Προσφάτως η Ευρωπαϊκή Ενωση έλαβε μια απόφαση που θα επιφέρει τεράστιες επιπτώσεις στις διεθνείς αερομεταφορές. Περισσότερο από μία δεκαετία μετά τη συμφωνία για την απελευθέρωση των ευρωπαϊκών αερομεταφορών, που δημιούργησε τη δεύτερη σε μέγεθος εγχώρια αγορά αεροπλοΐας στον κόσμο μετά την αμερικανική, η Ευρωπαϊκή Ενωση επιτέλους συμφώνησε να μιλήσει με μια φωνή για τη διεθνή αεροπλοΐα. H Ευρωπαϊκή Επιτροπή διασφάλισε την εντολή να διαπραγματευθεί, εκ μέρους των 15 κρατών-μελών, συμφωνία ανοικτής αεροπλοΐας με τις ΗΠΑ.
Στη διάρκεια της συνόδου κορυφής Ευρωπαϊκής Ενωσης και ΗΠΑ που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στην Ουάσιγκτον, οι δύο πλευρές συμφώνησαν να αρχίσουν συνομιλίες στις αρχές του φθινοπώρου. H αεροπλοΐα εναρμονίζεται, έτσι, με άλλες βιομηχανίες όπου η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει αναπτύξει συνεκτική προσέγγιση στο διεθνές εμπόριο. Εχει εργασθεί ευσυνείδητα για να ανοίξει τις αγορές και να δώσει ώθηση στις διασυνοριακές επενδύσεις. Τώρα έχουμε την ίδια ευκαιρία να προσεταιρισθούμε άλλες χώρες για τη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής αγοράς αεροπλοΐας. Προκειμένου, όμως, να επιτύχουμε αυτόν τον φιλόδοξο στόχο, η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι ΗΠΑ πρέπει να απαλλαγούν από παρωχημένους τρόπους σκέψης και να συνεργασθούν για να οικοδομήσουν μια δυναμική αγορά αεροπλοΐας που αποτελεί το 40% της παγκόσμιας κίνησης. Για να επιτύχουμε πρέπει να καταργήσουμε τους μακροχρόνιους εμπορικούς περιορισμούς και τους απαρχαιωμένους κανόνες για το ιδιοκτησιακό καθεστώς, ώστε να μπορούν να ρέουν ελεύθερα οι επενδύσεις και οι αερομεταφορείς να δημιουργούν πραγματικά διεθνείς επιχειρήσεις.
Προώθηση της φιλόδοξης ατζέντας
Υπάρχουν πολλοί πιεστικοί λόγοι για να προωθήσουμε τώρα μια τόσο φιλόδοξη ατζέντα. Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, η βιομηχανία αεροπλοΐας και ιδιαίτερα οι μεγάλοι αερομεταφορείς βυθίζονται σ’ ένα οικονομικό αδιέξοδο. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 συνεισέφεραν σίγουρα σ’αυτήν την καθοδική πορεία. Αλλά η επιβράδυνση που ακολούθησε την άνοδο σε πολλές οικονομίες, σε συνδυασμό με την επιθετική ανάπτυξη των ανταγωνιστών χαμηλού κόστους και ναύλου και την επιθυμία των επιχειρηματιών επιβατών για φθηνά εισιτήρια, έχει αλλάξει το τοπίο της αεροπλοΐας. Ενώ οι διοικήσεις των αερομεταφορέων πρέπει να προσαρμοσθούν στις νέες πραγματικότητες της αγοράς τους, οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης πρέπει από πλευράς τους να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα μιας εύρωστης βιομηχανίας αεροπλοΐας. Για να το επιτύχουμε, πρέπει να συνεργασθούμε για τη θέσπιση ενός ρυθμιστικού περιβάλλοντος που ωφελεί τόσο τους καταναλωτές όσο και το εμπόριο. Οι εποχές των κρατικών ενισχύσεων, της ειδικής μεταχείρισης και της προστασίας πρέπει να μείνουν πίσω μας. Πρέπει να εγγυηθούμε ότι οι αερομεταφορείς θα έχουν την ίδια ελευθερία να αναπτύξουν αποτελεσματικές διεθνείς εταιρείες όπως κάνουν οι άλλες βιομηχανίες.
Περιορισμοί στο ιδιοκτησιακό
καθεστώς
Προς το παρόν, δεν έχουν αυτήν την ελευθερία. Οι αερομεταφορές ανάμεσα στις ΗΠΑ και τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης ελέγχονται από πολλές συνθήκες. Κάθε μία από αυτές θέτει περιορισμούς στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των αερομεταφορέων καθορίζοντας το ποσοστό τους που πρέπει να βρίσκεται σε εθνικά χέρια, με αποτέλεσμα να αποτρέπονται οι συγχωνεύσεις μεταξύ ευρωπαϊκών αερομεταφορέων από διαφορετικές χώρες, αλλά και μεταξύ αμερικανικών και ευρωπαϊκών αερομεταφορέων. Το αποτέλεσμα είναι να μην μπορούν να αναπτυχθούν επιτυχημένοι αερομεταφορείς και οι ασθενέστεροι να μην μπορούν να συγχωνευθούν με ισχυρότερους. Αυτό αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στη συγκέντρωση της βιομηχανίας.
Οι καταναλωτές, άλλωστε, υποφέρουν με το υφιστάμενο σύστημα. Οι ίδιοι κανόνες περί εθνικότητας εμποδίζουν τις ξένες εταιρείες να εισέλθουν στις εθνικές αγορές και να λειτουργήσουν ανταγωνιστικά προς τους καθιερωμένους αερομεταφορείς. Το αποτέλεσμα είναι ότι τόσο οι Αμερικανοί όσοι και οι Ευρωπαίοι επιβάτες καταβάλλουν αδικαιολόγητα υψηλές τιμές για εισιτήρια και πλήττεται ολόκληρη η οικονομία. Φυσικά η βιομηχανία αεροπλοΐας προϋποθέτει ιδιαίτερα αυστηρές προδιαγραφές ασφαλείας. Επιπλέον σε καιρούς επείγουσας ανάγκης, οι κυβερνήσεις πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν αεροπορικώς πολίτες και προμήθειες. Ωστόσο, είμαι πεπεισμένη ότι κανένα από τα ανωτέρω δεν θέτει ζήτημα ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, θα επιχειρήσουμε να καταστήσουμε τον ιδιωτικό τομέα υπόλογο σε βαθμό που να ικανοποιεί τις ανάγκες των κυβερνήσεών μας και από τις δύο πλευρές.
Καταναλωτές και βιομηχανία
Δεν πρέπει να αποφύγουμε τα δύσκολα ζητήματα ούτε να περιορίσουμε υπερβολικά τις φιλοδοξίες μας. Αν το κάναμε, θα κινδυνεύαμε να επιβαρύνουμε τη βιομηχανία αεροπλοΐας με παρωχημένους κανόνες επί δεκαετίες. Οι καταναλωτές μας και η ίδια η βιομηχανία αξίζουν κάτι καλύτερο. Σύμφωνα, άλλωστε, με τις πρώτες μελέτες συμβουλευτικών εταιρειών, εκτιμάται ότι μια ζώνη ελεύθερης αεροπλοΐας μεταξύ ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ενωσης θα οδηγούσε σε ετήσια αύξηση των επιβατών κατά 17 εκατομμύρια, θα ωφελούσε τους καταναλωτές κατά τουλάχιστον πέντε δισ. δολάρια ετησίως και θα ενίσχυε την απασχόληση και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
(1) H κ. Λογιόλα ντε Παλάθιο είναι αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και επίτροπος Μεταφορών.