Ισως καμία άλλη φορητή συσκευή όσο το κινητό τηλέφωνο δεν απέκτησε τόσο πολλούς χρήστες και με τόση ταχύτητα, αμέσως μετά την εμφάνισή της. Ωστόσο, η επίδρασή του στη ζωή μας -κοινωνική και εργασιακή- πολύ λίγο μας έχει απασχολήσει – πέραν της πιθανής επιβλαβούς ακτινοβολίας και της «ηχορρύπανσης» στους κοινόχρηστους χώρους. Προφανώς, γιατί η έρευνα και οι σχετικές μελέτες είτε σπανίζουν είτε απουσιάζουν παντελώς. Οχι όμως και για τη μακρινή μας Αυστραλία, όπου για πρώτη φορά το Εθνικό Συμβούλιο Ερευνας της Εθνικής Ενωσης Κινητής Τηλεφωνίας σε συνεργασία με τρία από τα πανεπιστήμιά της -το Εθνικό, το New England και το New South Wales- ανέλαβαν να διερευνήσουν πώς επηρεάζει η χρήση του κινητού τηλεφώνου τη σχέση της εργασίας με την ιδιωτική και κοινωνική ζωή των εργαζομένων.
Το επίκαιρο και ιδιαιτέρως ενδιαφέρον αυτό θέμα επισημαίνει στην «Κ» ο επίκουρος καθηγητής Πανεπιστήμιου Αιγαίου κ. Θεόδωρος Κουτρούκης, υπογραμμίζοντας ότι «αναδύεται ως ένα από τα σύγχρονα προβλήματα των στελεχών στη σχέση της εργασίας με την προσωπική και κοινωνική ζωή τους». Αλλωστε, όπως αναφέρεται και στην έκθεση της συγκεκριμένης έρευνας, τα κινητά τηλέφωνα «μπερδεύουν» ακόμη περισσότερο τα όρια μεταξύ εργασιακής και προσωπικής ζωής. Και, ενώ για ένα ποσοστό στελεχών που συμμετείχαν στην έρευνα, η εφεύρεση αυτή μπορεί να συνιστά «απειλή για την ποιότητα της σύγχρονης ζωής», για πολλούς άλλους «προσφέρει νέες ευκαιρίες» ώστε η εργασία και η ιδιωτική ζωή να πάψουν να αποτελούν δύο ξεχωριστές και αλληλοαπωθούμενες «σφαίρες» δραστηριοτήτων, αλλά να συνυπάρχουν και να επικαλύπτονται αρμονικά και αποτελεσματικά.
Είναι γεγονός ότι η διαδεδομένη χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών έχει επιφέρει, όντως, επανάσταση στη σχέση εργασίας/ζωής. Ιδιαιτέρως για τον παραδοσιακό τρόπο εργασίας, που δεν γνώριζε τι θα πει ευελιξία στο χώρο και στο χρόνο. Αλλωστε, ας μην το ξεχνάμε ότι και η χρήση της σταθερής τηλεφωνίας, αρχικά, είχε στόχο την εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων. Αλλά και για τα κινητά τηλέφωνα, στην αρχή, το μάρκετινγκ απευθυνόταν στους μάνατζερ, «ο χρόνος των οποίων ήταν πολύ ακριβός» για να τους προσφέρει ένα εργαλείο εργασίας. Και σήμερα, οι μάνατζερ μεταξύ άλλων επαγγελματιών -σύμφωνα με την έρευνα- προηγούνται σε αριθμό (92%) ως κάτοχοι τουλάχιστον ενός κινητού τηλεφώνου. Επιπλέον, καταγράφονται και ως οι… αρχαιότεροι χρήστες κινητών τηλεφώνων, ακολουθούμενοι από τους εμπόρους και άλλους επαγγελματίες.
Το κόστος χρήσης
Οσο για το κόστος της χρήσης του, το 38% των εργαζομένων δηλώνει ότι το αναλαμβάνει ο εργοδότης του. Το ίδιο δηλώνει και ο ένας στους τρεις μάνατζερ και των συναφών επαγγελματιών. Ενώ οι υπόλοιποι επαγγελματίες χρηματοδοτούνται από τον εργοδότη τους σε ποσοστό μόνο 10% είτε και χαμηλότερο. Εννοείται, ότι οι άνδρες μάνατζερ σε σημαντικό ποσοστό τους παρουσιάζουν τους μεγαλύτερους μηνιαίους λογαριασμούς, που υπερβαίνουν τις 50 λίρες. Σε σημαντικό ποσοστό έχουν μάλιστα άλλο τηλέφωνο για την εργασία και άλλο για ιδιωτική χρήση. Αλλωστε, αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό (54%), που δηλώνει ότι χρησιμοποιεί πολύ συχνά το κινητό για την εργασία του.
Δηλώνουν επίσης ότι θα τους ήταν δύσκολο -και σε ορισμένες περιπτώσεις αδύνατο- να φέρουν σε πέρας την εργασία τους χωρίς τη χρήση του κινητού τηλεφώνου. Σε σχέση όμως με την ηλικιακή ομάδα, ο ένας στους δύο άνω των 60 ετών δηλώνει αρνητική χρήση. Αντιθέτως, η ηλικιακή ομάδα 25 – 29 ετών είναι αυτή που σημειώνει τους υψηλότερους λογαριασμούς από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων τους. Σημαντικό είναι και το ποσοστό (50%) των μάνατζερ που και κατά το διάστημα των διακοπών τους χρησιμοποιούν το κινητό τους για την εργασία τους. Κάτι που οι υπάλληλοι το συνηθίζουν σε ποσοστό 24%.
Επιδράσεις
Οσο για την επίδραση του κινητού τηλεφώνου στο φόρτο της εργασίας, μόνο ένα 5% πιστεύουν ότι τον μειώνει. Ενώ 40% των εργαζομένων πιστεύουν ότι τον αυξάνει. Και οι υπόλοιποι θεωρούν ότι δεν έχει οιαδήποτε θετική είτε αρνητική επίδραση. Ωστόσο, οι μάνατζερ -όπως και άλλοι επαγγελματίες- είναι οι πλέον θετικά διακείμενοι για την επίδραση στην παραγωγικότητα των ιδίων. Δηλώνουν δηλαδή ότι την αυξάνει. Δεν φαίνεται όμως να ενοχοποιείται ότι επαυξάνει και το άγχος. Αλλά ούτε και να το μειώνει. Αφού η πλειονότητα των ερωτηθέντων απαντούν ότι δεν το επηρεάζει. Περίπου το ίδιο συμβαίνει και με την ποιότητα του ελεύθερου χρόνου τους. Αφού, ο ένας στους δύο δηλώνει ότι δεν την επηρεάζει. Ενα 10% μάλιστα υποστηρίζει ότι, αντιθέτως, τη βελτιώνει σημαντικά.
Κλήσεις και μηνύματα
Η πλειονότητα των εργαζομένων πιστεύει ότι το κινητό τηλέφωνο εξυπηρετεί την εξισορρόπηση της εργασίας με την προσωπική ζωή. Μεγάλο ποσοστό από τους εργαζόμενους εκείνους που έχουν ήδη δηλώσει ότι νιώθουν ικανοποιημένοι από την εργασία και τη ζωή τους, θεωρούν ότι το κινητό τηλέφωνο είναι αυτό που έχει αυξήσει την ικανότητά τους να εξισορροπήσουν αυτή τη σχέση.
Το θεωρούν απολύτως απαραίτητο για την καθημερινή ζωή τους, την οποία και θα χαρακτήριζαν ως μη κανονική αν ξαφνικά το στερούνταν.
Η πλειονότητα των κλήσεων και των sms που στέλνουν απευθύνονται κυρίως σε μέλη της οικογένειάς τους και σε φίλους. Και, σε συχνότητα, ακολουθούν εκείνα για την εργασία. Τα μηνύματα «πυκνώνουν» αφενός γύρω από τις ώρες που τελειώνουν τα σχολεία, όπως και για να ενημερώσουν τις οικογένειές τους «την ώρα που θα επιστρέψουν στο σπίτι» οι ίδιοι.