Τον σημαντικό ρόλο της Συμφωνίας του Παρισιού για την καταπολέμηση του φαινομένου της κλιματικής κρίσης επισημαίνει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο πρόεδρος του συμβουλίου ΣΕΒ για τη βιώσιμη ανάπτυξη Γιάννης Πανιάρας, αξιολογώντας θετικά τη συμφωνία πέντε χρόνια μετά την επικύρωσή της. Κατά τον ίδιο, η επέλαση της πανδημίας δεν καθυστέρησε σημαντικά το πλάνο της Συμφωνίας του Παρισιού, επισημαίνοντας ωστόσο ότι χρειάζονται ακόμη μεγαλύτερες δεσμεύσεις και πρωτοβουλίες για την επίτευξη του βασικού στόχου της, τον περιορισμό δηλαδή της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη μας κάτω των 2 βαθμών Κελσίου. Αναφερόμενος στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ο κ. Πανιάρας εκτιμά ότι θα αποτελέσει βασικό μοχλό για την ταχεία ανάκαμψη που χρειάζεται η ευρωπαϊκή οικονομία εξερχόμενη από την πανδημία, τονίζοντας ότι η Ελλάδα προσπαθεί να είναι μεταξύ των πρωταθλητών της πράσινης μετάβασης. Τέλος, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων αλλά και η δίκαιη κοινωνική μετάβαση αποτελούν δύο άξονες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας τους οποίους η χώρα μας δεν πρέπει να αμελήσει.
– Πώς αξιολογείτε τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα πέντε χρόνια μετά την επικύρωσή της;
– Σίγουρα θετικά. Αν και η ενδελεχής αξιολόγηση της πρώτης πενταετίας θα ολοκληρωθεί και θα παρουσιαστεί στις αρχές του 2021, δεν υπάρχει αμφιβολία πως η συμφωνία πληροί σε μεγάλο βαθμό τον ρόλο της ως καταλύτης για την παγκόσμια συστράτευση στην αντιμετώπιση του φαινομένου που σήμερα αναγνωρίζουμε ως κλιματική κρίση.
Με αντικειμενικά κριτήρια: Είναι μεγάλη επιτυχία το ότι 188 χώρες έχουν επικυρώσει τη συμφωνία και έχουν καταθέσει εθνικές δεσμεύσεις (NDCs) για τη συμβολή τους στην επίτευξή της. Πρέπει όμως να χρεωθεί στα –ελπίζω προσωρινά– αρνητικά το γεγονός πως οι δεσμεύσεις αυτές, τουλάχιστον αυτές που υπήρχαν και αξιολογήθηκαν πέρυσι από τις υπηρεσίες του ΟΗΕ, δεν επαρκούν για την επίτευξη του βασικού στόχου της Συμφωνίας του Παρισιού, τον περιορισμό δηλαδή της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη μας κάτω των 2 βαθμών Κελσίου. Να θυμίσω στους αναγνώστες σας πως χωρίς αλλαγή πορείας πηγαίναμε για αύξηση περίπου 5 βαθμών. Με τις υφιστάμενες δεσμεύσεις πάμε για περίπου 2,5 β. –μια μεγάλη βελτίωση, δηλαδή– αλλά για να πιάσουμε τον 1,5 β. χρειάζονται ακόμα μεγαλύτερες δεσμεύσεις και πρωτοβουλίες.
Κάποιοι ίσως κρίνουν τη συμφωνία αρνητικά, με βάση το γεγονός ότι οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου αυξήθηκαν από τότε, καθώς και το ότι τα τελευταία πέντε χρόνια σημειώνονται και τα θερμότερα ρεκόρ στην ιστορία μας. Ομως, κανείς δεν περίμενε μια δυναμική που έχει αναπτυχθεί και επιταχύνεται εδώ και έναν αιώνα να σταματήσει και μάλιστα να αντιστραφεί σε πέντε χρόνια. Αντιθέτως, τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν την αναμφίβολα τεράστια σημασία της συμφωνίας και της μελλοντικής τήρησής της.
Και ένα τελευταίο: Βλέπουμε μια παράλληλη, μεγάλη κινητοποίηση των επιχειρήσεων και των επενδυτών. Ενδεικτικά να σας αναφέρω πως την τελευταία πενταετία έχει σχεδόν διπλασιαστεί ο αριθμός των επιχειρήσεων που συμμετέχουν στο Carbon Disclosure Project, που δηλώνουν τις εκπομπές τους με διαφάνεια και δεσμεύονται για τον περιορισμό τους, συμβάλλοντας στην υλοποίηση της συμφωνίας. Και στις επενδύσεις, από σχεδόν μηδενικό ενδιαφέρον πριν από πέντε χρόνια, βλέπουμε τώρα πάνω από 5% των funds να είναι τύπου ESG, συνδεδεμένα δηλαδή με στόχους σχετικούς με τη βιώσιμη ανάπτυξη και κυρίως με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
– Τι αλλαγές «υπόσχεται» η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal) και τι χρειάζεται για να πετύχει;
– Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι εμβληματική, γιατί υπερβαίνει τις δεσμεύσεις της Συμφωνίας του Παρισιού και θέτει –για πρώτη φορά παγκοσμίως– τον στόχο για κλιματική ουδετερότητα, δηλαδή το μηδενικό ισοζύγιο μεταξύ εκπομπών και απορροφήσεων των αερίων θερμοκηπίου, έως το 2050. Διατηρεί την Ευρώπη και τη χώρα μας στους πρωτοστάτες αυτής της πραγματικά κρίσιμης δράσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Η Πράσινη Συμφωνία είναι όμως εξίσου σημαντική γιατί συνδυάζει αυτούς τους στόχους με παράλληλους στόχους για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και της βιομηχανίας, καθώς και με στόχους για μια δίκαιη μετάβαση, η οποία δεν θα αφήσει πίσω κανένα μέρος της κοινωνίας μας. Είναι, δηλαδή, μια συμφωνία-πρότυπο όσον αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη και πρέπει να είμαστε υπερήφανοι που θα συμβάλουμε στην υλοποίησή της.
– Mπορεί η πανδημία να καθυστερήσει τους σχεδιασμούς για την εφαρμογή της, θέτοντας παράλληλα σε κίνδυνο τους στόχους για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής;
– Είναι απολύτως λογικό και θεμιτό η προσοχή των κυβερνήσεων να έχει επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση της πανδημίας, με τα άμεσα και βαθιά πλήγματα που έχει επιφέρει σε ανθρώπινες ζωές, στην κοινωνία και στην οικονομία. Δεν πιστεύω, όμως, πως αυτό αποπροσανατολίζει ή καθυστερεί σημαντικά το πλάνο της Συμφωνίας του Παρισιού.
Αντιθέτως, για να μείνουμε στο Green Deal, θα αποτελέσει τον βασικό μοχλό για την ταχεία ανάκαμψη που χρειάζεται η ευρωπαϊκή οικονομία εξερχόμενη από την περιπέτεια της πανδημίας. Οπως ξέρετε, το Resilience and Recovery Facility, που για τη χώρα μας αναλογεί σε περίπου 30 δισ. ευρώ, έχει ως βασικό –και μεγαλύτερο– πυλώνα τη χρηματοδότηση έργων που προάγουν την Πράσινη Συμφωνία και την κλιματική ουδετερότητα.
Να πούμε επίσης πως μέσα στην πανδημία εξελίσσονται χωρίς παύση σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, που σχετίζονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή, όπως για παράδειγμα ο κλιματικός νόμος, ο στρατηγικός σχεδιασμός για την ενέργεια και το κλίμα, ο οδικός χάρτης της κυκλικής οικονομίας, η αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων CO2 και άλλα.
Και όπως βλέπω, οι επιχειρήσεις, οι οποίες συνδράμουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, μπορεί και αυτές να έστρεψαν φέτος την προσοχή και τους πόρους τους προς τις ανάγκες αντιμετώπισης της πανδημίας, συνεχίζουν όμως χωρίς σημαντικές παρεκκλίσεις τις σχετικές επενδύσεις και δράσεις τους.
Ισως, πιο αφαιρετικά, η πανδημία μάς θύμισε με τον πιο σκληρό τρόπο πως είμαστε ευάλωτοι και πως κάποια φαινόμενα, αν δεν τα προλάβουμε, μπορούν να επιταχυνθούν με ανεξέλεγκτους ρυθμούς. Μας θύμισε όμως επίσης τη δύναμη της επιστήμης και της παγκόσμιας συνεργασίας. Πιστεύω ότι αυτά τα συλλογικά βιώματα θα δράσουν ευεργετικά και στην υλοποίηση της Συμφωνίας του Παρισιού.
– Είναι έτοιμη η Ελλάδα να υιοθετήσει πολιτικές που συμμορφώνονται με την EGD; Ποιο μπορεί να είναι το κόστος της κλιματικής αλλαγής για τη χώρα μας;
– Οπως ακούσαμε την περασμένη εβδομάδα, η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που κατέθεσαν πλήρες προσχέδιο για τις επενδύσεις του RRF και ξέρω πως ένα μεγάλο μέρος τους σχετίζεται άμεσα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Ξέρουμε επίσης πως η απολιγνιτοποίηση της ενέργειας στη χώρα μας προχωράει με πολύ φιλόδοξους χρονικούς ορίζοντες και με σχέδιο για τη δίκαιη μετάβαση, το οποίο θα κριθεί και θα ολοκληρωθεί αυτές τις ημέρες μετά τη σχετική διαβούλευση. Υπάρχουν πολλά ακόμα παραδείγματα όπου φαίνεται πως η χώρα μας προσπαθεί να είναι μεταξύ των πρωταθλητών της πράσινης μετάβασης, και αυτό είναι καλό. Κόστος θα προκύψει μόνο αν αμελήσουμε τους άλλους δύο άξονες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας: τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και τη δίκαιη κοινωνική μετάβαση. Υπάρχουν πολλές προκλήσεις μπροστά μας, στον τομέα της ενέργειας, στη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητάς μας απέναντι στην Τουρκία και άλλες χώρες που δεν ακολουθούν τους ευρωπαϊκούς ρυθμούς στην κλιματική αλλαγή, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων για την επερχόμενη πράσινη εποχή και στην προσέλκυση επενδύσεων, οι οποίες θα φέρουν την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας που είναι απαραίτητες για τη δίκαιη μετάβαση. Πολλά, τόσο για την κλιματική αλλαγή όσο και για την επιτυχή μετάβαση της χώρας μας στην πράσινη ανάπτυξη, θα κριθούν από τις πολιτικές που θα διαμορφωθούν τους επόμενους λίγους μήνες.