Μετά διαπραγματεύσεις τριών εβδομάδων, συμπεριλαμβανομένων πολυάριθμων εξαντλητικών ολονύκτιων διαβουλεύσεων, μπαίνει κανείς πάντα στον πειρασμό να ανακηρύξει τη νίκη και να φύγει. Αυτό συνέβη με τους υπουργούς Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που συνήψαν συμφωνία, τις πρώτες πρωινές ώρες της 26ης Ιουνίου, για τη μεταρρύθμιση των αγροτικών πολιτικών της περιφέρειας, γνωστών για το κόστος και τα εμπόδια που επιφέρουν στο εμπόριο.
Η μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) είναι, όπως πάντα, «ευρωπαϊκού τύπου». Ξεκίνησε με πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία ήταν ήδη συγκρατημένη και περίπλοκη, και ολοκληρώθηκε με μια συμφωνία που ήταν ακόμα πιο περίπλοκη και απρόθυμη. H Επιτροπή δεν πρότεινε στην πραγματικότητα μείωση των κονδυλίων που διατίθενται για τη στήριξη των αγροτών. Αντιθέτως, επίκεντρο της πρότασής της ήταν η «αποσύνδεση» των επιδοτήσεων από την παραγωγή. H αποσύνδεση έχει στόχο να διασφαλίσει ότι οι αγρότες δεν θα έχουν πλέον κίνητρο να παράγουν περισσότερο, ανεξαρτήτως της ζήτησης της αγοράς. Αντιθέτως, βάσει των αρχικών προτάσεων της Επιτροπής, θα λάμβαναν επιδοτήσεις που θα διαμορφώνονταν σε συνδυασμό με παράγοντες όπως η αγροτική ανάπτυξη και η περιβαλλοντική προστασία.
Οι υπ’ αριθμόν 1 δικαιούχοι των κονδυλίων της ΚΑΠ -Γαλλία, Ισπανία, Ιρλανδία και Πορτογαλία- αντέδρασαν σ’ αυτήν τη μεταρρύθμιση, εφόσον εξυπηρετούνται πολύ καλά από το ισχύον σύστημα. H συμφωνία της περασμένης εβδομάδας διατηρεί την αρχή της αποσύνδεσης, αλλά περιορισμένη κατά πολύ.
Η αποσύνδεση θα αρχίσει το 2005, αλλά οι χώρες μπορούν να επιλέξουν να καθυστερήσουν την εφαρμογή της ώς το 2007. Για το βοδινό κρέας θα υπάρξει μόνο μερική αποσύνδεση, η οποία θα καλύπτει το 70% της βοήθειας, και οι χώρες θα μπορούν να επιλέξουν μέσα από ένα περίπλοκο πακέτο εναλλακτικών λύσεων. Μερική θα είναι επίσης η αποσύνδεση στα δημητριακά και το αρνίσιο κρέας. Κάποιοι κλάδοι, όπως το ελαιόλαδο και η ζάχαρη, αμφότεροι εκ των οποίων απορροφούν δισεκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις συνδεδεμένες με την παραγωγή, δεν εθίγησαν καθόλου, παρότι η Επιτροπή θα προτείνει νέες μεταρρυθμίσεις το ερχόμενο έτος.
Σε ένα συμβιβασμό ζωτικής σημασίας προκειμένου να πεισθεί η Γαλλία, η Επιτροπή συμφώνησε να καταργήσει τις προταθείσες μειώσεις στην τιμή παρέμβασης (την ελάχιστη τιμή που δικαιούνται ως εγγύηση οι αγρότες) για τα δημητριακά – κίνηση με σημαντικές συνέπειες, εφόσον ο κλάδος δημητριακών απορροφά τα περισσότερα κεφάλαια της ΚΑΠ. Ωστόσο, θα γίνουν μειώσεις στις τιμές παρέμβασης για το βούτυρο και το γάλα σε σκόνη.
Μεταρρυθμιστές και συντηρητικοί που ενεπλάκησαν στη χάραξη της ευρωπαϊκής αγροτικής πολιτικής ευλογούν ευγενικά τα «γένια» τους. «Αποχαιρετούμε το παλαιό σύστημα επιδοτήσεων που παρεμπόδιζε σημαντικά το διεθνές εμπόριο», δήλωσε ο επίτροπος Γεωργίας της E.E., Φραντς Φίσλερ. Οι αξιωματούχοι του υποστηρίζουν ότι η αποσύνδεση θα σηματοδοτήσει το τέλος της εποχής κατά την οποία η E.E. ήταν γνωστή για τα «βουνά βουτύρου» και τις «λίμνες κρασιού» της, ενώ παράλληλα θα προστατεύσει και την επαρχία. H «τεράστια πλειοψηφία» των κονδυλίων, υποστηρίζει η Επιτροπή, θα καταβάλλεται ανεξαρτήτως της παραγωγής. Οι Βρετανοί, πάντα μεταξύ των πλέον ένθερμων οπαδών της μεταρρύθμισης, χάρηκαν επίσης. «H βασική συμφωνία είναι πολύ καλή, γιατί παγιώθηκε πλέον η αρχή της αποσύνδεσης», δηλώνουν.
Παρότι ο Γάλλος πρόεδρος, Ζακ Σιράκ, παρενέβη προσωπικά για να εμποδίσει μια συμφωνία στα πρώιμα στάδια των διαπραγματεύσεων, η χώρα του κατέληξε να υπερψηφίσει τον συμβιβασμό. H εφημερίδα «Le Monde» τον χαρακτήρισε «αποσύνδεση αλά καρτ». O υπουργός Γεωργίας της Ιρλανδίας δήλωσε ότι η χώρα του, της οποίας οι αγρότες λαμβάνουν 1,3 δισ. ευρώ ετησίως σε άμεσες πληρωμές από την E.E., είναι «πλήρως ικανοποιημένη».
Οι δηλώσεις αυτές εγείρουν υποψίες στις χώρες εκτός E.E., οι οποίες επιθυμούσαν μια πληρέστερη και ταχύτερη μεταρρύθμιση. Τέτοιες διεθνείς αντιδράσεις είναι κρίσιμης σημασίας για την E.E., εφόσον μεγάλο μέρος της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας καθοδηγήθηκε από τον γύρο εμπορικών συνομιλιών της Ντόχα. H E.E. επιχειρεί να αποφύγει τον χαρακτηρισμό του «κακού», τόσο γιατί έχει ισχυρό οικονομικό συμφέρον από έναν επιτυχή εμπορικό γύρο όσο και γιατί η προτατευτική αγροτική πολιτική της διαψεύδει τον αυτοχαρακτηρισμό της ως υπερασπίστριας του φτωχού κόσμου. Οι Αμερικανοί, των οποίων το ιστορικό στις αγροτικές επιδοτήσεις δεν είναι επ’ ουδενί ακηλίδωτο, κατέστησαν σαφές στους Ευρωπαίους ότι η επιτυχία ή η αποτυχία του γύρου της Ντόχα θα εξαρτηθεί από τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ.
Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες έχουν κάθε λόγο να εξαίρουν τη νέα συμφωνία. Κάποιος υποστηρίζει ότι οι μεταρρυθμίσεις θα επιτρέψουν στην E.E. «να υποβάλει μια πραγματικά ουσιαστική πρόταση στο τραπέζι, στην ερχόμενη σύνοδο του Κανκούν». Βέβαια, αυτό που φαίνεται ουσιαστικό στα μάτια των Βρυξελλών είναι πιθανό να κριθεί πολύ πιο ασήμαντο από άλλους.