Πριν από κάμποσα χρόνια, επί κομμουνιστικού καθεστώτος, οι αγρότες στην περιοχή Τσάκβαρ, δυτικά της Βουδαπέστης, θέριζαν και αλώνιζαν σιτάρι και καλαμπόκι για λογαριασμό της κυβέρνησης, που τους είχε κλέψει τη γη τους, όπως αναφέρει η εφημερίδα The New York Times σε εκτενές ρεπορτάζ για την αγροτική πολιτική της Ε.Ε. στις ανατολικοευρωπαϊκές και κεντροευρωπαϊκές χώρες. Σήμερα, τα παιδιά τους μοχθούν για νέα αφεντικά, δηλαδή μία ομάδα ολιγαρχών και πολιτικών παραγόντων, που έχουν υπό τον έλεγχό τους τη γη μέσω αδιαφανών συμφωνιών με την κυβέρνηση της Ουγγαρίας. Δημιουργήθηκε έτσι μία σύγχρονη εκδοχή του φεουδαρχικού συστήματος, προσφέροντας εργασία και στήριξη σε όσους συμμορφώνονται προς αυτό και τιμωρώντας τους αντιδρώντες. Οπως αποδεικνύεται, αυτοί οι γαιoκτήμονες χρηματοδοτούνται και γιγαντώνονται χάρις στην Ε.Ε.
Συνολικά, σε ετήσια βάση οι Βρυξέλλες καταβάλλουν 65 δισ. δολάρια σε αγροτικές επιδοτήσεις, με στόχο να υποστηρίξουν τους αγρότες και να διατηρήσουν ζωντανές τις κοινότητές τους. Ωστόσο, στην Ουγγαρία και σε άλλες περιοχές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης τα περισσότερα χρήματα καταλήγουν σε λίγους, ισχυρούς και διαπλεκόμενους. Το 2018 και μόνον ο Τσέχος πρωθυπουργός συγκέντρωσε σε επιδοτήσεις δεκάδες εκατομμύρια δολάρια, ενώ στη Σλοβακία και τη Βουλγαρία μέσω των επιδοτήσεων γίνεται υφαρπαγή γαιών με μαφιόζικους τρόπους.
Η κοινή αγροτική πολιτική συνιστά ζωτικής σημασίας σύστημα για την οικοδόμηση της Ε.Ε., αλλά σήμερα γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τις ίδιες αντιδημοκρατικές δυνάμεις, που απειλούν εκ των ένδον την ίδια την ύπαρξή της. Και αυτό, όπως επισημαίνουν οι NΥΤ, οφείλεται στο ότι οι ανατολικοευρωπαϊκές και κεντροευρωπαϊκές κυβερνήσεις, σε ορισμένες εκ των οποίων ηγούνται λαϊκιστές, έχουν μεγάλα περιθώρια στο πώς θα κατανεμηθούν οι επιδοτήσεις.
To πόρισμα ερευνών των ΝΥΤ σε εννέα χώρες αποκάλυψε ένα σκοπίμως αδιαφανές σύστημα επιδοτήσεων, το οποίο κατάφωρα υπονομεύει τους περιβαλλοντικούς στόχους της Ε.Ε. και είναι βουτηγμένο στη διαφθορά.
Ο γραφειοκρατικός μηχανισμός των Βρυξελλών καθιστά δυνατή την εμφάνιση αυτής της χονδροειδούς διαφθοράς, διότι, εάν αποφάσιζε να την πατάξει, θα έπρεπε να αλλάξει ένα πρόγραμμα που διατηρεί αρραγή μία επισφαλή ένωση.
Οσο κι αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες διαφωνούν σε πολλά, στηρίζουν τις γενναιόδωρες επιδοτήσεις και συμφωνούν να υπάρχει διακριτικότητα σχετικά με το πώς αυτές δαπανώνται. Εάν στρέφονταν εναντίον τους για να χαλιναγωγήσουν τις καταχρήσεις στα νεότερα κράτη-μέλη, αυτό θα διατάρασσε την τύχη οικονομικών και πολιτικών παραγόντων.
Εξ ου και στο επίκεντρο των αρμοδίων στις Βρυξέλλες τίθεται η ενίσχυση εξουσιών για τις εθνικές κυβερνήσεις επί της διάθεσης και δαπάνης των επιδοτήσεων. Πάντως, υπάρχουν ευρωβουλευτές που ασχολούνται με την αγροτική πολιτική στην Ε.Ε., και παραδέχονται ότι δεν έχουν ιδέα πού πάνε τα χρήματα. Η Ε.Ε. ξοδεύει τα τριπλά από τις ΗΠΑ σε επιδοτήσεις των αγροτών της, αλλά το σύστημα ελέγχου και λογοδοσίας δεν είναι ανάλογα δυναμικό.
Ενα από τα μέρη που καταλήγουν τα κονδύλια, είναι η περιφέρεια Φετζέρ της Ουγγαρίας, πατρίδα του πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν.
Οπως αποδεικνύει η έρευνα των New York Times, ο ίδιος χρησιμοποιεί τις επιδοτήσεις ως σύστημα πατρωνίας, μέσω του οποίου πλουτίζουν οι φίλοι και η οικογένειά του, ενώ παράλληλα προστατεύει τα πολιτικά του συμφέροντα, τιμωρώντας αντιπάλους.
Με μεθόδους μαφίας
Στην Ουγγαρία η κυβέρνηση Ορμπαν δημοπράτησε χιλιάδες στρέμματα δημοσίων γαιών και αποδέκτες ήταν τα μέλη της οικογένειας του πρωθυπουργού, καθώς και στενοί του συνεργάτες, μεταξύ των οποίων παιδικός του φίλος, ο οποίος έγινε και ο πλουσιότερος άνθρωπος της χώρας. Αυτά προέκυψαν από την έρευνα των ΝΥΤ. Οσοι ελέγχουν τη γη στην Ε.Ε. δικαιούνται επιδοτήσεων. Οι εθνικές κυβερνήσεις δημοσιοποιούν ορισμένα στοιχεία των αποδεκτών, αλλά οι κυρίως κερδισμένοι είναι όσοι κρύβονται πίσω από περίπλοκα ιδιοκτησιακά καθεστώτα. Κι αν και οι αγρότες πληρώνονται εν μέρει βάσει των πόσων στρεμμάτων έχουν, τα στοιχεία της ιδιοκτησίας γαιών αποκρύπτονται. Στη Βουλγαρία οι επιδοτήσεις έγιναν «τα επιδόματα» των γαιοκτημόνων και το 75% από αυτές κατέληγε σε 100 εταιρείες και μόνον. Μια από τις μεγαλύτερες αλευροβιομηχανίες της χώρας κατηγορείται για απάτη με επιδοτήσεις και θα δικαστεί. Στη Σλοβακία ο ανώτατος εισαγγελέας παραδέχθηκε πως υπάρχει «αγροτική Μαφία». Μικροαγρότες καταγγέλλουν ξυλοδαρμούς και εκβιασμούς, επειδή η γη τους είχε τις προδιαγραφές να επιδοτηθεί. Ο δημοσιογράφος Γιαν Κουσιάκ δολοφονήθηκε πέρυσι, όταν έκανε έρευνα για Ιταλούς εγκληματίες που είχαν παρεισφρήσει στην αγροτική βιομηχανία, κέρδιζαν από τις επιδοτήσεις και δημιουργούσαν στενές σχέσεις με το πανίσχυρο πολιτικό σύστημα. Τέλος, στην Τσεχία ο μεγαλύτερος αποδέκτης αγροτικών επιδοτήσεων είναι ο ίδιος ο πρωθυπουργός αυτοπροσώπως, Αντρέι Μπάμπις. Οι NYT βρήκαν ότι οι εταιρείες του συνέλεξαν 42 δισ. δολάρια από επιδοτήσεις το 2018. Στην Τσεχία πλέον, βάσει νέου νόμου, διευκολύνονται οι μεγάλες εταιρείες να παίρνουν αναλογικά πιο πολλές επιδοτήσεις – και η εταιρεία του Μπάμπις είναι η μεγαλύτερη.