Παρατηρώντας όσα συνέβησαν μέσα στην εβδομάδα στα χρηματιστήρια ανά τον κόσμο, με προεξάρχουσες τις αγορές της Κίνας, θα πίστευε κανείς πως η πανδημία του κορωνοϊού αποτελεί ευεργετικό παράγοντα για τις περισσότερες οικονομίες του κόσμου. Η πραγματικότητα είναι, βέβαια, η ακριβώς αντίθετη, καθώς η πανδημία έχει γονατίσει τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, έχει προκαλέσει ντόμινο πτωχεύσεων επιχειρήσεων σε σειρά κλάδων, έχει διαγράψει όση αύξηση σημείωσε η απασχόληση την τελευταία δεκαετία, έχει δημιουργήσει εκατομμύρια ανέργους και γενικώς έχει καταφέρει καίριο πλήγμα στην παγκόσμια οικονομία. Γι’ αυτό και στην αρχική φάση της προκάλεσε μεγάλες απώλειες στις αγορές ανά τον κόσμο, οδηγώντας σε μείωση της αξίας ακόμη και επιχειρηματικών κολοσσών.
Τα χρηματιστήρια δεν αποτελούν, όμως, πάντα καθρέφτη των οικονομιών, καθώς κινούνται με τους δικούς τους νόμους. Το νέο πλήγμα που δέχεται η παγκόσμια οικονομία, ενώ ακόμη δεν έχει ανακάμψει πλήρως από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, έχει εξωθήσει τις μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες του κόσμου σε μια σειρά από άνευ προηγουμένου προγράμματα αγορών ομολόγων, πέραν των επιθετικών μέτρων στήριξης που έχουν λάβει οι κυβερνήσεις. Το αποτέλεσμα των εκτεταμένων προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης είναι, έτσι, η άφθονη ρευστότητα στην αγορά. Μια ρευστότητα που σε συνδυασμό με την προσδοκία για περαιτέρω μέτρα στήριξης οδηγεί στο παράδοξο των τελευταίων ημερών, αυτής της συντονισμένης ανόδου στα χρηματιστήρια από τη Σαγκάη μέχρι το Λονδίνο και από το Μιλάνο μέχρι τη Νέα Υόρκη.
Την ώρα που πολλαπλασιάζονταν σε ανησυχητικό βαθμό τα κρούσματα σε πολλές αμερικανικές πολιτείες και δευτερευόντως σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και στα Βαλκάνια, οι αγορές σε Ασία, Ευρώπη και Αμερική κατέγραφαν αδιάκοπα κέρδη, ακολουθώντας την ανοδική πορεία των κινεζικών χρηματιστηρίων. Κι αν τα εντυπωσιακά κέρδη των κινεζικών αγορών μπορούν εύκολα να αποδοθούν σε μια ενορχηστρωμένη προσπάθεια του Πεκίνου και της προπαγάνδας που ασκεί με τα κρατικά ελεγχόμενα ΜΜΕ, για τις αγορές της Δύσης είναι σαφές πως υπάρχει και άλλη κινητήριος δύναμη.
«Αρχίζω να πιστεύω πως η κίνηση των χρηματιστηρίων είναι αντιστρόφως ανάλογη εκείνης του νέου κορωνοϊού», σχολίασε χαρακτηριστικά μέσα στην εβδομάδα ο Αντριου Μπρένερ από τη National Alliance, όταν παρατήρησε πως όσο χειρότερα εξελίσσονταν τα πράγματα στο μέτωπο της πανδημίας τόσο καλύτερα πήγαιναν οι αγορές ανά τον κόσμο. Και η εξήγηση είναι προφανώς η προσδοκία των αγορών πως η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα προχωρήσει σε περαιτέρω μέτρα τόνωσης της αμερικανικής οικονομίας που θα διοχετευθούν στην αγορά. Εξάλλου, τα χρηματιστήρια της Ευρώπης, όπως και η Γουόλ Στριτ, συμπαρασύρονταν από την ευφορία που επικρατούσε στις κινεζικές αγορές χάρη στην προσδοκία για ταχεία ανάκαμψη της δεύτερης οικονομίας στον κόσμο.
Οσον αφορά την ίδια την Κίνα, οφείλει εν μέρει την ιλιγγιώδη άνοδο των χρηματιστηρίων της Σαγκάης και της Σεντζέν στο πρωτοσέλιδο κύριο άρθρο τής κρατικά ελεγχόμενης οικονομικής εφημερίδας China Securities Journal, που καλούσε τους επενδυτές να τοποθετηθούν σε μετοχές και να δώσουν προσοχή «στον πλούτο που βρίσκεται στις αγορές κεφαλαίου» και στην «προοπτική μιας δυναμικά ανοδικής αγοράς». Οπως σχολίασε ο Πίτερ Μπούκβαρ, υπεύθυνος στρατηγικών επενδύσεων της Bleakley Advisory Group, «στις ΗΠΑ έχουμε τη Fed που “λαδώνει” τις αγορές, ενώ η Κίνα έχει τα κρατικά μέσα ενημέρωσης».
Εκτεταμένος δανεισμός στην Κίνα για αγορές μετοχών
Μόνον η προσδοκία για μια ραγδαία ανάκαμψη της δεύτερης οικονομίας στον κόσμο δικαιολογεί εν μέρει την επιρροή που άσκησε, έστω και προσωρινά, στα χρηματιστήρια της Δύσης η άνοδος των κινεζικών αγορών. Κι αυτό γιατί η πανδημία και η καχυποψία που ενέσπειρε στον δυτικό κόσμο ενέτεινε τις τάσεις για αποδέσμευση της Δύσης από τον ασιατικό οικονομικό γίγαντα. Είναι, άλλωστε, δεδομένα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και οι εγγενείς παθογένειες που παρουσιάζουν τα κινεζικά χρηματιστήρια, αθροιστικής αξίας 9,5 τρισ. δολαρίων.
Η άφθονη ρευστότητα, η προπαγάνδα των κρατικών αρχών, που καλεί συστηματικά τους επενδυτές να τοποθετηθούν στις μετοχές των κινεζικών εταιρειών, και η αχαλίνωτη κερδοσκοπία ήταν σίγουρα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της ιλιγγιώδους ανόδου που γνώρισαν τα χρηματιστήριά της τις τελευταίες ημέρες.
Οπως συνέβη και σε Ευρωπαϊκή Ενωση, ΗΠΑ, Βρετανία και Ιαπωνία, το Πεκίνο είχε φροντίσει να χαλαρώσει σταδιακά τη νομισματική πολιτική του για να στηρίξει την οικονομία. Και όπως τόνισε ο Νίκολας Γιέο, επικεφαλής της μονάδας κινεζικών μετοχών στην επενδυτική Aberdeen Standard Investments του Χονγκ Κονγκ, «σίγουρα ένα τμήμα αυτής της χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής διοχετεύθηκε στο χρηματιστήριο».
Αρχίζοντας από τη συνεδρίαση της Δευτέρας με άνοδο 6%, ο δείκτης CSI 300 των μετοχών που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο της Σαγκάης και στο χρηματιστήριο της Σεντζέν είχε συγκεντρώσει μέχρι την Παρασκευή συνολικά κέρδη 10%. «Νομίζω πως οι επενδυτές αρχίζουν να γίνονται άπληστοι επειδή είναι άφθονη η ρευστότητα και εξακολουθεί να στηρίζεται από την ηγεσία της χώρας», σχολίασε μιλώντας στους Financial Times ο Χάο Χονγκ, επικεφαλής της μονάδας ερευνών και στρατηγικής στην επενδυτική Bocom International. Οπως τόνισε ο ίδιος, «μπορεί κανείς να αισθανθεί την ατμόσφαιρα της κερδοσκοπίας» ακριβώς επειδή καταγράφεται εκτεταμένος δανεισμός με σκοπό την αγορά μετοχών.
Πράγματι, κύριο χαρακτηριστικό της νέας ανόδου ήταν ακριβώς, όπως και προ πέντε ετών, ο εκτεταμένος δανεισμός με σκοπό την αγορά μετοχών, που έφτασε στα υψηλότερα επίπεδα από το 2015. Πρόκειται για μια πρακτική ιδιαιτέρως επισφαλή, που μπορεί εύκολα να αποβεί εις βάρος του επενδυτή. Μέχρι στιγμής, βέβαια, τα επίπεδα του δανεισμού με σκοπό την αγορά μετοχών κινεζικών εταιρειών είναι σαφώς κατώτερα από εκείνα στα οποία είχαν φτάσει το 2015. Αναλυτές της αγοράς επισημαίνουν, ωστόσο, πως η δυναμική των τελευταίων ημερών μοιάζει πάρα πολύ με τα πρώτα στάδια εκείνης της παλαιότερης ανόδου.
Στη διάρκεια της εβδομάδας, πάντως, η κινεζική επιτροπή κεφαλαιαγοράς έδωσε στη δημοσιότητα 258 πλατφόρμες που, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της, παρέχουν παρανόμως δανεισμό με σκοπό την αγορά μετοχών. Σύμφωνα με την κινεζική νομοθεσία, μόνον οι εγκεκριμένες χρηματιστηριακές μπορούν να χορηγούν τέτοιου είδους πιστώσεις.
Εντονη ανησυχία για τον κίνδυνο δημιουργίας νέας «φούσκας»
Για τον Μάικλ Εβρι, αναλυτή της Rabobank, τα όσα συνέβησαν στα κινεζικά χρηματιστήρια αποτελούν παράδειγμα μιας γενικότερης τάσης που εκδηλώνεται και στις ΗΠΑ. Οι κυβερνήσεις συχνά προσπαθούν να τονώσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών, όταν οι οικονομίες τους δέχονται πιέσεις. Οταν, όμως, το ράλι συνεχίζεται για καιρό, και μάλιστα χωρίς να δικαιολογείται από τα θεμελιώδη μακροοικονομικά μεγέθη, τότε συνήθως καταλήγει άσχημα. Γι’ αυτό και ήταν απολύτως ανησυχητικό το γεγονός ότι τα χρηματιστήρια της Κίνας είχαν αυξήσει την αξία τους κατά περίπου 1 τρισ. δολάρια σε μία μόνον εβδομάδα.
Δεν άργησε, βέβαια, να εκδηλωθεί η ανησυχία ότι κυοφορείται νέα «φούσκα» καθώς όλα θυμίζουν τη θεαματική άνοδο των κινεζικών χρηματιστηρίων, που οδήγησε στην παταγώδη πτώση τους τον Ιούνιο του 2015. Γι’ αυτό και το Πεκίνο παρενέβη για να αποτρέψει μια επανάληψη εκείνου του σεισμού στα κινεζικά χρηματιστήρια, που πριν από μία πενταετία έγινε αισθητός σε όλον τον κόσμο, προκαλώντας ρίγη ανησυχίας για τις επιπτώσεις μιας κατάρρευσης της δεύτερης οικονομίας στον κόσμο.
Η δημοσιοποίηση του καταλόγου με τις 258 πλατφόρμες που παρέχουν παρανόμως δανεισμό με σκοπό την αγορά μετοχών ήταν μια προειδοποιητική βολή. Η ανησυχία για τον κίνδυνο νέας «φούσκας» έγινε, πάντως, πλήρως αισθητή την Παρασκευή, όταν οι κινεζικές αρχές παρενέβησαν ενεργά για να ανακόψουν το ράλι των κινεζικών χρηματιστηρίων. Είχε διαφανεί, βέβαια, από την Πέμπτη το βράδυ ο προβληματισμός των κινεζικών αρχών, όταν δύο κρατικά επενδυτικά ταμεία ανακοίνωσαν ότι θα μειώσουν τις επενδύσεις τους σε μετοχές που είχαν εκτιναχθεί στη διάρκεια της εβδομάδας.
Την Παρασκευή, όμως, η κρατική εφημερίδα China Economic Times προειδοποίησε για τους κινδύνους της «τρελής» αυτής ανόδου της αγοράς, ενώ η ιδιωτική εφημερίδα Caixin, γνωστή για την ερευνητική δημοσιογραφία της, ανέφερε πως οι ρυθμιστικές αρχές της Κίνας κάλεσαν τις εταιρείες αμοιβαίων κεφαλαίων να περιορίσουν το μέγεθος των επενδυτικών προϊόντων που πουλούν.
Παράγοντες της αγοράς ερμήνευσαν άμεσα την κίνηση ως προειδοποίηση των κινεζικών αρχών ότι η άνοδος των κινεζικών χρηματιστηρίων, που έγινε αισθητή αλλά και επηρέασε τον υπόλοιπο κόσμο, ήταν υπερβολικά μεγάλη και είχε συντελεστεί σε υπερβολικά μικρό χρονικό διάστημα.
«Το μήνυμα δεν μπορούσε να είναι πιο σαφές από αυτό», σχολίασε μιλώντας στο Bloomberg ο Νιου Τσουνμπάο, διαχειριστής κεφαλαίων στην επενδυτική Shanghai Wanji Asset Management, που εκτιμά ότι η μικρή υποχώρηση της Παρασκευής «μπορεί να καθησυχάσει τον κόσμο σε αυτήν τη φάση». Εκείνο που σίγουρα ήταν καθησυχαστικό ήταν ότι την Παρασκευή υποχώρησαν οι δείκτες των κινεζικών χρηματιστηρίων ελαφρώς χωρίς τίποτε να προοιωνίζεται κάποια θεαματική πτώση ή μια «φούσκα» που σκάει.
Την ίδια στιγμή, βέβαια, στη Wall Street, αλλά και στην Ευρώπη, οι περισσότερες μετοχές κινούνταν ανοδικά. Το όφειλαν φυσικά ώς ένα βαθμό στην προσδοκία ότι πλησιάζει η ώρα που ο κόσμος θα έχει εντοπίσει μια αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπιση του νέου κορωνοϊού, που όχι μόνον έχει πλήξει την παγκόσμια οικονομία, αλλά τείνει να τη μεταμορφώσει ολοκληρωτικά. Δεν έλειψε, όμως, και πάλι η προσδοκία για περαιτέρω ρευστότητα. Ξανά ένα στέλεχος της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ, ο Ρόμπερτ Κάπλαν, πρόεδρος της Fed στο Ντάλας, εξέφρασε την εκτίμηση πως είναι ανάγκη για περαιτέρω τόνωση της οικονομίας.
Ο ρόλος της ΕΚΤ
Υπό την Κριστίν Λαγκάρντ η ΕΚΤ σχεδιάζει να διοχετεύσει εντός του έτους 1,35 τρισ. ευρώ στις οικονομίες της Ευρωζώνης μέσω αγορών ομολόγων. Και, το σημαντικότερο, δέχεται πλέον υποβαθμισμένα ομόλογα ως ενέχυρο για να χορηγεί φθηνά δάνεια, ενώ δηλώνει αποφασισμένη να συνεχίσει το πρόγραμμά της, όποιες κι αν είναι οι αντιδράσεις.
Παρέμβαση Fed
Η πανδημία του κορωνοϊού προκάλεσε τον Μάρτιο πανικό στις διεθνείς αγορές, με τις τιμές των μετοχών ανά τον κόσμο να υποχωρούν κατά 30%. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ διοχέτευσε ρευστότητα στην αγορά και το χαρτοφυλάκιό της αυξήθηκε κατά 66% στο διάστημα από τις 4 Μαρτίου έως τις 20 Μαΐου. Τα χρηματιστήρια ανέκαμψαν.
Χαλάρωση
H Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας έως τώρα έχει αποφύγει απευθείας αγορές ομολόγων. Εχει προτιμήσει να χαλαρώσει επανειλημμένως τις απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας των κινεζικών τραπεζών, ώστε αυτές να αυξήσουν τον δανεισμό, και επέτρεψε αύξηση του δανεισμού των τοπικών αρχών στις επαρχίες της Κίνας. Εξέδωσε ειδικά ομόλογα για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
