Το φάντασμα της Αργεντινής πλανάται πάνω από την Ελλάδα. Οσοι γνωρίζουν τι συνέβη εκεί πριν από περίπου 15 χρόνια μπορούν να το επιβεβαιώσουν. Το 2001 και ενώ σοβούσε μία από τις χειρότερες κρίσεις της οικονομικής ιστορίας, το ΑΕΠ της χώρας μειώθηκε κατά 20% σε τρία χρόνια, το κράτος χρεοκόπησε και το τραπεζικό σύστημα παρέλυσε, ενώ το πέσο κατέρρεε. Τότε η κυβέρνηση αποφάσισε την επιβολή σειράς μέτρων στην κίνηση των κεφαλαίων. Σκοπός της ήταν να σταματήσει τις εκροές προς το δολάριο. Και αυτό διότι εν μέσω διευρυμένων ανησυχιών για υποτίμηση του πέσο, επιχειρήσεις και νοικοκυριά άρχισαν να μετατρέπουν τις αποταμιεύσεις τους σε δολάρια και να τα στέλνουν στο εξωτερικό. Η Αργεντινή επέβαλε σειρά από capital controls και πάγωμα των καταθέσεων που έμεινε γνωστό ως corralito. Λέξη που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει το μικρό μαντρί ή δακτύλιος προστασίας. Αυτό το πακέτο περιορισμών προέβλεπε πάγωμα όλων των τραπεζικών λογαριασμών αρχικά για 90 ημέρες, με τους καταθέτες να μπορούν να κάνουν μόνο μικρές αναλήψεις, της τάξης των 250 πέσος την εβδομάδα. Επέβαλε επίσης απαγόρευση όλων των αναλήψεων από δολαριακούς λογαριασμούς, εκτός και εάν ο καταθέτης συμφωνούσε στη μετατροπή των καταθέσεών του σε πέσος. Η χρήση πιστωτικών και χρεωστικών καρτών, επιταγών και άλλων μέσων πληρωμών επιτράπηκε. Η συνέχεια, όπως θα διαβάσετε παρακάτω, είναι ακόμα πιο ενδιαφέρουσα…
Από το corralito στο corralon
Βρισκόμαστε, λοιπόν, στα τέλη του 2001. Στην Αργεντινή η οικονομία παρέμενε σε βαθιά κρίση και μεγάλες διαδηλώσεις και ταραχές οδήγησαν στην παραίτηση του Αργεντινού προέδρου. Εως τα τέλη του Ιανουαρίου του 2002, η Αργεντινή είχε αλλάξει πέντε προέδρους και η πολιτική αστάθεια έφερε τον διάδοχο του corralito, το corralon. Το μεγάλο, δηλαδή, μαντρί, που επέβαλλε «πάγωμα» των προθεσμιακών καταθέσεων και αναγκαστική μετατροπή τους σε πέσος. Ως αποτέλεσμα, η αξία του αργεντίνικου νομίσματος κατέρρευσε, και η χώρα αντιμετώπισε σειρά οικονομικών κύκλων κατάρρευσης και ανάκαμψης που την κατέστησαν διαβόητη για την οικονομική και πολιτική της αστάθεια.
Το παράδειγμα του Ισημερινού
Ενδιαφέρον παρουσιάζει, τέλος, και η περίπτωση των capital controls στον Ισημερινό, καθώς εκεί ήταν η διάδοση της χρήσης του δολαρίου, ενός ισχυρού νομίσματος, που έλυσε το πρόβλημα. Με την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα της χώρας να καταρρέει, η κυβέρνησή της έκλεισε τις τράπεζες στις 5 Μαρτίου του 1999. Όταν αυτές ξανάνοιξαν, έξι μέρες μετά, στις 11 Μαρτίου, οι περισσότερες καταθέσεις είχαν πλέον παγώσει. Έντονες κοινωνικές και πολιτικές αντιδράσεις οδηγούν σε απόφαση χαλάρωσης των περιορισμών και μερικού ξεπαγώματος των καταθέσεων. Όμως, το αποτέλεσμα λόγω της κλονισμένης εμπιστοσύνης των πολιτών ήταν να σημειωθεί νέο bank run. Ακολούθησε πιστωτικό γεγονός με το εξωτερικό χρέος του Ισημερινού τον Σεπτέμβριο του 1999, που επιδείνωσε την κατάσταση και οδήγησε σε νέα νομισματική κρίση η οποία και ανάγκασε την κυβέρνηση να προχωρήσει σε δολαριοποίηση της οικονομίας του. Η δολαριοποίηση και η ένταξη σε πρόγραμμα του ΔΝΤ σταθεροποίησαν την κατάσταση και επέτρεψαν το ξεπάγωμα των καταθέσεων τον Μάρτιο του 2000.
Τα λεφτά για τις συντάξεις
Από πού θα βρεθούν οι αναγκαίοι πόροι για να πληρωθούν οι συντάξεις του Ιουλίου; Το ερώτημα αυτό απασχολεί έντονα τόσο τα αρμόδια ασφαλιστικά ταμεία όσο και το υπουργείο Εργασίας. Γιατί αργά ή γρήγορα αυτός ο γρίφος θα πρέπει να λυθεί. Το ζητούμενο είναι πώς. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα Ταμεία έχουν στη διάθεσή τους περί τα 2 δισ. ευρώ ρευστότητα, ενώ πιέσεις θα ασκηθούν και προς τους δήμους που υπολογίζεται ότι έχουν ρευστότητα ύψους 1 δισ. ευρώ. Είναι, όμως, σαφές ότι χωρίς νέα χρηματοδότηση της χώρας από τους δανειστές, δεν μπορεί να καλυφθεί το σύνολο των υποχρεώσεων του Ιουλίου, ακόμα κι αν αξιοποιηθούν όλα τα διαθέσιμα των Ταμείων και των δήμων. Οπότε;