Τα γεωπολιτικά παιχνίδια του Ερντογάν βυθίζουν τη λίρα

Τα γεωπολιτικά παιχνίδια του Ερντογάν βυθίζουν τη λίρα

6' 43" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μπορεί η Τουρκία να επιβίωσε των νομισματικών κρίσεων που χτύπησαν την οικονομία της το 2014 και το 2018, νικώντας τις προβλέψεις για οικονομική βύθιση, η οποία θα απειλούσε τη θέση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην εξουσία, ωστόσο το σοκ που έχει προκαλέσει η πανδημία, σε συνδυασμό με την επιδείνωση των σχέσεων της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ενωση, απειλεί πλέον περισσότερο από ποτέ, σύμφωνα με αναλυτές, με κατάρρευση την τουρκική λίρα και άρα την οικονομία στο σύνολό της.

Ιστορικά χαμηλά

Η τουρκική λίρα προσέγγισε αυτή την εβδομάδα τα ιστορικά χαμηλά έναντι του ευρώ ξεπερνώντας το επίπεδο του 8, ενώ υποχώρησε στα χαμηλότερα επίπεδα από τα μέσα Μαΐου έναντι του δολαρίου και άνω του επιπέδου του 7, έπειτα από ανησυχίες για επιβολή κυρώσεων από την Ε.Ε. λόγω των προκλήσεων της Αγκυρας σε Ελλάδα και Κύπρο, καθώς και για τις ισχυρές επιπτώσεις της πανδημίας στον τουρισμό και στα μεγέθη της οικονομίας. Οι αγορές γνωρίζουν πως ο παράγοντας Τουρκία όσον αφορά τα γεωπολιτικά παραμένει απρόβλεπτος, έστω και αν δείχνει αλλαγή στάσης.

Είναι χαρακτηριστικό πως η λίρα έχει υποτιμηθεί κατά 5% μέσα σε μία εβδομάδα και κατά 8% σε ένα μήνα, με τις τουρκικές κρατικές τράπεζες να έχουν πουλήσει δισεκατομμύρια δολάρια (πάνω από 100 δισ. από τις αρχές του έτους) για να βοηθήσουν τη λίρα να σταθεροποιηθεί και να την προστατεύσουν από μαζικές εκροές και τη ζήτηση για ξένο νόμισμα που έχει προκαλέσει το συνεχώς αυξανόμενο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. «Η Τουρκία μέχρι στιγμής κατάφερε να αποφύγει τις έκτακτες αυξήσεις των επιτοκίων, παρόμοιες με αυτές που παρατηρήθηκαν το 2014 ή το 2018. Αλλά η οικονομία της μπορεί να βρίσκεται μία ανάσα μακριά από μια κρίση», τόνισε η Oxford Economics σε έκθεσή της. Και κατά την Capital Economics η Τουρκία είναι αντιμέτωπη με τον κίνδυνο μιας νέας νομισματικής κρίσης, όχι μόνο λόγω του σοκ της COVID-19, αλλά κυρίως λόγω της επιδείνωσης των σχέσεών της με την Ε.Ε., μετά την απόφαση Ερντογάν για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί καθώς και τις ενέργειές της στα ελληνικά και κυπριακά ύδατα.

Η σημαντική υποτίμηση που έχει σημειώσει η τουρκική λίρα «σπάει» πλέον τη σταθεροποίηση που είχε επιτευχθεί έναντι του δολαρίου στο 6,85 έως και τον Ιούνιο, μετά την αναταραχή του Μαΐου, σημειώνει, και εάν οι εντάσεις με την Ε.Ε. κλιμακωθούν, αναμένεται πιο βίαια υποτίμησή της.

Την ίδια στιγμή, όπως επισημαίνει η Capital Economics, οι έντονες προσπάθειες της κεντρικής τράπεζας να ελέγξει την πορεία της λίρας θα αποδειχθούν μάταιες, δεδομένου ότι το υψηλό ποσοστό πληθωρισμού της Τουρκίας σημαίνει ότι η ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία πρέπει να εξασθενεί συνεχώς προκειμένου να αποφευχθεί η διάβρωση της εξωτερικής ανταγωνιστικότητας. Ηδη, χθες, η κεντρική τράπεζα αναθεώρησε ανοδικά τις προβλέψεις της για τον πληθωρισμό έως το τέλος του έτους, στο 8,9%, από 7,4% πριν.

Ουσιαστικά, οι μεγάλες ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης της Τουρκίας και τα χαμηλά συναλλαγματικά αποθέματα σημαίνουν ότι η κεντρική τράπεζα δεν ήταν ποτέ σε ισχυρή θέση να στηρίξει το νόμισμα, ιδιαίτερα σε περίπτωση ενός σοκ. Η κρίση του κορωνοϊού «χτύπησε» τις εξαγωγές, ενώ ο τουριστικός τομέας έχει «παγώσει» προκαλώντας απότομη αύξηση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών. Παράλληλα, τα μεγάλα βραχυπρόθεσμα εξωτερικά χρέη της Τουρκίας, που φτάνουν τα 170 δισ. δολάρια ή το 22% του ΑΕΠ, αφήνουν την οικονομία εκτεθειμένη σε πολύ δύσκολες συνθήκες εξωτερικής χρηματοδότησης.

Τον Μάιο η Τουρκία «σώθηκε» χάρη στην οικονομική στήριξη από το Κατάρ, ενώ τους τελευταίους μήνες οι αρχές της χώρας έχουν προσπαθήσει να μειώσουν την πίεση στη λίρα μέσω της μείωσης των εισαγωγών, με αυξήσεις σε δασμούς καθώς και με ήπια capital controls. Ωστόσο, η Capital Economics τονίζει πως η στήριξη από το Κατάρ δεν ήταν τίποτα περισσότερο από έναν προσωρινό επίδεσμο, ο οποίος δεν θεράπευσε την πληγή. Επιπλέον, η μείωση των εισαγωγών και τα capital controls δεν αναμένεται να έχουν αποτέλεσμα, καθώς υπονομεύονται από τις προσπάθειες στήριξης της οικονομικής ανάκαμψης μέσω μιας νέας πιστωτικής έκρηξης. Παράλληλα, καμία πολιτική της κυβέρνησης της Τουρκίας δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα του πληθωρισμού.

Οπως καταλήγει η Capital Economics, η πορεία της λίρας απειλείται από τις προκλήσεις που δημιουργεί η Αγκυρα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης, μετατρέποντας την Αγία Σοφία σε τζαμί και προκαλώντας εντάσεις στα ελληνικά και κυπριακά ύδατα. Σύμφωνα με την εμπειρία του παρελθόντος, αν στη συνέχεια επιβληθούν κυρώσεις, καθώς και οι αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει στις αγορές η επιδείνωση των σχέσεων Τουρκίας – Ε.Ε., θα προκαλέσουν «πάγωμα» των εισροών κεφαλαίων στη χώρα και περαιτέρω βουτιά της λίρας. Οπως τονίζει, είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι η κεντρική τράπεζα θα καταφέρει να ενεργήσει και μάλιστα εγκαίρως, με την οικονομία έτσι να κινδυνεύει με μια νέα νομισματική κρίση και με την υποτίμηση της λίρας στο επίπεδο του 8 με 9 έναντι του δολαρίου να μην μπορεί να αποκλειστεί. 

Αντιμέτωπη με κύμα πληθωριστικών πιέσεων η Τουρκία 

Η Τράπεζα της Τουρκίας είναι αντιμέτωπη με ένα νέο κύμα πληθωριστικών πιέσεων σε μια στιγμή που η οικονομία της βυθίζεται στην ύφεση εξαιτίας της πανδημίας. Στις υπόλοιπες χώρες, όμως, η ύφεση και η πτώση της ζήτησης έχουν συμπιέσει τις τιμές καταναλωτή. Οι περιορισμοί που αποφάσισαν να επιβάλουν οι κυβερνήσεις στην οικονομική δραστηριότητα έχουν καταφέρει καίριο πλήγμα στη ζήτηση σε όλη την Ευρώπη και την Ασία και έχουν αναζωπυρώσει τον κίνδυνο του αποπληθωρισμού.

Ενθάρρυνση δανεισμού

Τα γεωπολιτικά παιχνίδια του Ερντογάν βυθίζουν τη λίρα-1

Οι κρατικές τράπεζες με πολιτική απόφαση χορηγούν πιστώσεις και διοχετεύουν «φθηνή» ρευστότητα στην οικονομία.

Στην Τουρκία, όμως, έχει εφαρμοσθεί μια πολιτική ενθάρρυνσης του δανεισμού με τα επιτόκια να παραμένουν σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Την περασμένη εβδομάδα, η κεντρική τράπεζα διατήρησε αμετάβλητα τα επιτόκια στο 8,25% μολονότι ο πληθωρισμός έχει πάρει την ανιούσα. Σύμφωνα με την επίσημη εκτίμηση της κυβέρνησης, η αύξηση των τιμών καταναλωτή βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο 8,5%.

Την ίδια στιγμή, οι επίσημες ανακοινώσεις της  κεντρικής τράπεζας φέρουν τον δείκτη να βρίσκεται κάπου στο 8,9%. Η αγορά εκτιμά, ωστόσο, ότι ο πληθωρισμός είναι 10,2%, ενώ τον Ιούνιο βρισκόταν σε επίπεδα γύρω στο 12,6%. Σε κάθε περίπτωση, ο πραγματικός πληθωρισμός υπερβαίνει σαφώς τον στόχο του 5% που ουδέποτε έχει επιτευχθεί από το 2012, οπότε και ετέθη ως επίσημος στόχος της κεντρικής τράπεζας.

Στο μεταξύ, στην ανακοίνωσή της την περασμένη εβδομάδα, η κεντρική τράπεζα παραδέχθηκε πως υπάρχουν κίνδυνοι περαιτέρω ανόδου του πληθωρισμού εντός του έτους. Εως τώρα έχει αποδώσει ορισμένες από τις αυξήσεις των τιμών στην πανδημία και επιμένει πως «το δεύτερο εξάμηνο του έτους θα γίνει πιο αισθητή η υποχώρηση του πληθωρισμού που θα σχετίζεται με τη μείωση της ζήτησης».

Πάντως, η οικονομία της Τουρκίας έχει δεχθεί καίριο πλήγμα από την πανδημία και αναμένεται να συρρικνωθεί αισθητά. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, στο σύνολο του έτους το τουρκικό ΑΕΠ θα συρρικνωθεί κατά 5%. Αλλοι οικονομικοί αναλυτές και οργανισμοί πιθανολογούν συρρίκνωση μεγαλύτερη ακόμη και από 8%. Οπως τονίζουν οικονομολόγοι του Bloomberg, οι ανοδικές τάσεις που εμφανίζει ο πληθωρισμός συνεπάγονται πως η κεντρική τράπεζα δεν θα έχει τη δυνατότητα να μειώσει το κόστος δανεισμού περαιτέρω για να τονώσει την ανάπτυξη.

Εχει, άλλωστε, εξαντλήσει τα περιθώρια καθώς τα έχει συνολικά μειώσει κατά 1.575 μονάδες βάσης σε εννέα κινήσεις από τον Ιούλιο του περασμένου έτους και μέχρι τον περασμένο Ιούνιο. Με την αναγωγή στον πληθωρισμό, οικονομολόγοι του Bloomberg υπολογίζουν πως τα πραγματικά επιτόκια στην Τουρκία κυμαίνονται σήμερα γύρω στο -5% όταν της Ευρωζώνης είναι στο -0,5% και των άλλων αναδυόμενων οικονομιών από τη Βραζιλία και τη Ρωσία μέχρι το Μεξικό είναι σε θετικό πρόσημο ανάμεσα στο 0,0% και στο 2,0%.

Πολλοί οικονομολόγοι εφιστούν την προσοχή των τουρκικών αρχών, καθώς το κόστος δανεισμού της Τουρκίας με την προσαρμογή στον πληθωρισμό είναι από τα χαμηλότερα στον κόσμο. Παράλληλα, οι κρατικές τράπεζες χορηγούν πιστώσεις και διοχετεύουν άφθονη ρευστότητα στην οικονομία αγοράζοντας ομόλογα του τουρκικού κράτους. Και την ίδια στιγμή, η τουρκική λίρα παραμένει σε πτωτική πορεία στοιχειοθετώντας μια ακόμη απειλή για την τουρκική οικονομία. Από τη Δευτέρα βρίσκεται και πάλι ανησυχητικά κοντά στο ψυχολογικό όριο των επτά τουρκικών λιρών προς ένα δολάριο έχοντας υποτιμηθεί από την αρχή του έτους κατά περισσότερο από 14%. Εχουν προηγηθεί αλλεπάλληλες παρεμβάσεις της κεντρικής τράπεζας και των κρατικών τουρκικών τραπεζών στην αγορά συναλλάγματος με σκοπό τη στήριξη της λίρας. Οδήγησαν, όμως, σε εξάντληση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της Τουρκίας. Την ίδια στιγμή, εκτιμάται πως το χρέος των τουρκικών τραπεζών σε ξένο νόμισμα ανέρχεται σε 81 δισ. δολάρια και είναι πολλαπλάσιο των 30 δισ. δολαρίων που διατηρούν οι τράπεζες στα ταμεία της κεντρικής τράπεζας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή