Eγινε ένα μεγάλο βήμα για την Ευρώπη. Υστερα από τέσσερις ημέρες εντατικών διαπραγματεύσεων, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν σε ένα πακέτο 1,8 τρισ. ευρώ, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ και ο επταετής προϋπολογισμός 2021-2027 του 1,074 τρισ. ευρώ – οπότε με μία κίνηση έλυσαν δύο μείζονα θέματα για την Ε.Ε. Και μάλιστα το κατόρθωσαν νωρίτερα από όσο περίμεναν, με ελαφρώς μειωμένο το κονδύλι των δωρεών ως ποσοστό επί των συνολικών. Ειδικότερα, από τα 750 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, τα 390 δισ. θα αφορούν δωρεές και τα 360 δισ. θα είναι πιστώσεις. Η συμφωνία είναι σημαντική για έξι λόγους:
Πρώτον, διότι η Ευρωπαϊκή Ενωση κατέβαλε την πιο έντονη από ποτέ προσπάθεια για να επιτύχει μια διασυνοριακή εκδήλωση αλληλεγγύης, αποστέλλοντας ένα δυναμικό μήνυμα εσωτερικής συνοχής. Η τόνωση της εμπιστοσύνης σε βραχυπρόθεσμη βάση μπορεί να μετράει πολύ περισσότερο από τα ίδια τα χρήματα.
Δεύτερον, η συμφωνία φανερώνει πως η Ε.Ε. λειτουργεί, διότι ναι μεν υπάρχουν θορυβώδεις αντιπαραθέσεις, εντούτοις αυτές καταλήγουν σε κάποιους τρόπον τινά περίπλοκους αλλά εφαρμόσιμους συμβιβασμούς στο τέλος – κι όλο αυτό είναι μέρος του παιχνιδιού.
Τρίτον, η Ευρωπαϊκή Ενωση και η Ευρωζώνη δεν οδεύουν προς μια δημοσιονομική ένωση, αλλά κάνουν σημαντικά βήματα προς έναν πιο ρωμαλέο δημοσιονομικό συντονισμό όταν το καλεί η περίσταση. Επιπλέον, η τωρινή συμφωνία δημιουργεί δεδικασμένο, διότι η Ε.Ε. σε συνθήκες κρίσης εκδίδει ευρωομόλογο. Αρα, και σε μια κρίση στο μέλλον αναμένεται πως η σύντονη δημοσιονομική απάντηση θα διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο.
Τέταρτον, παρά το γεγονός ότι η Ιταλία και άλλες χώρες που έχουν δριμύτερα πληγεί από την πανδημία δεν είδαν να εκπληρώνονται όλες οι επιθυμίες τους –ζητούσαν 500 δισ. ευρώ σε δωρεές και έλαβαν 390 δισ.–, τα χρήματα θα βοηθήσουν στην ανάσχεση του αντιευρωπαϊκού κλίματος. Παρατηρήθηκε μια έξαρσή του τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, διότι, όπως ορθώς κατάλαβε ο κόσμος, η Ε.Ε. δεν είχε δείξει την απαραίτητα αλληλεγγύη.
Πέμπτον, έως ένα βαθμό η Ευρωπαϊκή Ενωση δύναται να χρησιμοποιήσει τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης με τα 750 δισ. ευρώ ως ένα «καρότο» για να παρακινήσει την Ιταλία και άλλες χώρες προκειμένου να προωθήσουν αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις.
Εκτον, στην όλη διεργασία που έγινε, οι Ευρωπαίοι ηγέτες διευθέτησαν και τις οικονομικές συνέπειες που θα έχει για την Ε.Ε. η αποχώρηση της Βρετανίας από τους κόλπους της.
Τέλος, η Ε.Ε. θα αποπειραθεί να δαπανήσει ταχέως τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης, τουλάχιστον με τα δικά της δεδομένα, και το 70% των δωρεών θα δοθεί το 2021 και το 2022, ενώ το υπόλοιπο το 2023. Σαφώς και τα χρήματα μετρούν. Το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι ότι θα ενδυναμώσουν τη συνοχή της Ε.Ε., περιορίζοντας πιθανώς τους πολιτικούς κινδύνους.
* O κ. Holger Schmieding είναι επικεφαλής οικονομολόγος της επενδυτικής τράπεζας Berenberg.