Μια νέα σελίδα ανοίγει για την εγχώρια αγορά καυσίμων, μετά και τη συμφωνία μεταβίβασης της Shell Hellas στη Motor Oil. Με τη συμφωνία ολοκληρώθηκε ο κύκλος αποχώρησης των πολυεθνικών στην Ελλάδα, που άνοιξε πρώτη η Esso και ακολούθησαν οι Mobil, Total και Texaco, προσφάτως η BP και μόλις την περασμένη Πέμπτη η Shell.
Οι δύο καθετοποιημένοι πετρελαϊκοί όμιλοι της χώρας, ΕΛΠΕ (συμφερόντων Λάτση και ελληνικού Δημοσίου) και Motor Oil (συμφερόντων Βαρδινογιάννη), θα αποτελέσουν τους δύο νέους πόλους της αγοράς καθώς η θέση τους ενισχύεται σημαντικά στον τομέα της λιανικής με την απόκτηση από τον πρώτο των μεριδίων της BP και από τον δεύτερο των μεριδίων της Shell. Οι δύο αυτοί πόλοι θα αποτελέσουν τις νέες σταθερές της αγοράς, όπου εξακολουθεί να δραστηριοποιείται ένας αριθμός άνω των 20 εταιρειών στον τομέα της εμπορίας και περίπου 8.500 πρατήρια.
Οι εξαγορές
Ο όμιλος των ΕΛΠΕ, με περίπου 1.250 πρατήρια της EKO και μερίδιο αγοράς στο εξάμηνο του 2009 15,8% στο σύνολο των καυσίμων και 15,6% στις βενζίνες, κατάφερε να συγκεντρώσει με την εξαγορά των 1.200 της BP μερίδιο 28,3% στο σύνολο των καυσίμων και 29,8% στις βενζίνες. Ελέγχοντας και το 75% του τομέα της διύλισης, αναδεικνύεται η πλέον ισχυρή δύναμη στον κλάδο, έχοντας όμως έναν ισχυρό ανταγωνιστή. Αυτή είναι η Motor Oil, η οποία κατάφερε μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις και με ένα ιδιαίτερα χαμηλό τίμημα να αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο του δικτύου της Shell στην Ελλάδα και σημαντικούς αποθηκευτικούς χώρους. O όμιλος της Motor Oil, που μέσω των θυγατρικών της Avin και Cyklon είχε μερίδιο αγοράς 11,6% (8,5% και 3,1%) με την εξαγορά των 700 πρατηρίων της Shell μέσω των οποίων ελέγχει το 13,5% της αγοράς στο σύνολο των καυσίμων και το 16,4% των βενζινών, εκτίναξε τα μερίδιά του σε 25,1% στο σύνολο καυσίμων και 25,6% στις βενζίνες. Μέσω των αποθηκευτικών χώρων της Shell στο Καλοχώρι και στην Αλεξανδρούπολη, η Motor Oil αποκτά για πρώτη φορά πρόσβαση στη B. Ελλάδα.
Η αγορά της λιανικής αποκτά έντονα χαρακτηριστικά συγκέντρωσης, καθώς οι δύο ισχυροί του κλάδου, που είναι και οι μοναδικοί καθετοποιημένοι όμιλοι (δραστηριότητα και στη διύλιση), ελέγχουν από κοινού το 53,4% του συνόλου των καυσίμων και το 55,4% των βενζινών. H εξέλιξη αυτή αναμένεται να ασκήσει αναμφίβολα πίεση στις μεσαίες και μικρές εταιρείες του κλάδου.
Πιέσεις στους μικρούς
Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ως αναπόφευκτο ανακατατάξεις στον τομέα της εμπορίας, αφού το σύνολο των υπολοίπων εταιρειών θα χρειαστεί να επαναπροσδιορίσει τη στρατηγική του με βάση τα νέα δεδομένα που θέτει η ισχυροποίηση των ΕΛΠΕ και Motor Οil.
Για τις μεσαίες εταιρείες του κλάδου και συγκεκριμένα τις Aegean (8,5%), Elinoil (6,7%), Revoil (6,2%), Jetoil (8,2%) και ETEKA (4,4%), που κατέχουν συνολικά ένα μερίδιο της τάξης του 34% περίπου, παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι η νέα αυτή κατάσταση δημιουργεί περιθώρια ανάπτυξης. Οι εταιρείες αυτές έχουν ήδη επωφεληθεί από το κλείσιμο δύο μικρών εταιρειών μέσα στη χρονιά και αναμένουν τις ευκαιρίες που δημιουργούν οι εξαγορές των πολυεθνικών. Αυτές συνδέονται με τις αλληλοεπικαλύψεις των σημάτων των εταιρειών που θα συγχωνευθούν με την ολοκλήρωση των εξαγορών BP και Shell και τη δημιουργία των αποκαλούμενων «ορφανών πρατηρίων», τα οποία υπολογίζονται σε 300 – 400, περίπου. Οι μικρές εταιρείες του κλάδου που ήδη δέχονται ασφυκτικές πιέσεις από την κρίση εκτιμάται πως δεν θα αντέξουν το νέο περιβάλλον και θα αναζητήσουν σωτηρία μέσω κάποιας εξαγοράς.