχεδιασμό των δομών και των λειτουργιών του.