Η αυξανόμενη δύναμη που διαθέτει μια μικρή μερίδα επιχειρήσεων στην αγορά τα τελευταία χρόνια θα μπορούσε να πλήξει την οικονομική ανάπτυξη, να περιορίσει την καινοτομία και τα εισοδήματα των εργαζομένων, προειδοποίησε χθες το ΔΝΤ.
Το ζήτημα είναι ιδιαιτέρως επίκαιρο, καθώς η Αμερικανίδα γερουσιαστής των Δημοκρατικών και υποψήφια για το προεδρικό χρίσμα Ελίζαμπεθ Γουόρεν έχει ζητήσει το «σπάσιμο» εταιρειών όπως οι Amazon, Facebook και Alphabet, ενώ στην Ευρώπη η Γερμανία και η Γαλλία συγκρούονται με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητώντας χαλάρωση των κανόνων περί ανταγωνισμού, ώστε να δημιουργηθούν ευρωπαϊκοί πρωταθλητές στις επιχειρήσεις. Η δύναμη που έχουν οι εταιρείες να ελέγχουν την τιμή και την προσφορά προϊόντων στην αγορά αυξήθηκε με μέτριο ρυθμό μεταξύ 2000 και 2015, με τις επιχειρήσεις να αυξάνουν κατά 8% το περιθώριο κέρδους τους.
Αν δεν είχε υπάρξει αυτή η αύξηση, υπολογίζει το ΔΝΤ σε ανάλυση που συνοδεύει τη νέα έκθεσή του για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας (WEO), το ΑΕΠ θα ήταν κατά μέσον όρο υψηλότερο κατά 1% στις αναπτυγμένες οικονομίες. Αν και η επίπτωση που έχει στην ανάπτυξη και γενικότερα στην οικονομία η αύξηση της δύναμης των εταιρειών να ελέγχουν την αγορά χαρακτηρίζεται από το ΔΝΤ «μάλλον περιορισμένη», θα μπορούσε να επιδεινωθεί αν οι εταιρείες ενισχυθούν ακόμη περισσότερο.
«Περαιτέρω αύξηση στη δύναμη των ήδη πανίσχυρων επιχειρήσεων να ελέγχουν την αγορά θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξασθένιση των επενδύσεων, να αποθαρρύνει την καινοτομία, να περιορίσει το μερίδιο εισοδήματος από εργασία και να καταστήσει δυσκολότερη για τη νομισματική πολιτική τη σταθεροποίηση της παραγωγής», αναφέρεται στην ανάλυση του ΔΝΤ.
Η Κριστίν Λαγκάρντ είχε αναφερθεί την Τρίτη στο ζήτημα μιλώντας στο Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο στην Ουάσιγκτον λέγοντας πως την υψηλότερη αύξηση τιμής πώλησης προϊόντων σε σύγκριση με την τιμή κόστους επιβάλλει «μικρός αριθμός πολύ δυναμικών εταιρειών», με την τάση να είναι ιδιαιτέρως έντονη στην ψηφιακή οικονομία. «Δεν λέω πως αντιμετωπίζουμε προς το παρόν πρόβλημα μονοπωλίου. Λέω όμως πως θα πρέπει να λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα ώστε να μην εξελιχθεί σε πρόβλημα», είχε πει η κ. Λαγκάρντ.
Στην έκθεσή του το ΔΝΤ αναφέρει πως η αύξηση του περιθωρίου κέρδους από τις εταιρείες παρατηρείται στις αναπτυγμένες οικονομίες, αλλά όχι στις αναπτυσσόμενες, φαινόμενο που αποδίδει μερικώς στην ευκολία των εταιρειών να μπουν σε αυτές τις αγορές.
Επίσης είναι πιο έντονο στις ΗΠΑ απ’ ό,τι στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Παράλληλα, το φαινόμενο παρατηρείται σε πολλούς κλάδους της οικονομίας, όχι όμως και στη μεταποίηση και αφορά σχετικά μικρό αριθμό εταιρειών.
Το Ταμείο δεν αναφέρει στην ανάλυσή του συγκεκριμένες εταιρείες και αποδίδει την αύξηση της δύναμής τους να ελέγχουν την αγορά σε αλλαγές που έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια στη «δομή» της αγοράς προϊόντων όπου στις πλέον παραγωγικές και καινοτόμες εταιρείες κυριαρχεί η νοοτοπία «ο νικητής τα παίρνει όλα».
Κατά το ΔΝΤ, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν πως η συγκέντρωση δύναμης αγοράς οδήγησε σε μείωση του εισοδήματος από εργασία στις αναπτυγμένες οικονομίες το διάστημα 2000-2015 κατά τουλάχιστον 0,2 ποσοστιαίες μονάδες, που συνιστούν περίπου το 10% της συνολικής πτώσης.
Η ανάλυση του ΔΝΤ δεν προτείνει τη διάσπαση μεγάλων εταιρειών, όπως έκανε προ εβδομάδων η Αμερικανίδα γερουσιαστής και υποψήφια για το χρίσμα των Δημοκρατικών στις προεδρικές εκλογές του 2020 Ελίζαμπεθ Γουόρεν, η οποία είχε κάνει πρόταση για το «σπάσιμο» μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών όπως οι Amazon, Facebook και Alphabet (μητρική της Google). Το Ταμείο προτείνει την ενίσχυση του ανταγωνισμού μέσω του περιορισμού των εμποδίων για είσοδο νέων εταιρειών στην αγορά, μέσω αλλαγών στην πολιτική ανταγωνισμού και μέσω της διευκόλυνσης εταιρειών που έχουν μείνει πίσω τεχνολογικά να κλείσουν το χάσμα.
Στην Ευρώπη, η γερμανική και η γαλλική κυβέρνηση αντέδρασαν έντονα προ εβδομάδων όταν η Κομισιόν απέρριψε την πρόταση συγχώνευσης των σιδηροδρομικών μονάδων μεταξύ της γαλλικής Alstom και της γερμανικής Siemens. Βερολίνο και Παρίσι προτείνουν τώρα την αλλαγή κανόνων του ανταγωνισμού, με το επιχείρημα πως αυτοί δεν ανταποκρίνονται πλέον στη νέα εποχή όπου οι ευρωπαϊκές εταιρείες καλούνται να ανταγωνιστούν κινεζικές εταιρείες που πριμοδοτούνται ποικιλοτρόπως από την κυβέρνηση.