Η μετάβαση από τον άνθρακα στις ΑΠΕ κερδίζει έδαφος σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το 2015 η Βρετανία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που ανακοίνωσε ξεκάθαρα την πρόθεση λήξης της καύσης του λιγνίτη για παραγωγή ενέργειας. Εκτοτε, άλλες 14 χώρες της Ε.Ε. έχουν ανακοινώσει ότι θα καταργήσουν σταδιακά την καύση του λιγνίτη για παραγωγή ηλεκτρισμού και ορισμένες, συμπεριλαμβανομένων των Φινλανδίας, Γαλλίας και Ολλανδίας, το έχουν κατοχυρώσει διά νόμου. Μολονότι η ημερομηνία λήξης μεταξύ 2035 έως 2038 είναι ασαφής, η Γερμανία πρόκειται επίσης να νομοθετήσει φέτος τη λήξη της καύσης του λιγνίτη.
Ωστόσο, δεν αρκεί η νομοθέτηση για την κατοχύρωση της αλλαγής. Ρυθμίσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη προσβλέπουν στην ήπια μετάβαση στις ΑΠΕ. Για την επιτάχυνση της περιόδου μετάβασης κατά τρόπο δίκαιο και βιώσιμο, οι χώρες οφείλουν να αποφύγουν ορισμένα λάθη που έχουν σημειωθεί στο παρελθόν. Σε έκθεση του Δεκεμβρίου οι Europe Beyond Coal και Sandbag έχουν παραθέσει καλά και κακά παραδείγματα των χωρών της Ευρώπης σε σχέση με τις προσπάθειες περιορισμού της χρήσης του λιγνίτη.
Αρχικά, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή ή το τεράστιο κόστος της χωρίς μία ταχεία απεξάρτηση από τον άνθρακα. Ανεξάρτητα από τη σημερινή τους εξάρτηση, όλες οι ευρωπαϊκές χώρες οφείλουν να σταματήσουν τη χρήση άνθρακα μέχρι το 2030, εάν θέλουμε να διατηρήσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από 1,5 βαθμό Κελσίου. Μολονότι αυτό απαιτεί θεμελιώδεις αλλαγές στις υποδομές, στις πολιτικές και στην οικονομία, μία δεκαετία αρκεί για να πραγματοποιηθεί.
Επιπλέον, προκειμένου να οριστούν το εύρος και η ταχύτητα της αλλαγής, τα σχέδια μετάβασης πρέπει να κατοχυρωθούν διά νόμου. Οχι μόνον αποκλείει το ενδεχόμενο οπισθοχώρησης σε περίπτωση αλλαγής της κυβέρνησης, αλλά επίσης προσφέρει μία σιγουριά στις αγορές και δεν αφήνει περιθώριο για παρεκκλίσεις. Εκτός αυτού, τα σχέδια απεξάρτησης από τον άνθρακα θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνουν τις εμπορικές ενώσεις και τις κοινωνίες, διασφαλίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο μία δίκαιη μετάβαση σε όσους επηρεάζονται από το κλείσιμο της βιομηχανίας. Είναι απαραίτητο να ενισχυθούν ταυτόχρονα οι τοπικές οικονομίες.
Επίσης, οι επενδύσεις στην αιολική και στην ηλιακή ενέργεια θα έπρεπε να συνδυαστούν με το κλείσιμο των εργοστασίων άνθρακα. Μόνο αυτού του είδους οι ενέργειες εξισορροπούν πλήρως την απεξάρτηση από τον άνθρακα. Επιπλέον, σημειώνεται ότι τα κλιματικά οφέλη του φυσικού αερίου και της βιοενέργειας δεν προσφέρουν αυτό που υπόσχονται. Το φυσικό αέριο εξακολουθεί να βλάπτει το περιβάλλον, ενώ οι εκπομπές της βιομάζας σε καμία περίπτωση δεν είναι μηδενικές.
Οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες θα έπρεπε να αυξήσουν τις επενδύσεις στην αποθήκευση ηλεκτρισμού, στα συστήματα διασύνδεσης και να απαιτούν ανταπόκριση, ώστε να διασφαλίσουν ένα αξιόπιστο επίπεδο προμήθειας ηλεκτρισμού. Εκτός αυτού, η τιμολόγηση του άνθρακα μπορεί να επιταχύνει το κλείσιμο των εργοστασίων λιγνίτη, να χρηματοδοτήσει τη μετάβαση και να περιορίσει την έλλειψη καυσίμων. Επειτα από ρύθμιση του 2017, η τιμή του άνθρακα αυξήθηκε σε ένα λογικό επίπεδο της τάξεως των 15-30 ευρώ ανά τόνο.
Πρώτοι θα πρέπει να κλείσουν οι μεγαλύτεροι ρυπαντές, ώστε να αναδειχθούν οι άμεσες θετικές επιπτώσεις στην υγεία. Η Ε.Ε. ακολουθεί μία καλή τακτική, θέτοντας όλο και πιο αυστηρά όρια στις εκπομπές και υποχρεώνοντας έτσι τους μεγαλύτερους ρυπαντές να επενδύσουν ή να κλείσουν. Τέλος, σημειώνεται ότι τα χρήματα των φορολογουμένων δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την αποζημίωση των εργοστασίων άνθρακα που κλείνουν. Η προειδοποίηση για κλείσιμο έχει εκδοθεί εδώ και πολύ καιρό και όσοι δεν συμμορφώθηκαν δεν θα έπρεπε να αποζημιωθούν για τις κακές αποφάσεις τους. Η χορήγηση βοήθειας στις εταιρείες ορυκτών καυσίμων δημιουργεί διεστραμμένα κίνητρα, καθυστερεί τη μετάβαση και καθιστά κοστοβόρα τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα.