Ολο και περισσότεροι πτυχιούχοι πανεπιστημίου καταλαμβάνουν θέσεις εργασίας στις βιομηχανίες των ΗΠΑ, ενώ παράλληλα μειώνεται ο αριθμός των απλών αποφοίτων λυκείου στον κλάδο. Ο λόγος είναι ότι έχουν δημιουργηθεί νέες θέσεις εργασίας που απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις και τεχνογνωσίες και οι οποίες εκτοπίζουν τους ανειδίκευτους εργάτες. Ανεβαίνει, έτσι, αναγκαστικά το επίπεδο εκπαίδευσης του προσωπικού των βιομηχανιών, που σε όλες τις προηγούμενες γενιές αποτελείτο κυρίως από άτομα χωρίς πανεπιστημιακή μόρφωση, αποφοίτους λυκείου ή ακόμη και απλούς εργάτες που δεν είχαν ολοκληρώσει ούτε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η εικόνα προκύπτει από σχετικό ρεπορτάζ της αμερικανικής εφημερίδας Wall Street Journal, που επεξεργάστηκε στατιστικά στοιχεία του αμερικανικού γραφείου εργασίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει η WSJ, σήμερα το προσωπικό του μεταποιητικού τομέα των ΗΠΑ αποτελείται από αποφοίτους πανεπιστημίου σε ποσοστό άνω του 40%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 1991 ήταν μόλις 22%. Οπως εξηγεί η αμερικανική εφημερίδα, μετά την τελευταία ύφεση οι αμερικανικές βιομηχανίες δημιούργησαν τουλάχιστον 1 εκατ. νέες θέσεις εργασίας, αλλά στην πλειονότητά τους οι θέσεις αυτές έχουν καταληφθεί από άντρες και γυναίκες με πτυχίο πανεπιστημίου. Το ίδιο χρονικό διάστημα μειώθηκε παράλληλα ο αριθμός των ανειδίκευτων εργατών που απασχολούνται στον κλάδο με απολυτήριο λυκείου ή και χωρίς αυτό. Και βέβαια, ο παράγοντας που οδήγησε σε αυτές τις ανατροπές δεν είναι άλλος από την τεχνολογία.
Από το 2012 έως το 2018 αυξήθηκαν κατά 10% οι θέσεις εργασίας του μεταποιητικού κλάδου που απαιτούν πολύ πιο σύνθετες δεξιότητες σε σύγκριση με το παρελθόν, όπως για παράδειγμα οι μηχανολόγοι βιομηχανιών. Το ίδιο χρονικό διάστημα οι θέσεις εργασίας που δεν απαιτούν παρά στοιχειώδεις γνώσεις μειώθηκαν κατά 3%. Με την επεξεργασία των υφιστάμενων στοιχείων, η αμερικανική εφημερίδα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μέσα στα επόμενα τρία χρόνια οι αμερικανικές βιομηχανίες για πρώτη φορά στην ιστορία τους θα απασχολούν περισσότερους αποφοίτους πανεπιστημίου παρά απλούς εργάτες. Η εξέλιξη θα οφείλεται εν μέρει στην αυτοματοποίηση, που έχει αυξήσει την παραγωγή των βιομηχανιών ανοίγοντας την πόρτα σε περισσότερες γυναίκες και μειώνοντας τις θέσεις για τους εργάτες χαμηλής εκπαίδευσης.
Είναι γεγονός ότι οι τεχνολογικές δυνατότητες που έχει πλέον στη διάθεσή της η μεταποίηση έχει δώσει στις αμερικανικές βιομηχανίες τη δυνατότητα να γίνουν πιο παραγωγικές από ποτέ και έχει περιορίσει τις ανάγκες τους σε προσωπικό. Ετσι, παρά την πρόσφατη αύξηση της απασχόλησης στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, οι αμερικανικές βιομηχανίες χρειάζονται περίπου 30% λιγότερους εργάτες σε σύγκριση με πριν από 40 χρόνια. Το 1979, οπότε η απασχόληση στον μεταποιητικό τομέα είχε φτάσει το υψηλότερο επίπεδο στην ιστορία του, ο κλάδος απασχολούσε σχεδόν 20 εκατομμύρια ανθρώπους.
Και βέβαια, οι ανάγκες του κλάδου σε προσωπικό εξακολουθούν να μειώνονται. Είναι ενδεικτικό ότι στη διάρκεια του έτους που τελειώνει, οι αμερικανικές βιομηχανίες δημιούργησαν 56.000 θέσεις εργασίας όταν στη διάρκεια του 2018 είχαν προσφέρει 244.000 νέες θέσεις εργασίας. Κάνοντας μια προβολή στο μέλλον, η αμερικανική εφημερίδα προεξοφλεί πως ο αυτοματισμός θα εξακολουθήσει να αυξάνει την παραγωγή των βιομηχανιών και να μειώνει το προσωπικό τους. Και όσες θέσεις θα έχουν μείνει θα καταλαμβάνονται όλο και περισσότερο από αποφοίτους πανεπιστημίου και τεχνικών σχολών, περιορίζοντας δραματικά τις επιλογές των ανειδίκευτων.
Η εισβολή των ρομπότ
Είναι δεδομένο ότι η υψηλή τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη απειλούν τις θέσεις εργασίας χαμηλών απαιτήσεων. Οπως τονίζει σχετικό ρεπορτάζ του Bloomberg, η εισβολή των ρομπότ στην αμερικανική αγορά εργασίας έχει εκτοπίσει ήδη πολλές θέσεις χαμηλών απαιτήσεων στη Wall Street. Τώρα, όμως, θα πλήξει και τα υψηλά κλιμάκια, τις ακριβοπληρωμένες θέσεις στον τομέα των χρηματοπιστωτικών.
Πρόκειται για το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ο Μάρκος Λόπες ντε Πράδο, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κορνέλ, στην ακρόασή του ενώπιον της επιτροπής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στην αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων την Παρασκευή. Θέμα της τοποθέτησής του ήταν ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης στις αγορές κεφαλαίου και εργασίας. Οπως τόνισε ο καθηγητής, η χρήση αλγορίθμων στις ηλεκτρονικές αγορές έχει αποτέλεσμα να αντικαθίστανται δεκάδες χιλιάδες απλοί διαπραγματευτές παγκοσμίως και τις θέσεις τους να καταλαμβάνει η τεχνητή νοημοσύνη. Ο ίδιος υπογράμμισε πως «η χρήση των μηχανών στον χρηματοπιστωτικό τομέα θέτει ενώπιον προκλήσεων τα 6,14 εκατ. ανθρώπων που απασχολούνται στον τομέα των χρηματοπιστωτικών και των ασφαλιστικών. Οπως εξήγησε, πολλοί από αυτούς πρόκειται να χάσουν τις θέσεις εργασίας τους «όχι απαραιτήτως επειδή θα αντικατασταθούν από μηχανές, αλλά επειδή δεν έχουν εκπαιδευθεί για να εργάζονται μαζί με αλγορίθμους». Σημειωτέον ότι η αγορά του Nasdaq, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί πάνω από 40 διαφορετικούς αλγορίθμους για την ανίχνευση χειραγώγησης ή άλλης παραβατικότητας στις συναλλαγές.