Στην Αττική ήταν η «αστοχία υλικού» και στην Υδρα μια σπάνια βλάβη. Στη Λέσβο, τη Χίο και την Τήνο, όπως και σε άλλα νησιά, η κακοκαιρία. Κάπως έτσι δικαιολόγησαν οι υπεύθυνοι του δικτύου διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) και του δικτύου μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ) τα διαδοχικά μπλακ άουτ των τελευταίων ημερών, ελλείψει προφανών αιτιών όπως αυξημένη ζήτηση ή απεργία.
Τα αιφνιδιαστικά μπλακ άουτ ωστόσο, που βύθισαν στο σκοτάδι το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της χώρας για πάνω από δύο ώρες και προκάλεσαν χάος σε ένα από τα πιο αναπτυγμένα τουριστικά νησιά, δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιας μυστικής συνωμοσίας του σύμπαντος. Κοινός τόπος των δύο συμβάντων αλλά και των μικρότερης διάρκειας μπλακ άουτ είναι τα βαθύτερα προβλήματα στη λειτουργία τόσο του ΑΔΜΗΕ όσο και του ΔΕΔΔΗΕ τα τελευταία χρόνια και ο αντίκτυπός τους στη συντήρηση και θωράκιση του ηλεκτρικού συστήματος.
Ο ΔΕΔΔΗΕ, που διαχειρίζεται το δίκτυο διανομής στην ηπειρωτική χώρα και στα νησιά, έχει μειώσει τις επενδύσεις στα δίκτυα την τελευταία τριετία κατά 45% (140 εκατ. ευρώ το 2017 από 257 εκατ. ευρώ το 2014), λειτουργεί με σοβαρές ελλείψεις τεχνικού προσωπικού και με ελλείψεις σε μια σειρά από υλικά, ακόμη και σε απαραίτητα για την ασφάλεια του συστήματος.
Οι περισσότερες διακοπές ρεύματος για παράδειγμα που αποδίδονται στην «κακοκαιρία» οφείλονται στο ότι δεν έχουν αντικατασταθεί αλεξικέραυνα στο δίκτυο, τα οποία δεν λειτουργούν. Για μεγάλο χρονικό διάστημα ο ΔΕΔΔΗΕ ξέμεινε από αλεξικέραυνα γιατί ο ανάδοχος στον οποίο είχε αναθέσει το έργο δεν μπορούσε να πάρει την απαραίτητη πιστοποίηση για το υλικό που θα προμήθευε την εταιρεία!
Οι βλάβες στο δίκτυο από κεραυνούς είναι πολύ συχνές σε χωριά με λίγους κατοίκους, περιστατικά ωστόσο που ούτε καν καταγράφονται. Ελλείψεις παρατηρούνται και σε κολόνες, καλώδια και μετρητές, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η αποκατάσταση βλαβών και οι νέες συνδέσεις, αλλά και σε απαραίτητα υλικά για την ασφάλεια και προστασία των εργαζομένων (κράνη, γάντια, στολές κ.λπ.), παράγοντας που πολλές φορές αποτελεί αιτία θανατηφόρων ατυχημάτων.
Οι ελλείψεις τεχνικού προσωπικού περιγράφονται τόσο από τους εργαζόμενους όσο και από τη διοίκηση του ΔΕΔΔΗΕ ως το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα της εταιρείας. Στην Υδρα, όπως και στις Σπέτσες και σε άλλα νησιά, υπάρχει μόνο ένας τεχνικός. Οπως μάλιστα καταγγέλλουν στην «Κ» εργαζόμενοι, υπάρχουν υποσταθμοί που δεν διαθέτουν επί 24ώρου βάσεως προσωπικό, όπως αυτός του Λαυρίου μέσω του οποίου τροφοδοτείται και το Αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Δεν είναι μάλιστα λίγες οι περιπτώσεις που νεοπροσλαμβανόμενοι τεχνικοί παραιτούνται είτε γιατί οι μισθοί των 600 ευρώ δεν επαρκούν για τη διαμονή τους σε νησιά όπως η Μύκονος, η Σαντορίνη ή η Ρόδος είτε γιατί βρίσκουν καλύτερες αμοιβές σε ιδιωτικές εταιρείες. Ο συνδυασμός μείωσης δαπανών και ελλείψεων τεχνικών και υλικών δεν επιτρέπει την αναγκαία αντικατάσταση παλαιών υποδομών του δικτύου και δεν μπορεί παράλληλα να καλύψει επαρκώς τις ανάγκες ελέγχου του δικτύου και επιθεωρήσεων. Εάν η κατάσταση αυτή δεν αντιστραφεί, τα «εξαιρετικά σπάνια συμβάντα» των τελευταίων ημερών θα κάνουν όλο και πιο συχνά την εμφάνισή τους. Τα προβλήματα δυσλειτουργίας του ΔΕΔΔΗΕ αποτυπώνονται και στους δείκτες ποιότητας υπηρεσιών. Ο μέσος χρόνος εξυπηρέτησης πελατών για απλές συνδέσεις, από 13 ημέρες το 2014, αυξήθηκε στις 14 το 2015, στις 17 το 2016 και έφτασε στις 29 ημέρες το 2017. Ο μέσος χρόνος εξυπηρέτησης για συνδέσεις που απαιτούν εργασίες στο δίκτυο, από 26 ημέρες το 2014, αυξήθηκε σε 28 το 2015, σε 31 το 2016 και έφτασε στις 56 ημέρες το 2017.
Γιατί βυθίστηκε στο σκοτάδι η Υδρα και τι συνέβη με το εφεδρικό καλώδιο
Ο ένας και μοναδικός τεχνικός του ΔΕΔΔΗΕ στην Υδρα δεν εργαζόταν την Κυριακή τα ξημερώματα που το νησί βυθίστηκε στο σκοτάδι, αφού δεν υπάρχουν βάρδιες επί 24ώρου βάσεως. Ειδοποιήθηκε στις 5.30 το πρωί και μόνος του άρχισε να ψάχνει το δίκτυο για να εντοπίσει τη βλάβη. Πέρασαν έτσι κάποιες ώρες μέχρι ο ΔΕΔΔΗΕ να βρει τεχνικούς από το Ναύπλιο για να μεταβούν στην Υδρα και να συνδράμουν στο έργο του συναδέλφου τους. Κάποιοι είχαν πάει για μπάνιο, αφού η Κυριακή είναι ημέρα αργίας και άλλοι εκδρομή με την οικογένειά τους. Γύρω στις 11.30 με 12.00 έφθασαν στην Υδρα δύο τεχνικοί από το Ναύπλιο για να εντοπίσουν τη βλάβη.
Λάθος διάγνωση
Το εφεδρικό καλώδιο από το οποίο τροφοδοτείται η Υδρα έδειξε αρχικά ότι ηλεκτρίστηκε, με αποτέλεσμα οι τεχνικοί να οδηγηθούν σε λάθος διάγνωση. Το ρεύμα ωστόσο δεν επανήλθε, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι υπάρχει διαρροή.
Πέρασαν έτσι περίπου 5 ώρες όταν άρχισε εκ νέου η αναζήτηση από το ΔΕΔΔΗΕ εξειδικευμένων στις διαρροές τεχνικών και μηχανημάτων από την Πάτρα. Βρέθηκαν και έφθασαν στην Υδρα αργά το βράδυ, αλλά η νύχτα δεν βοηθούσε στον εντοπισμό της διαρροής. Τελικά, η βλάβη εντοπίστηκε στη σύνδεση του νησιού με τον υποσταθμό του Κρανιδίου. Δυσχέρειες παρουσιάστηκαν και στην έγκαιρη μεταφορά των ηλεκτροπαραγωγών ζευγών. Πέρασαν συνολικά περισσότερες από 30 ώρες για να αποκατασταθεί η ηλεκτροδότηση και το νησί να αρχίσει να ξαναβρίσκει τους ρυθμούς του.
Ο ΔΕΔΔΗΕ υποστηρίζει ότι είχε γίνει συντήρηση αλλά και έλεγχος όπως κάθε χρόνο και του κύριου, ηλικίας 30 ετών, υποβρύχιου καλωδίου και του κατά 20 χρόνια νεότερης ηλικίας εφεδρικού. «Θα πρέπει τα εφεδρικά καλώδια για να μην σε προδώσουν να μπαίνουν εκ περιτροπής σε λειτουργία κατά τακτά διαστήματα», δηλώνει στην «Κ» έμπειρο πρώην στέλεχος της ΔΕΗ, εκτιμώντας ότι εάν είχε γίνει, το πρόβλημα δεν θα υπήρχε.
Ο ίδιος ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του ΔΕΔΔΗΕ, κ. Μισδανίτης Αθανάσιος, που ασκεί προσωρινά και καθήκοντα διευθύνοντος συμβούλου, αποδίδει τη βλάβη σε τυχαίο γεγονός, παραδέχεται ωστόσο ότι εάν η εταιρεία δεν είχε ελλείψεις τεχνικού προσωπικού η ηλεκτροδότηση στην Υδρα θα είχε αποκατασταθεί πολύ πιο σύντομα.
«Υπάρχουν σοβαρά προβλήματα στην εταιρεία που είναι κυρίως αποτέλεσμα της αντιμετώπισης του ΔΕΔΔΗΕ, μιας καθαρά τεχνικής εταιρείας, ως φορέα της κεντρικής κυβέρνησης σε ό,τι αφορά και τις αμοιβές του προσωπικού και τις προσλήψεις αλλά και τις προμήθειες», δηλώνει στην «Κ» ο κ. Μισδανίτης. «Οταν από την εταιρεία φεύγουν 5 τεχνικοί και έρχεται ένας, είναι προφανές ότι υπάρχουν ελλείψεις. Παράλληλα, ο περιορισμός της μέσης μισθολογικής δαπάνης κατ’ άτομο στο 65% της δαπάνης του 2012 δεν μας δίνει τη δυνατότητα για υπερωρίες και στηριζόμαστε αποκλειστικά στο φιλότιμο των εργαζομένων για να αντιμετωπίσουμε έκτακτες ανάγκες», τονίζει ο ίδιος. Περιγράφει επίσης το ηλικιακό πρόβλημα του τεχνικού προσωπικού της ΔΕΗ αλλά και τον κίνδυνο της απώλειας της απαραίτητης τεχνογνωσίας, αφού οι προσλήψεις γίνονται με ρυθμούς που οι παλαιότεροι δεν προλαβαίνουν να τη μεταλαμπαδεύσουν στους νεότερους.
Δυσεύρετοι οι τεχνίτες
Οπως αποκαλύπτει στην «Κ», ο ΔΕΔΔΗΕ έχει ξεκινήσει ήδη μελέτη για την καταγραφή όλων των εξωγενών παραγόντων που επηρεάζουν τη λειτουργία του και των αναγκών σε τεχνικό προσωπικό. «Υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις τεχνικών αλλά και λάθος κατανομή του προσωπικού, καθώς διαπιστώνουμε ότι σε κάποια σημεία της εταιρείας υπάρχει πλεονάζον προσωπικό. Ηλικιακά επίσης υπάρχει μια καμπύλη προς το γηρασμένο προσωπικό, που σημαίνει ότι σταδιακά χάνεις τεχνογνωσία. Πέρα από τους ανθρώπους με νέες δεξιότητες, η εταιρεία πρέπει να δώσει βάρος στο αμιγώς τεχνικό προσωπικό και να ξαναπάρει πίσω εργασίες που έχει δώσει σε εργολάβους», αναφέρει ο κ. Μισδανίτης. Θεωρεί απαραίτητη την έγκαιρη και σταδιακή αντικατάσταση του τεχνικού προσωπικού με νεότερης ηλικίας άτομα. Προκειμένου να μη χαθεί η τεχνογνωσία από τους παλαιότερους, ο ΔΕΔΔΗΕ εξετάζει να καθιερώσει την υποχρέωση όσων βρίσκονται λίγο πριν από τη συνταξιοδότηση να εκπαιδεύουν τους νεοπροσλαμβανόμενους τεχνίτες σε όλη την Ελλάδα.
Ο κ. Μισδανίτης παραδέχεται επίσης ότι υπάρχουν και προβλήματα υλικών, τα οποία όμως, όπως τονίζει, δεν συνδέονται τόσο με τα οικονομικά της επιχείρησης, αλλά κυρίως «με τους απίστευτους χρόνους που ενέχουν οι διαδικασίες των προμηθειών δημοσίων εταιρειών». Διευκρινίζει πάντως ότι υπάρχει ευελιξία για απευθείας αναθέσεις προμήθειας υλικών που συνδέονται με την ασφάλεια του συστήματος. Η αύξηση των αποθεμάτων μπορεί να δώσει μια λύση στο πρόβλημα και ο ΔΕΔΔΗΕ κινείται σε αυτή την κατεύθυνση, σε αντίθεση με τους στόχους που θέτει η ΡΑΕ. Η διοίκηση του ΔΕΔΔΗΕ αναμένεται να επισπεύσει, μετά το περιστατικό της Υδρας, την ενημέρωση για την κατάσταση της εταιρείας και τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν προς τους συναρμόδιους υπουργούς τις αμέσως επόμενες ημέρες.
Η αναδιάρθρωση του ΑΔΜΗΕ και το πρόβλημα συντήρησης του δικτύου
Σε ένα «εξαιρετικά σπάνιο συμβάν» απέδωσε ο ΑΔΜΗΕ το μπλακ άουτ στο Λεκανοπέδιο Αττικής. Η βλάβη στο ΚΥΤ Παλλήνης, σύμφωνα με το πόρισμα του διαχειριστή, προκλήθηκε «από αστοχία ενός διακόπτη» που προκάλεσε έκρηξη και αυτή με τη σειρά της οδήγησε σε βραχυκύκλωμα, καθώς ένας από τους αγωγούς μεταφοράς φορτίων προσέκρουσε σε τρεις ζυγούς. «Η βλάβη ενός τόσο καινούργιου διακόπτη σε συνδυασμό με την τήξη του μεταλλικού στελέχους του μονωτήρα καθιστούν το συμβάν εξαιρετικά σπάνιο», σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ.
Το εξαιρετικά σπάνιο αυτό συμβάν ήρθε μόλις ένα μήνα μετά την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στις εγκαταστάσεις του ΑΔΜΗΕ στον Αγιο Στέφανο, λόγω βλάβης σε στοιχείο συστήματος μεταφοράς στο ΚΥΤ της περιοχής. Η βλάβη δεν έγινε αντιληπτή από τους καταναλωτές καθώς αντιμετωπίστηκε έγκαιρα.
Ο διακόπτης του ΚΥΤ Παλλήνης είναι από τους νεότερης γενιάς διακόπτες του συστήματος και φέρει την αξιοπιστία της Αreva, από τις μεγαλύτερες εταιρείες παγκοσμίως που κατασκευάζει διακόπτες και για τους πυρηνικούς σταθμούς της Γαλλίας. Ο ΑΔΜΗΕ προμηθεύτηκε και εγκατέστησε τους συγκεκριμένους διακόπτες στο σύστημα το 2014. «Είναι εξαιρετικά απίθανη η περίπτωση της αστοχίας σε διακόπτη αυτής της κατηγορίας. Επιπλέον, ο ΑΔΜΗΕ παρέλαβε τον εξοπλισμό έπειτα από επιτόπια επιθεώρηση στο εργοστάσιο κατασκευής», αναφέρει στην «Κ» παράγοντας με γνώση του αντικειμένου. Ο ίδιος ο ΑΔΜΗΕ πάντως έχει ξεκινήσει εσωτερική έρευνα για την περαιτέρω διερεύνηση του θέματος και για την απόδοση ευθυνών, ενώ έχει ξεκινήσει και έκτακτους ελέγχους σε όλα τα Κέντρα Υψηλής Τάσης προκειμένου να αποκλείσει την πιθανότητα ενός νέου τέτοιου περιστατικού.
Αν και η πιθανότητα της αστοχίας του υλικού δεν μπορεί να μηδενιστεί, η παρατεταμένη διοικητική απορρύθμιση του ΑΔΜΗΕ από το 2015 μέχρι και τον περασμένο Ιούνιο, που πέρασε υπό τον έλεγχο του δημοσίου και της κινεζικής State Grid σε συνδυασμό με το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης και εθελουσίας εξόδου που εφάρμοσε η νέα διοίκηση, έχει επιπτώσεις στη συντήρηση και ομαλή λειτουργία του συστήματος. Στελέχη με εμπειρία στην ανάπτυξη και συντήρηση του συστήματος μπήκαν στο «ψυγείο» και θέσεις ευθύνης ανέλαβαν σε πολλές περιπτώσεις άτομα χωρίς την απαιτούμενη εμπειρία. Το πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου αξιοποίησαν συνολικά 143 άτομα μεταξύ των οποίων και έμπειροι τεχνικοί που δεν αναπληρώθηκαν επαρκώς μέχρι σήμερα.
Η Κρήτη
Αντιμέτωπη με την απειλή του μπλακ άουτ θα βρεθεί η Κρήτη μετά το 2020, κίνδυνο που έχει επισημάνει η ίδια η ΔΕΗ. Ο λόγος είναι ότι στο τέλος του 2019 λήγει η εξαίρεση που έχει πάρει σημαντικό παραγωγικό δυναμικό της ΔΕΗ στο νησί από την ευρωπαϊκή οδηγία για τους ρύπους, και θα πρέπει να αποσυρθεί, ενώ δεν θα έχει ολοκληρωθεί η μικρή διασύνδεση Κρήτης – Πελοποννήσου που θα μπορούσε να περιορίσει το πρόβλημα.
Οι έξυπνοι μετρητές
Βαλτωμένο παραμένει πάνω από μια δεκαετία το πιλοτικό πρόγραμμα του ΔΕΔΔΗΕ για την εγκατάσταση έξυπνων μετρητών σε 170.000 καταναλωτές σε 5 περιοχές. Και ο τελευταίος στη σειρά διαγωνισμός έχει μπλοκάρει μετά την προσφυγή του δεύτερου μειοδότη στο ΣτΕ. Οποιος αναλάβει το έργο θα έχει προβάδισμα στο μεγάλο πρόγραμμα της αντικατάστασης των 7,5 εκατ. μετρητών της ΔΕΗ, που θα ακολουθήσει.
Η ανανέωση
Με απόφαση της διοίκησης από τα τέλη του 2017, ο ΑΔΜΗΕ ξεκίνησε να υλοποιεί προληπτικό πρόγραμμα ανανέωσης κρίσιμων στοιχείων εξοπλισμού του συστήματος μεταφοράς σε όλη την Ελλάδα. Για το πρόγραμμα αυτό –που θα υλοποιηθεί σε ορίζοντα πενταετίας– έχουν προβλεφθεί κεφάλαια της τάξης των 40 εκατ. ευρώ. Στόχος είναι να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο η αξιοπιστία του συστήματος.