O πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, φαίνεται να έχει εξασφαλίσει μια δυναμική πρεμιέρα στη δρομολόγηση ενός καπιταλιστικού σχεδίου που στοχεύει στο διπλασιασμό των μεγεθών της εγχώριας οικονομίας, μέσα σε μια δεκαετία.
Κατά τη διάρκεια των πρώτων πέντε μηνών του τρέχοντος έτους, το ΑΕΠ της Ρωσίας αυξήθηκε σε ρυθμό 7,1%, αντικατοπτρίζοντας ένα ποσοστό διπλάσιο συγκριτικά με τα δεδομένα της αντίστοιχης περσινής περιόδου. H παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, παράγοντες που αντιπροσωπεύουν την κινητήριο μηχανή της σύγχρονης οικονομίας της Ρωσίας, έχει αυξηθεί κατά 11,5%. H Ρωσία, μια χώρα που εξάγει τις μεγαλύτερες ποσότητες μαύρου χρυσού από κάθε άλλο πατρελαιοπαραγωγικό κράτος, με μοναδική εξαίρεση τη Σαουδική Αραβία, παρουσιάζει, φέτος, αύξηση της παραγωγής πετρελαίου για πέμπτο διαδοχικό έτος.
Ενταξη στην E.E.
H κεντρική τράπεζα της χώρας προβλέπει μια 180ο μοιρών στροφή στη ροή κεφαλαίων, εκτιμώντας ότι εντός του δευτέρου τριμήνου του τρέχοντος έτους οι καθαρές εισροές θα ανέλθουν στα 2 δισ. δολάρια. Κορυφαίοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου εκτιμούν ότι η χώρα θα ενταχθεί στον ΠΟΕ, αποτελώντας ένα σημαντικό τμήμα της κεντρικής αρτηρίας της παγκόσμιας οικονομίας. H στροφή της κυβέρνησης στη Δύση στηρίζεται από την κοινή γνώμη. Επί τη βάσει έρευνας που πραγματοποιήθηκε από το Ιδρυμα Αξιολόγησης της Κοινής Γνώμης, το 73% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι επιθυμούν την ένταξη της Ρωσίας στην Ε.Ε.
Πρόσφατα, ο κ. Πούτιν πραγματοποίησε την πρώτη επίσημη επίσκεψη Ρώσου ηγέτη στη Βρετανία, από το 1974. H επίσκεψη αυτή αντανακλά το γεγονός ότι η Βρετανία αναλαμβάνει το ρόλο του μεγαλύτερου ξένου επενδυτή στη Ρωσία, κατόπιν της σύναψης δύο συμφωνιών πετρελαίου, οι οποίες αξιολογούνται, συνολικά, στα 17 δισ. δολάρια. Κατά τη διάρκεια της τετραήμερης παραμονής του στη Βρετανία, ο κ. Πούτιν θα σφραγίσει τη συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και BP, βάσει της οποίας η βρετανική πετρελαϊκή εταιρεία θα επενδύσει 6,75 δισ. δολάρια για τη δημιουργία της τρίτης μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρείας στη χώρα.
Τα πρόσφατα οικονομικά στοιχεία είναι το επακόλουθο μιας τριετούς σταθερής ανάπτυξης, καθιστώντας τη Ρωσία το αναμφισβήτητο μέλος της τριμελούς ομάδας των αναπτυσσόμενων κρατών με τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης. H Ινδία προβλέπεται ότι θα αναπτυχθεί, φέτος, σε ρυθμό 5%, η Ρωσία σε ρυθμό 5,4% και η Κίνα θα επεκταθεί κατά 7%. Αντίθετα, οι ρυθμοί ανάπτυξης στην ιαπωνική και αμερικανική οικονομία, αλλά και στις οικονομίες της Δυτικής Ευρώπης, θα είναι αμελητέοι. Λόγω της υποτονικότητας που κυριαρχεί στις αγορές χρήματος, παγκοσμίως και δεδομένων των εισροών ξένων κεφαλαίων, ο δείκτης RTS της Ρωσίας έχει ενισχυθεί κατά το ένα τρίτο, φέτος.
Ευάλωτη στον μαύρο χρυσό
Ωστόσο, κάτω από τα ενθαρρυντικά οικονομικά στοιχεία της Ρωσίας κρύβεται μια υπερβολική εξάρτηση στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο, υποστηρίζουν πολλοί αναλυτές. «Εκ πρώτης όψεως, όλα είναι καλά», επισημαίνει ο επικεφαλής οικονομολόγος στο παράρτημα της Παγκόσμιας Τράπεζας στη Ρωσία, Κριστόφ Ραούλ, προσθέτοντας, όμως, ότι «κάτι τέτοιο δεν σημαίνει πως η οικονομία θα διπλασιαστεί μέσα σε μια δεκαετία, καθώς υπάρχει μεγάλη έλλειψη διαφοροποίησης, δεδομένης της μεγάλης σχέσης μεταξύ της ανάπτυξης και των υψηλών τιμών πετρελαίου».
Με τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου να αναλογούν στο ήμισυ των εξαγωγών και του προϋπολογισμού της χώρας, οι εν λόγω πηγές ενέργειας συνέβαλαν στην κατά 23% αύξηση της ρωσικής συμμετοχής στο παγκόσμιο εμπόριο, κατά τους πρώτους πέντε μήνες του 2003, σε σχέση με τα αντίστοιχα περσινά δεδομένα. Χάρη στις υψηλές τιμές πετρελαίου, οι εξαγωγές της Ρωσίας είναι διπλάσιες των εισαγωγών της.
«Η οικονομία εξακολουθεί να είναι ευάλωτη στο ενδεχόμενο μιας πτωτικής πορείας των τιμών πετρελαίου», τόνισε, πρόσφατα, η υπ’ αριθμόν ένα αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Αν Κρουέγκερ. Δηλώνοντας ότι ο στόχος για το διπλασιασμό των μεγεθών της οικονομίας είναι ρεαλιστικός, η κ. Κρουέγκερ προειδοποίησε για το στοιχείο υπερβολής που διακρίνεται στο ρυθμιστικό πλαίσιο της χώρας και στο ζήτημα της διαφθοράς, τονίζοντας, ταυτόχρονα, το έλλειμμα που υπάρχει στην ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. O Τζέιμς Μπέικερ ο τρίτος, ο υπουργός Εξωτερικών επί κυβερνήσεως Ρέιγκαν, εξέφρασε ανάλογα αισθήματα σε ομίλια που έδωσε ενώπιον Αμερικανών και Ρώσων επικεφαλής επιχειρήσεων. «Εν κατακλείδι, η Ρωσία έχει διανύσει ένα δύσβατο μονοπάτι», είπε, χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας στη συνέχεια ότι «εξακολουθούν, όμως, να υπάρχουν μεγάλες προκλήσεις, καθώς ο βιομηχανικός πυρήνας της Ρωσίας παραμένει σε ύφεση, με το μεγαλύτερο τμήμα της υποδομής του να είναι απαρχαιωμένο».
Τα μονοπώλια της Ρωσίας δίνουν πολλές φορές την εντύπωση ενός τόπου όπου η μετριότητα αποτελεί…. προστατευμένο είδος. Σύμφωνα με έρευνα της επενδυτικής τράπεζας, Brunswick UBS, οκτώ όμιλοι ελέγχουν το 85% του μετοχικού κεφαλαίου στις 64 μεγαλύτερες ιδιωτικοποιημένες εταιρείες της χώρας.
Το οργανωμένο έγκλημα
«Παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις του προέδρου Πούτιν, η καρδιά του επιχειρηματικού κόσμου της Ρωσίας εξακολουθεί να στηρίζεται στο οργανωμένο έγκλημα», αναφέρεται σε άρθρο της ημερήσιας αγγλόφωνης εφημερίδας στη Ρωσία «The Russia Journal», με τίτλο «Σκοτώνοντας δίχως τιμωρία» (Killing with Ιmputiny).
Λόγω ορισμένων αλλαγών στη νομοθεσία υπάρχουν, σήμερα, 40 εκατομμύρια ιδιοκτήτες γης. Ωστόσο, η αγροτική παραγωγή παραμένει αδρανής και η Ρωσία εισάγει το 40% των τροφίμων της. Ενώ οι ηγέτες της χώρας έχουν αποδεχτεί την κεντρική ιδέα των οικονομικών της προσφοράς και ότι η χαμηλή φορολογία οδηγεί σε περισσότερα φορολογικά έσοδα, ένα τεράστιο τμήμα της οικονομίας δεν είναι καταγεγραμμένο στα κρατικά λογιστικά δεδομένα. Για να ενθαρρύνει τους πολίτες της χώρας να πληρώνουν τους φόρους τους, η κυβέρνηση υιοθέτησε έναν σταθερό φόρο εισοδήματος, της τάξεως του 13%.
Ξένες επενδύσεις
Με τη μείωση των φόρων και την πάροδο μιας τετραετίας οικονομικής ανάπτυξης, η αγοραστική δύναμη των Ρώσων έχει αυξηθεί, κάτι που έχει προσελκύσει την προσοχή των επενδυτών. Καθώς η κατανάλωση τροφίμων αυξάνεται, η εταιρεία παραγωγής κρεάτων, TysoFoods Inc., εξετάζει το ενδεχόμενο αγοράς μιας φάρμας πουλερικών στη Ρωσία, ενώ η γερμανική εταιρεία λιανικού εμπορίου, Metro, σχεδιάζει την επένδυση 1,2 δισ. δολαρίων στη χώρα. Καθώς οι Ρώσοι χρησιμοποιούν τις αποταμιεύσεις τους για να δώσουν μια νέα πνοή στα διαμερίσματα μιας άλλης εποχής, ήτοι εκείνης της Σοβιετικής Ενωσης, η σουηδική εταιρεία επίπλων, Ikea, επενδύει 44 εκατομμύρια δολάρια στη δημιουργία δύο καταστημάτων.
Αφού το προσωπικό εισόδημα ενός Ρώσου επεκτάθηκε, πέρσι, κατά 14%, η General Electric στοχεύει στον δεκαπλασιασμό των πωλήσεων στη Ρωσία, μέχρι το 2010. Καθότι, περί τα τρία εκατομμύρια κάτοικοι στη Μόσχα έχουν στην κυριότητά τους αυτοκίνητα, η Goodyear εξετάζει το ενδεχόμενο αγοράς μιας ρωσικής κατασκευάστριας ελαστικών. Πλησιάζοντας την εκλογική περίοδο που θα καθορίσει σε ποια χέρια θα περάσει ο έλεγχος του Κοινοβουλίου, ο κ. Πούτιν καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες για να περάσουν τα κρατικά έσοδα που προέρχονται από το πετρέλαιο στις τσέπες των πολιτών της χώρας. Οι μη καταβληθείσες αποδοχές των κρατικών υπαλλήλων πληρώθηκαν και, τον Οκτώβριο, θα αυξηθούν οι μισθοί κατά 33%.
Λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση του κ. Πούτιν με τον Αμερικανό εταίρο του, που πραγματοποιήθηκε στην Πετρούπολη, ο πρόεδρος της χώρας ακούστηκε σαν ένας Ρώσος Ρεπουμπλικάνος. Εκανε λόγο για χαμηλότερη φορολογία και για την εφαρμογή ενός προγράμματος σχετικά με τη μείωση της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία και την κατάργηση της παρουσίας του κρατικού μηχανισμού εκεί που δεν είναι αναγκαίος και αναχαιτίζει την οικονομική δραστηριότητα.