Σχεδόν το 60% των γερμανικών τραπεζών επιβάλλει αρνητικά επιτόκια στις καταθέσεις των επιχειρήσεων και άνω του 20% κάνει το ίδιο και στους απλούς καταθέτες. Στις διαπιστώσεις αυτές κατέληξε η Bundesbank έπειτα από σχετική έρευνα που διεξήγαγε στα τέλη Σεπτεμβρίου, δύο εβδομάδες μετά την απόφαση της ΕΚΤ να συμπιέσει τα επιτόκια βαθύτερα σε αρνητικό έδαφος, από το -0,4% στο νέο ιστορικό χαμηλό του -0,5%.
Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ των Financial Times, πρόκειται για έρευνα μεταξύ 220 γερμανικών τραπεζών, το 58% των οποίων δήλωσε ότι χρεώνει αρνητικά επιτόκια στους λογαριασμούς επιχειρήσεων και το 23% ότι επεκτείνει το μέτρο στους απλούς καταθέτες.
Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Γερμανίας χρεώνουν μόνον τις επιχειρήσεις και τους μεγάλους λογαριασμούς. Οπως, άλλωστε, προκύπτει από στοιχεία της γερμανικής ιστοσελίδας Biallo.de, 140 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Γερμανίας έχουν ήδη αρχίσει να χρεώνουν την πελατεία τους με αρνητικά επιτόκια στους λογαριασμούς τους. Η κρατική αναπτυξιακή τράπεζα KfW ετοιμάζεται να κάνει το ίδιο με τους δανειστές της, πληρώνοντάς τους δηλαδή για να δανείζεται χρήματα. Κι αυτό γιατί το καταστατικό τής εν λόγω τράπεζας την υποχρεώνει να επιβάλει τους όρους χρηματοδότησής της στους πελάτες της, εξ ου και ήδη χρηματοδοτείται με αρνητικά επιτόκια.
Οπως, πάντως, υπογραμμίζει η βρετανική εφημερίδα, το μέτρο εξακολουθεί να προκαλεί έντονες αντιδράσεις στη Γερμανία. Ανάμεσα στις αντιδράσεις που ξεχωρίζουν είναι εκείνη της σκανδαλοθηρικής εφημερίδας Bild, που με επεξεργασμένη φωτογραφία παρουσίασε τον πρώην πρόεδρο της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, ως βρικόλακα με το όνομα «κόμη Ντράγκιλα» και τον εμφάνιζε να πίνει το αίμα των Γερμανών αποταμιευτών.
Προκειμένου να περιορίσει το κόστος που συνεπάγονται τα αρνητικά επιτόκια για τις τράπεζες της Ευρωζώνης, η ΕΚΤ εισήγαγε σύστημα κλιματικών επιτοκίων που εξαιρεί από τη σχετική χρέωση τμήμα των καταθέσεών τους στα ταμεία της κεντρικής τράπεζας. Συνολικά οι τράπεζες της Ευρωζώνης συγκεντρώνουν διαθέσιμα ύψους 1,9 τρισ. ευρώ στα ταμεία της ΕΚΤ προκειμένου να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις ρευστότητας που επιβλήθηκαν μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση χρέους.
Προ εβδομάδων ο Τζέιμς φον Μόλτκε, γενικός οικονομικός διευθυντής της Deutsche Bank, δήλωσε πως η μεγαλύτερη γερμανική τράπεζα επισπεύδει τη διαδικασία για να επιβάλει αρνητικά επιτόκια στους πελάτες της, καθώς εκτιμά πως μπορεί να το κάνει περίπου στο 20% του πελατολογίου της.
Διευκρίνισε, πάντως, πως είναι πολύ πιο δύσκολη η επιβολή αρνητικών επιτοκίων στους απλούς καταθέτες και ως εκ τούτου η Deutsche Bank εξετάζει κατά περίπτωση όσους πελάτες της έχουν μεγάλες καταθέσεις. Ο ομόλογός του της Commerzbank δήλωσε, άλλωστε, προ ημερών ότι η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Γερμανίας κάνει το ίδιο με τους πλούσιους πελάτες της που έχουν λογαριασμούς άνω του ενός εκατ. ευρώ.
Πολύ πιο αποφασιστική εμφανίζεται τελευταία η κοινοπρακτική τράπεζα Berliner Volksbank, καθώς ανακοίνωσε προ ημερών ότι θα αρχίσει σύντομα να επιβάλει επιτόκια -0,5% σε όσες καταθέσεις υπερβαίνουν τις 100.000 ευρώ.
Χαμηλή κερδοφορία
Το μέτρο των αρνητικών επιτοκίων εφαρμόστηκε στην Ευρωζώνη για πρώτη φορά το 2014 και εντασσόταν στο πλαίσιο των αντισυμβατικών μέτρων που υιοθέτησε η ΕΚΤ προκειμένου να στηρίξει την παραπαίουσα οικονομία μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση χρέους. Στόχος του ήταν να εξωθήσει τις τράπεζες σε αύξηση του δανεισμού προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Κι αυτό γιατί με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση οι τράπεζες περιόρισαν δραστικά τον δανεισμό στην πραγματική οικονομία και διατηρούσαν όλο και μεγαλύτερη ρευστότητα στα ταμεία της κεντρικής τράπεζας. Το μέτρο επέφερε, όμως, ανεπιθύμητες παρενέργειες πλήττοντας την ήδη τρωθείσα κερδοφορία των ευρωπαϊκών τραπεζών. Ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, Λουίς ντε Γκίντος, δήλωσε τη Δευτέρα ότι η κερδοφορία των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα «επίμονα χαμηλή». Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι κύρια αιτία δεν είναι τα αρνητικά επιτόκια, αλλά ο κατακερματισμός του κλάδου και το υψηλό κόστος τους, που είναι δυσανάλογα μεγάλο σε σύγκριση με το αντίστοιχο των αμερικανικών και των σκανδιναβικών τραπεζών.
Σημειωτέον ότι οι πρώτες ευρωπαϊκές τράπεζες που άρχισαν να εφαρμόζουν τα αρνητικά επιτόκια ήταν οι σκανδιναβικές, αλλά και οι μεγάλες ελβετικές τράπεζες. Μέχρι στιγμής δεν έχει αναφερθεί καμία τράπεζα που να επιβάλει αρνητικά επιτόκια σε καταθέσεις μικρότερες των 100.000 ευρώ.