Ο κόσμος έχει ήδη αλλάξει δραματικά με την έλευση της πανδημίας σε παγκόσμια κλίμακα από τα τέλη του προηγούμενου έτους, και ενώ ξεκίνησε από την Κίνα, επεκτάθηκε ταχύτατα σε όλο τον πλανήτη.
Παρά την εντατικοποίηση των ερευνών για αποτελεσματική θεραπεία και εμβόλιο αλλά και μετά τα μέτρα χαλάρωσης επί των αρχικών περιορισμών, όλες σχεδόν οι οικονομίες έχουν επηρεαστεί και τα πρώτα σημάδια της ύφεσης έχουν κάνει την εμφάνισή τους.
Τόσο ο τουρισμός όσο και οι μεταφορές είναι τα πρώτα θύματα αυτής της παγκόσμιας κρίσης, με ραγδαία μείωση της προσφοράς, η οποία συμπαρέσυρε λόγω των μέτρων και την ενεργό ζήτηση, με αποτέλεσμα την απότομη μείωση των εταιρικών κερδών.
Εκτός βέβαια από τους παραπάνω κλάδους, το πρόβλημα έγκειται συνολικά στο παγκόσμιο εμπόριο και στις αντίστοιχες ροές του, το οποίο δείχνει να συρρικνώνεται το 2020 μεσοσταθμικά σε ποσοστό άνω του 20%, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Η τάση όμως αυτής της συρρίκνωσης δεν είναι νέα, αλλά αποτελεί συνέχεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ. Πιο συγκεκριμένα, η ανοικτότητα του παγκόσμιου εμπορίου, που απεικονίζεται από τον λόγο του αθροίσματος των παγκόσμιων εξαγωγών και εισαγωγών προς το παγκόσμιο ΑΕΠ, δείχνει μια πτώση άνω του 30% από το 2008 μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα η πανδημία να επιτείνει αυτή την τάση.
Επιπρόσθετα, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας παγκοσμίως, που είναι η Κίνα, φαίνεται να μειώνει σημαντικά τις εξαγωγές αλλά και τη δυναμική της στις μεγαλύτερες δυτικές αγορές, ενώ η συμβολή των κινεζικών εξαγωγών στο δικό της ΑΕΠ, που πριν από δέκα χρόνια ήταν άνω του 30%, πλέον πέφτει σταδιακά στο 15% ενισχύοντας ταυτόχρονα την εσωτερική ζήτηση.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα και σύμφωνα με τους υπάρχοντες διεθνείς συσχετισμούς, το παγκόσμιο οικοδόμημα του καπιταλισμού και της ελεύθερης ροής αγαθών, προσώπων και κεφαλαίων δεν θα είναι πια το ίδιο, καθώς θα επιχειρηθεί μια σταδιακή αποσύνδεση στην αλληλεξάρτηση των οικονομιών, με έμφαση σε πιο συμπαγείς περιφερειακές συμμαχίες, οι οποίες θα έχουν πιο άμεσο στόχο να κατευθύνουν την ενεργό ζήτηση στα κατάλληλα αγαθά και υπηρεσίες που θα είναι άμεσα διαθέσιμα με βάση τη δυναμικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Η προσπάθεια ενίσχυσης της κατανάλωσης αλλά και της αυτάρκειας των εθνικών οικονομιών θα περάσει πρώτη στην ατζέντα το επόμενο διάστημα, με στόχο αφενός την προστασία της κοινωνικής συνοχής και αφετέρου την τόνωση των εθνικών επενδύσεων.
Επίσης, οι περιφερειακές συμμαχίες που θα δημιουργηθούν, όπως ισχύει σήμερα στην Ε.Ε., στην οποία συμμετέχει η χώρα μας εδώ και δεκαετίες, θα κληθούν να παίξουν ολοένα και πιο καταλυτικό ρόλο στην νέα παγκόσμια τάξη που θα αναδυθεί, με νέα γεωπολιτικά συμφέροντα, τα οποία ήδη έχουν προεξοφλήσει την πτώση των τιμών του πετρελαίου και την ανάγκη επένδυσης σε νέες, φθηνότερες αλλά και καθαρότερες μορφές ενέργειας.
Τέλος, μια παγκόσμια μετακίνηση πληθυσμών λόγω τόσο εμπόλεμων συγκρούσεων όσο και οικονομικής ανέχειας και κλιματικής αλλαγής βρίσκεται σε εξέλιξη, με αποτέλεσμα να επιταχύνει τα γεγονότα προς μια διαφορετική, περιφερειακού τύπου παγκοσμιοποίηση, η οποία ενδέχεται μέσα από ομόκεντρους κύκλους να αυξάνει σταδιακά την επιρροή της, είτε μέσα από αμοιβαίες συμφωνίες είτε με διακρατικές συγκρούσεις, που θα αλλάζουν διαρκώς τα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα.
* Ο Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος τραπεζικός.