Ρευστότης μηδέν! Αυτό είναι το μήνυμα που εκπέμπει τις τελευταίες εβδομάδες η αγορά, με το cash flow των επιχειρήσεων, από τις αρχές του χρόνου, να βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα από την εμφάνιση της κρίσης. «Οι δυο τρεις τελευταίοι μήνες είναι άθλιοι», επιβεβαίωνε, μιλώντας στην «Κ», κορυφαίος τραπεζίτης, «και το χειρότερο είναι πως δεν αναμένεται βελτίωση, αντιθέτως…».
Ο λόγος; Η διαφαινόμενη αύξηση της φορολογίας και των εισφορών, που θα στραγγίσει ό,τι έχει απομείνει στα ταμεία. «Προσπαθούμε να το επικοινωνήσουμε στην κυβέρνηση, αλλά στο οικονομικό επιτελείο δεν δείχνουν ή δεν θέλουν να το αντιλαμβάνονται, ίσως επειδή προέχει το κλείσιμο της αξιολόγησης», συμπληρώνει. Το μήνυμα όμως είναι σαφές: το ρευστό αποτελεί είδος υπό εξαφάνιση.
Αυτή, ωστόσο, είναι μόνο η μία οπτική του προβλήματος. Υπάρχει και η άλλη, αυτή της ραγδαίας μείωσης των καταθέσεων, που βγήκαν πέρυσι και πρόπερσι εκτός τραπεζικών λογαριασμών και συντηρούν σήμερα την αγορά. Εκεί, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που γίνονται με βάση το «πέρασμα» από τα ταμεία, υπολογίζεται ότι έχει σημειωθεί ήδη μια απομείωση, της τάξης των 6-7 δισ. ευρώ, από τον περασμένο Ιούλιο, οπότε επιβλήθηκαν τα capital controls, μέχρι σήμερα.
Αυτά είναι τα λεφτά που συντηρούν κυρίως το όποιο σημερινό επίπεδο ζωής και αποπληρώνουν, ταυτόχρονα, ένα μέρος των υποχρεώσεων προς εφορία, ασφαλιστικά ταμεία και άλλες ανελαστικές εκκρεμότητες.
Αυτές οι τελευταίες, όμως, πληρώνονται κυρίως μέσω της ηλεκτρονικής τραπεζικής πλέον, αλλά και των καρτών. Ετσι εξηγείται και η σταδιακή απομείωση και των όποιων καταθέσεων έχουν μείνει στο πιστωτικό σύστημα. Το πιο ανησυχητικό στοιχείο, ως προς αυτό το «μέτωπο» πάντως, έχει να κάνει με το γεγονός ότι τους τελευταίους μήνες σημειώνεται επιταχυνόμενη απομείωση των καταθέσεων εκτός συστήματος (αυτών που βρίσκονται στα… στρώματα), γεγονός που προβληματίζει έτι περαιτέρω. Για έναν απλό λόγο: δεν είναι ατελείωτα. Υπολογίζεται ότι εκτός τραπεζών υπάρχουν αυτή τη στιγμή περί τα 20 με 25 δισ. ευρώ. Αν ήδη έχουν «καεί» τα 7 και η ροή εξόδου μεγαλώνει, τότε τι θα γίνει του χρόνου τέτοια εποχή, όταν τα ιδιότυπα αυτά «αποθεματικά» τελειώνουν; Το ερώτημα μόνο φιλολογικό-θεωρητικό δεν είναι και κανονικά θα έπρεπε να αποτελεί τον υπ’ αριθμόν 1 πονοκέφαλο όλων των άμεσα ή έμμεσα εμπλεκομένων.
Δάνεια
Την ίδια ώρα, η κατάσταση από το μέτωπο των χορηγήσεων είναι ανάλογη και ενδεχομένως χειρότερη. Γιατί εκεί, εκτός των άλλων, υπάρχει και το «φρένο» των επαπειλούμενων ποινικών κυρώσεων. Αυτή τη στιγμή στις αρμόδιες τραπεζικές διευθύνσεις υπάρχουν στοιβαγμένες δεκάδες –αν όχι εκατοντάδες– εισαγγελικές αιτήσεις για έλεγχο λογαριασμών, δανείων κ.λπ., προσώπων που εμπλέκονται σε διάφορες υποθέσεις ή για τα οποία υπάρχουν υπόνοιες εμπλοκής. Υπάρχει επίσης πάντα «ζωντανός» ο κίνδυνος ποινικής εμπλοκής και των ίδιων των τραπεζικών στελεχών που κατά το παρελθόν «έβαλαν την υπογραφή τους» κάτω από επιχειρηματικά, κυρίως, δάνεια. Και αυτό γιατί καλούνται να δικαιολογήσουν αποφάσεις που λήφθηκαν προ ετών, με βάση τα κριτήρια εκείνης της περιόδου, που διαφέρει παρασάγγας από τη σημερινή σε όλα ανεξαιρέτως τα επίπεδα.
Το αποτέλεσμα είναι, έπειτα από όλα αυτά, σήμερα να βρίσκονται ελάχιστα –μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού, ανά τράπεζα– στελέχη που εξακολουθούν να εγκρίνουν νέα δάνεια. Και όλα αυτά ενώ επίκειται η αναδιάρθρωση μεγάλων βιώσιμων επιχειρήσεων, που ως διαδικασία θα πρέπει να προχωρήσει μέσα και από το «κούρεμα» υποχρεώσεων. Υπό τις παρούσες προϋποθέσεις, όμως, ποιος θα πάρει τέτοια απόφαση;
«Κανείς» είναι η απάντηση που δίνεται από τα αρμόδια τραπεζικά επιτελεία. Που επιμένουν: «Στο τέλος, οι μόνες συμβάσεις που θα υπογράφονται θα είναι αυτές που θα παραπέμπουν σε… non papers. Καμία άλλη», είναι η απάντηση. Και εύλογα γεννάται το ερώτημα: Οι νέες εταιρείες που θα συσταθούν, για να λύσουν το πρόβλημα το «κόκκινων» δανείων, πώς ακριβώς θα το κάνουν; Κάνοντας απλή διαχείριση; Στην πραγματικότητα, όμως, έτσι δεν λύνεται κανένα πρόβλημα.
Και το αποτέλεσμα θα είναι στο τέλος της ημέρας, απλώς, να αυξάνονται οι προβλέψεις για επισφάλειες. Αισίως έφθασαν στο επίπεδο-ρεκόρ των 107 δισ. ευρώ και συνεχίζουν ακάθεκτες, με το όριό τους να βρίσκεται στον ουρανό…