Σπουδαίο μάθημα επιβίωσης αποτέλεσαν τα capital controls για τις εγχώριες επιχειρήσεις, καθώς ανέπτυξαν διάφορες μεθόδους για να είναι ευέλικτες και να συνεχίσουν απρόσκοπτα τη δραστηριότητά τους, ενώ στο παρελθόν δεν είχε χρειασθεί να ακολουθήσουν ανάλογες τακτικές.
Η πρώτη κίνηση που έκαναν αρκετές εβδομάδες, ίσως και 2-3 μήνες νωρίτερα από τις 28 Ιουνίου 2015, που επεβλήθησαν οι περιορισμοί στην οικονομία, ήταν να μεταφέρουν το μεγαλύτερο ποσοστό των κεφαλαίων τους στο εξωτερικό. Μάλιστα, όπως καταγράφεται στις ετήσιες εκθέσεις αρκετών εισηγμένων, το 2015, σήμερα το ποσοστό διάθεσης των ταμειακών τους διαθεσίμων κυμαίνεται από 70% έως 80% στο εξωτερικό – το υπόλοιπο 20% είναι τοποθετημένο στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες που συγκέντρωσε η «Κ», υπολογίζεται ότι το 80% των ταμειακών διαθεσίμων των υγιών επιχειρήσεων, που δεν ξεπερνούν τις 55, ανήλθε κατά το 2015 λίγο χαμηλότερα από τα 10 δισ. ευρώ και είναι τοποθετημένο σε ξένες τράπεζες.
Μιλώντας στην «Κ» διευθύνοντες σύμβουλοι εισηγμένων με μέση κεφαλαιοποίηση άνω των 500 εκατ. ευρώ, υπογραμμίζουν τα εξής: «Στην Ελλάδα κρατάμε μετρητά μόνο για τις λειτουργικές ανάγκες και τα υπόλοιπα τα ανασύρουμε κάθε εβδομάδα. Ετσι έχουμε κάποια επαρκή ρευστότητα για να συνεχίσουμε τη δουλειά μας». Οι εταιρείες από την πρώτη μέρα επιβολής των capital controls έθεσαν ως προτεραιότητα να διασφαλίσουν την προμήθεια των απαραίτητων για την παραγωγή πρώτων και λοιπών υλών από το εξωτερικό, διατηρώντας έτσι επαρκή χρηματικά διαθέσιμα σε διεθνείς τράπεζες εκτός Ελλάδος. Επόμενη κίνηση ήταν να συνεχίσουν να αποπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους σε τράπεζες, προμηθευτές αλλά και εργαζομένους, προκειμένου να προστατεύσουν τη φήμη και το κύρος της επιχείρισης.
Υστερα από 10 μήνες που ισχύουν οι κεφαλαιακοί περιορισμοί, οι εταιρείες εξακολουθούν να δίνουν καθημερινά μάχη για να αντιμετωπίσουν την οικονομική ασφυξία που πολιορκεί όλους τους κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Οπως δηλώνουν στην «Κ» υψηλόβαθμα στελέχη εισηγμένων επιχειρήσεων: «Προσπαθούμε να περιορίσουμε στο ελάχιστο το ενδεχόμενο να έχουμε απρόβλεπτες συνέπειες στη διακίνηση κεφαλαίων, αφού η διαπραγμάτευση έχει καθυστερήσει παρά πολύ, και πρέπει να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τις βασικές λειτουργίες των επιχειρήσεων», και προσθέτουν: «Σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε εμπιστοσύνη στη χώρα μας, αλλά δεν περιμέναμε να έχουμε φθάσει πάλι στον Απρίλιο και ακόμη να μην έχει δοθεί λύση στο χρηματοδοτικό πρόβλημα της χώρας, και να είμαστε στο ίδιο σημείο όπως το καλοκαίρι του 2014».
Σε αρκετές συνελεύσεις εξαγωγικών-εισηγμένων, που είναι προγραμματισμένες το επόμενο δίμηνο Μαΐου-Ιουνίου, τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων θα ενημερώσουν επακριβώς το ποσοστό των ταμειακών τους διαθεσίμων που έχουν μεταφέρει στο εξωτερικό και τι ποσοστό έχει τοποθετηθεί στις εγχώριες τράπεζες.
Μισθοδοσία
Οπως διευκρινίζουν στην «Κ» οι εκπρόσωποι των εταιρειών, «όταν γίνεται η μισθοδοσία του προσωπικού, πιστώνονται στους ελληνικούς τραπεζικούς λογαριασμούς το ακριβές ποσό της μισθοδοσίας από το εξωτερικό, χωρίς να αφήνουν υπόλοιπο κεφαλαίων». Η ίδια ακριβώς διαδικασία γίνεται όταν είναι να πιστωθούν οι λογαριασμοί σε εγχώριους προμηθευτές ή για να πληρωθούν μηνιαίες τραπεζικές υποχρεώσεις.
Επίσης, ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο που προκύπτει είναι ότι το 2015 το σύνολο των ταμειακών διαθεσίμων των εισηγμένων αναμένεται να είναι μειωμένο σε σχέση με το 2014, όπως προκύπτει και από το σύνολο των διαθεσίμων στις 30 Σεπτεμβρίου 2015.
Το μείζον θέμα για κάθε επιχείρηση το 2016, όπως συνέβη και στην επταετή ύφεση (2009-2015) που έχει προηγηθεί, είναι να έχει επάρκεια ρευστότητας. Δυστυχώς οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν καθυστερήσει δραματικά να αναδιαρθρώσουν τον δανεισμό τους για να μπορέσουν να εξυγιάνουν τον ισολογισμό τους και να απαλλαγούν από τα βάρη του παρελθόντος, προκειμένου να ξεκινήσουν από καλύτερη θέση τη νέα χρονιά. Σύμφωνα με αναλυτές, τα βάρη του δανεισμού δεν μπορούν να μεταφέρονται αιωνίως, και μάλιστα ενώ έχουν προηγηθεί έξι υφεσιακά χρόνια, εάν αφαιρέσουμε το 2014, που ήταν οριακή χρονιά ανάκαμψης.
Με απλά λόγια, μια εταιρεία δεν αντέχει να δουλεύει μόνο για τις τράπεζες, αφήνοντας χωρίς κέρδος τους μετόχους της. Πρέπει να επανακάμψει, διαφορετικά θα ακολουθήσει άλλες επώδυνες λύσεις (μετοχοποίηση δανείων, αλλαγή διοίκησης, απορρόφηση ή πώληση από ανταγωνιστές ή hedge funds).
Οπως εξηγεί στην «Κ» πρόεδρος μεγάλου βιομηχανικού ομίλου, «έχουμε αναστείλει κάθε παραγωγική επένδυση που απαιτεί κεφάλαια και έχουμε επικεντρωθεί μόνο στις απαραίτητες λειτουργίες, δηλαδή στην εξυπηρέτηση των δανειακών μας υποχρεώσεων, στη μισθοδοσία προσωπικού, στην πληρωμή σε προμηθευτές για πρώτες ύλες και στις πληρωμές για τη μεταφορά των εμπορευμάτων μας είτε εντός είτε εκτός επικράτειας». Τέλος, όπως διευκρινίζεται από τα στελέχη των εισηγμένων, «τα μόνα χρήματα που καταβάλλονται για επενδύσεις είναι για τη συντήρηση των γραμμών παραγωγής ή για την ανανέωση του μηχανολογικού εξοπλισμού, καθώς και για τη διείσδυση σε νέες αγορές».