Η Ε.Ε. θα παρουσιάσει την επόμενη εβδομάδα σχέδιο με το οποίο ευελπιστεί να προσελκύσει κεφάλαια ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ την επόμενη δεκαετία και να τα επενδύσει σε έναν πρωτοφανή μετασχηματισμό της οικονομίας της: τη στροφή στην «κλιματικά ουδέτερη» οικονομία. Πρόκειται για το επενδυτικό πρόγραμμα για μια βιώσιμη Ευρώπη, το οποίο θα είναι ο χρηματοπιστωτικός πυλώνας της Πράσινης Συμφωνίας, όπως έχει αποκαλέσει η Ε.Ε. το στρατηγικό σχέδιό της που έχει στόχο τον μηδενισμό των εκπομπών καυσαερίων μέχρι τα μέσα του αιώνα.
Σύμφωνα με σχετικό έγγραφο εργασίας που διέρρευσε στο Bloomberg, η Κομισιόν σχεδιάζει να συνδυάσει μια δέσμη νέων πρωτοβουλιών με τα υφιστάμενα εργαλεία πολιτικής προκειμένου να κινητοποιήσει το ενδιαφέρον των επενδυτών και να προκαλέσει επενδυτική δραστηριότητα σε κάθε γωνιά της Ε.Ε. «Ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. και τα συναφή εργαλεία της θα κινητοποιήσουν τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ, που θα τοποθετηθεί σε βιώσιμες επενδύσεις», αναφέρει η Κομισιόν στο σχετικό έγγραφο, που αναμένεται να υιοθετήσει επισήμως στις 14 Ιανουαρίου. Στο ίδιο έγγραφο τονίζει, ωστόσο, πως «θα χρειαστούν πολύ περισσότερα για να αντιμετωπισθούν οι προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας». Διευκρινίζει πως το προβάδισμα πρέπει να έχει η χρηματοδότηση από τον δημόσιο τομέα, αλλά «θα χρειαστεί να αναλάβουν παράλληλα δράση και παράγοντες από τον ιδιωτικό τομέα».
Το επενδυτικό σχέδιο για μια βιώσιμη Ευρώπη έχει στόχο: να αυξήσει τη χρηματοδότηση για τη μετάβαση στη νέα οικονομία, διαθέτοντας τουλάχιστον ένα ποσοστό ρεκόρ από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, και συγκεκριμένα 25%, για το κλίμα· να εξασφαλίσει σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και ιδιώτες επενδυτές τα αναγκαία εργαλεία ώστε να τοποθετηθούν σε βιώσιμες επενδύσεις· να συγκεντρώσει ιδιωτική χρηματοδότηση αξιοποιώντας κατάλληλα τις εγγυήσεις του κοινοτικού προϋπολογισμού, γι’ αυτό και το επενδυτικό ταμείο της Ε.Ε. InvestEU σκοπεύει να αντλήσει κεφάλαια ύψους 280 δισ. ευρώ από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα την περίοδο 2021-2030. Τέλος, έχει στόχο να μετατρέψει την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων σε μια τράπεζα για το κλίμα, καθώς η ΕΤΕπ θα διπλασιάσει τα δάνεια που θα χορηγεί για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Η στρατηγική των μηδενικών εκπομπών καυσαερίων της Ε.Ε. θέτει το οικονομικό μέλλον της Ευρώπης στη βάση ενός καθαρού περιβάλλοντος και υιοθετεί πολύ πιο φιλόδοξα μέτρα από άλλες οικονομίες που έως τώρα εκπέμπουν καυσαέρια. Η μετάβαση σε μια «κλιματικά ουδέτερη» οικονομία αρχίζει από φέτος με αυστηρότερους περιορισμούς στις εκπομπές καυσαερίων των βιομηχανιών, από τις αυτοκινητοβιομηχανίες μέχρι τις χημικές βιομηχανίες, με την αναθεώρηση της φορολογίας στην ενέργεια, με πράσινες μεθόδους στην αγροτική παραγωγή, νέους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις σε ορισμένες εταιρείες και πιθανόν με έναν περιβαλλοντικό φόρο στις εισαγωγές. Τα πάντα, από τη χρηματοδότηση μέχρι τον σχεδιασμό των πόλεων, πρέπει να μετασχηματιστούν ώστε να γίνουν πιο βιώσιμα.
Η Ευρώπη ενδιαφέρεται να δώσει ώθηση στην παγκόσμια εκστρατεία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σε μια συγκυρία εξαιρετικά αρνητική. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει αποσύρει τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, ενώ η Κίνα, η χώρα με τις μεγαλύτερες εκπομπές καυσαερίων, εξακολουθεί να οικοδομεί μονάδες παραγωγής που λειτουργούν με λιθάνθρακα. Το στοίχημα της Ε.Ε., πάντως, είναι πως με τη στροφή της στην «κλιματικά ουδέτερη» οικονομία θα δώσει ταυτοχρόνως ώθηση στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην οικονομική ανάπτυξη. Το κόστος της μετάβασης, πάντως, είναι δυσθεώρητο. Για να επιτύχει τους στόχους που έχει ήδη θέσει, τη μείωση των εκπομπών καυσαερίων μέχρι το 2030 κατά τουλάχιστον 40% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, θα χρειαστούν δαπάνες ύψους 260 δισ. ευρώ ετησίως, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κομισιόν. Οι επενδύσεις σε βιώσιμα έργα μέχρι στιγμής προσκρούουν στην αβεβαιότητα που περιβάλλει το ρυθμιστικό πλαίσιο σε μια κατακερματισμένη αγορά όπως είναι η αγορά της Ε.Ε., όπου απουσιάζει ο συντονισμός και είναι περιορισμένη η πρόσβαση σε χρηματοδότηση.