Το 2018 για τρίτη χρονιά στη σειρά μειώθηκαν οι άμεσες ξένες επενδύσεις (FDI) σε παγκόσμια κλίμακα, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Διάσκεψης του ΟΗΕ για την Ανάπτυξη και το Εμπόριο. Διαμορφώθηκαν στο 1,3 τρισ. δολάρια και η πτώση τους κατά 13% σε σχέση με το 2017 αποδίδεται κυρίως στον μεγάλης κλίμακας επαναπατρισμό κερδών από τις αμερικανικές πολυεθνικές τα πρώτα δύο τρίμηνα του 2018. Ο επαναπατρισμός έγινε χάρις σε φορολογικές μεταρρυθμίσεις που εφάρμοσε η αμερικανική κυβέρνηση στα τέλη του 2017. Ειδικότερα, οι άμεσες ξένες επενδύσεις στις προηγμένες οικονομίες έφθασαν στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2004, εμφανίζοντας μείωση 27% σε σύγκριση με το 2A017. Στη Γηραιά Ηπειρο συγκεκριμένα αυτές μειώθηκαν κατά το ήμισυ στα σχεδόν 200 δισ. δολάρια λόγω επαναπατρισμού κερδών και σημαντικής ελάττωσής τους στη Βρετανία. Στην περίπτωση της χώρας μας, οι FDI το 2018 διαμορφώθηκαν στα 4,257 δισ. δολάρια από τα 3,611 δισ. δολάρια το 2017. Επίσης, κάμψη είχαν οι άμεσες ξένες επενδύσεις και στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά 9% στα 252 δισ. δολάρια την περυσινή χρονιά.
Οπως αποτυπώνεται στην έκθεση της Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη, οι άμεσες ξένες επενδύσεις στις χώρες οι οποίες βρίσκονται υπό ανάπτυξη κατέγραψαν αύξηση της τάξεως του 2% στα 706 δισ. δολάρια. Λόγω της μείωσης στις ανεπτυγμένες χώρες, το μερίδιο των αναπτυσσόμενων στις συνολικές FDI διευρύνθηκε στο 54%, κάτι το οποίο αποτελεί ρεκόρ. Στην Αφρική ενισχύθηκαν 11% στα 46 δισ. δολάρια παρά τις επιμέρους μειώσεις σε ορισμένες χώρες. Βασικός παράγοντας της αύξησης ήταν ότι διεθνείς επενδυτές αναζητούν πλουτοπαραγωγικές πηγές στη «Μαύρη ήπειρο», στις οποίες και επενδύουν, ενώ θετικά λειτούργησε και η ανάκαμψη της Νότιας Αφρικής μετά αρκετά χρόνια, που δεχόταν περιορισμένα ξένα κεφάλαια. Στις αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας η αύξηση ήταν 4%, χάρις στο ότι τα νέα έργα, που αφορούσαν αναξιοποίητες ζώνες, διπλασιάστηκαν σε αξία σε σύγκριση με το 2017. Στην δε Λατινική Αμερική και στην Καραϊβική, το 2018 οι άμεσες ξένες επενδύσεις κατέγραψαν πτώση κατά 6%, ενώ το 2017 είχαν σημαντική αύξηση ύστερα από μακράς διαρκείας μείωση.
Εν τω μεταξύ, αξίζει να σημειωθεί ότι η πτώση των άμεσων ξένων επενδύσεων το πρώτο εξάμηνο του 2018, η οποία οφείλεται σε φορολογικά κίνητρα, αντισταθμίστηκε ώς ένα βαθμό από την έντονη επιχειρηματική δραστηριότητα του δευτέρου εξαμήνου. Η αξία των διασυνοριακών συγχωνεύσεων και εξαγορών αυξήθηκε κατά 18% με την αρωγή των αμερικανικών πολυεθνικών, που χρησιμοποίησαν τη ρευστότητα των ξένων θυγατρικών τους. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη, την τρέχουσα χρονιά οι άμεσες ξένες επενδύσεις αναμένεται να ανακάμψουν στις προηγμένες χώρες, εφόσον πλέον κλείνει ο κύκλος των φοροαπαλλαγών. Πάντως, πιέσεις θα δεχθούν και φέτος και τις επόμενες χρονιές εξαιτίας της σινοαμερικανικής εμπορικής διένεξης.
Η πρόβλεψη θέλει τις φετινές FDI να φθάνουν το 1,5 τρισ. δολ., υστερώντας από τον μέσον όρο των τελευταίων δέκα ετών. Παρά ταύτα, οι χώρες εν γένει θέτουν ως προτεραιότητα να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις αίροντας εμπόδια, διευκολύνοντας τους επενδυτές και προσφέροντας κίνητρα σε συγκεκριμένες περιοχές ή κλάδους. Αξίζει να σημειωθεί ότι με το σκεπτικό αυτό σε 147 προηγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου διαμορφώνονται 5.400 ειδικές οικονομικές ζώνες σε σχέση με τις 4.000 πριν από πέντε χρόνια, όπου προσφέρεται ποικιλοτρόπως αρωγή για τις επενδύσεις και το επιχειρείν. Συνήθως στις ανεπτυγμένες χώρες πρόκειται για ζώνες, όπου προσφέρονται διευκολύνσεις στα συστήματα διαχείρισης της προμηθευτικής αλυσίδας. Στις δε αναπτυσσόμενες οικονομίες οι ειδικές οικονομικές ζώνες δημιουργούνται ώστε να προωθήσουν την ανάπτυξη πολλών και διαφορετικών κλάδων οικονομικής δραστηριότητας με ιδιαίτερη έμφαση στην καινοτομία. Πολλές ζώνες εστιάζουν στην τεχνολογία, στα χρηματοπιστωτικά ή στον τουρισμό, στο περιβάλλον, στην αναγέννηση αστικών περιοχών ή στην εμπορική χρήση επιστημονικών ανακαλύψεων. Τέλος, όπως αναφέρει η Διάσκεψη του ΟΗΕ, οι ζώνες αυτές συμβάλλουν στην ανάπτυξη δημιουργώντας ευκαιρίες απασχόλησης και ενισχύοντας τις εξαγωγές.