Οι κεντρικοί τραπεζίτες γνωρίζουν πως το καθήκον τους είναι να διατηρήσουν την οικονομία σταθερή. Στo συνέδριο της αμερικανικής Federal Reserve στο Τζάκσον Χολ έγινε σαφές, όμως, όχι μόνον πως κάποιοι άλλοι κρατούν το τιμόνι της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά και πως ορισμένοι προτίθεται να το γυρίσουν προς επικίνδυνη πορεία.
«Αντιμετωπίζουμε σειρά από μείζονα πολιτικά σοκ», σχολίασε το Σάββατο ο Φίλιπ Λόβε, της Τράπεζας της Αυστραλίας, μία ημέρα μετά την ανταλλαγή νέων δασμών μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ και την εντολή του Ντόναλντ Τραμπ προς τις αμερικανικές επιχειρήσεις να διακόψουν την παραγωγή στην Κίνα. Οπως προσέθεσε ο ίδιος, «επικρατεί η άποψη ότι η κεντρική τράπεζα πρέπει να διευθετήσει το πρόβλημα». Αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ σύνθετη, δεν είναι κάτι που μπορεί να επανορθώσει η νομισματική πολιτική. Τα σχόλιά του απηχούν μια άβολη αλήθεια που απασχόλησε το ετήσιο συμπόσιο της Fed. Οι κεντρικοί τραπεζίτες και οικονομολόγοι αναφέρονταν στους στενούς δεσμούς που συνδέουν τις οικονομίες ανά τον κόσμο. Και στο μεταξύ ο εμπορικός πόλεμος που έχει εγκαινιάσει η Ουάσιγκτον εγκυμονεί τον κίνδυνο παγκόσμιας επιβράδυνσης.
Το χειρότερο είναι ότι δεν πρόκειται για κανένα από τα είδη επιβράδυνσης που γνωρίζουν πώς να αντιμετωπίσουν οι κεντρικοί τραπεζίτες. Δεν προέρχεται από τις συνήθεις κρίσεις, αλλά από πολιτικές επιλογές που απειλούν να οδηγήσουν σε κατάρρευση της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης. Οπως τόνισαν τόσο ο Λόβε όσο και άλλοι στο συνέδριο, η μείωση των επιτοκίων, την οποία ζητάει ο Τραμπ για να πάρει το πάνω χέρι στον εμπορικό πόλεμο, δεν πρόκειται να βοηθήσει. Σύμφωνα με τον πρώην αντιπρόεδρο της Fed Στάνλεϊ Φίσερ, «το πρόβλημα βρίσκεται στον πρόεδρο των ΗΠΑ». Μιλώντας σε δείπνο την Παρασκευή, ο κ. Φίσερ υπογράμμισε πως «είναι άγνωστο το πώς θα καταφέρει το σύστημα να αντιμετωπίσει όλα όσα έχουν συμβεί τελευταία, μεταξύ των οποίων και την προσπάθεια του προέδρου να καταστρέψει την παγκόσμια εμπορική τάξη». Ηταν μια σπάνια πρόκληση προς τον Τραμπ. Ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ, που υπήρξε επιλογή του Τραμπ αλλά τώρα γίνεται αποδέκτης της οργής του, επεσήμανε στην εναρκτήρια ομιλία του ότι η Fed δεν διαθέτει κανένα εγχειρίδιο για το πώς οικοδομείται ένα νέο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα. Οι κεντρικές τράπεζες ζητούν εδώ και χρόνια από τους πολιτικούς να χρησιμοποιήσουν πιο εποικοδομητικά τη δημοσιονομική πολιτική ώστε να διευθετήσουν τα διαρθρωτικά προβλήματα που πλήττουν τις οικονομίες. Ομως οι κίνδυνοι έχουν πολλαπλασιαστεί. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο σινο-αμερικανικός εμπορικός πόλεμος, όπως και η πιθανότητα μιας χαοτικής εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε., η ύφεση στη Γερμανία, η μείζων πολιτική κρίση στην Ιταλία, η κλιμάκωση των εντάσεων στο Χονγκ Κονγκ και οι πιέσεις στους διεθνείς θεσμούς και τις διεθνείς συμφωνίες.
Εν μέσω όλων αυτών και με δεδομένο ότι τα επιτόκια είναι πολύ χαμηλά σχεδόν σε όλον τον κόσμο, η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να κάνει πολλά. Μιλώντας από την Μπιαρίτζ, ο πρόεδρος της Τράπεζας της Αγγλίας Μαρκ Κάρνεϊ τόνισε πως «υπάρχουν κίνδυνοι αυτή τη στιγμή που όλοι προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε».
Ορισμένες χώρες, όπως η Σουηδία και η Τουρκία, έχουν πληγεί από μαζικές εκροές κεφαλαίων, επειδή οι κεντρικές τράπεζες μείωσαν τα επιτόκια. Τώρα οι χώρες αυτές προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το ενδεχόμενο ριζικής αλλαγής στο παγκόσμιο σύστημα των εμπορικών σχέσεων.
Η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ ίσως αναγκαστεί να επαναφέρει τα επιτόκια σε μηδενικά επίπεδα αν η αβεβαιότητα που προκαλεί ο εμπορικός πόλεμος πλήξει τις επενδύσεις των επιχειρήσεων και τις καταναλωτικές δαπάνες. Μπορεί δηλαδή να εξαναγκαστεί ο Πάουελ και οι συνεργάτες του να επιστρατεύσουν τα εργαλεία που χρησιμοποιούν σε κρίση χωρίς να υπάρχει κρίση.