Υστερα από πάρα πολλά χρόνια που η Αφρική ωθούνταν στην παγκόσμια αφάνεια, είναι ενθαρρυντικό ότι η προσοχή του κόσμου στρέφεται σήμερα στην ήπειρό μας. Η διεθνής υποστήριξη -χρηματοοικονομική και άλλη – είναι αναγκαία για να καταπολεμηθεί η ακραία φτώχεια και οι ασθένειες που πλήττουν τα έθνη μας.
Πριν απ’ όλα όμως η Αφρική χρειάζεται να της επιτραπεί να πάρει τη μοίρα της στα χέρια της. Μόνον εφόσον βασισθεί στις δικές της δυνάμεις και στην οικονομική ανάπτυξη θα μπορέσει η Αφρική να γίνει πλήρες μέλος της παγκόσμιας κοινότητας.
Ιδρύοντας τη Νέα Οικονομική Συνεργασία για την Αφρικανική Ανάπτυξη το 2001, οι Αφρικανοί ηγέτες δεσμεύθηκαν να ακολουθήσουν τις αρχές της καλής διακυβέρνησης και μιαν οικονομία της αγοράς. Τίποτα δεν είναι πιο καίριο για το στόχο αυτό από τη συμμετοχή στο παγκόσμιο εμπόριο. Ως πρόεδροι δύο από τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες της Αφρικής -της Μπουρκίνα Φάσο και του Μάλι- θέλουμε να συμμετάσχουμε στο πολυμερές εμπορικό σύστημα και να αναλάβουμε τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του. Το βαμβάκι είναι το εισιτήριό μας για την παγκόσμια αγορά. Η παραγωγή του είναι κρίσιμη για την οικονομική ανάπτυξη στη Δυτική και Κεντρική Αφρική, καθώς και για την επιβίωση εκατομμυρίων ανθρώπων εκεί. Το βαμβάκι αντιπροσωπεύει το 40% των εσόδων από εξαγωγές και το 10% του Ακαθαρίστου Εγχωρίου Προϊόντος στις δύο χώρες μας, καθώς και στο Μπενίν και το Τσαντ. Επιπλέον, το βαμβάκι έχει ύψιστη σημασία για την κοινωνική υποδομή της Αφρικής, όπως και για τη συντήρηση της υπαίθρου της.
Ο ζωτικός αυτός οικονομικός τομέας στις χώρες μας απειλείται σοβαρά από τις γεωργικές επιδοτήσεις που χορηγούν οι πλούσιες χώρες στους βαμβακοπαραγωγούς τους. Σύμφωνα με τη Διεθνή Συμβουλευτική Επιτροπή Βαμβακιού, οι επιδοτήσεις του βαμβακιού έφτασαν περίπου τα 5,8 δισ. δολάρια το καλλιεργητικό έτος 2001-2002, σχεδόν όσο ήταν το ύψος του εμπορίου βαμβακιού την ίδια περίοδο. Τέτοιες επιδοτήσεις οδηγούν σε παγκόσμια υπερπαραγωγή και στρεβλώνουν τις τιμές του βαμβακιού, στερώντας της φτωχές αφρικανικές χώρες από το μοναδικό τους συγκριτικό πλεονέκτημα στο παγκόσμιο εμπόριο.
Το βαμβάκι δεν είναι μόνο κρίσιμο για τις οικονομίες μας, είναι και το μοναδικό αγροτικό προϊόν που μπορούν να εμπορευθούν οι χώρες μας. Μολονότι το αφρικανικό βαμβάκι έχει την καλύτερη ποιότητα, το κόστος παραγωγής μας είναι περίπου 50% χαμηλότερο από τις ανεπτυγμένες χώρες αν και βασιζόμαστε στη χειρωνακτική εργασία. Στις πλουσιότερες χώρες, αντίθετα, παράγεται βαμβάκι χαμηλότερης ποιότητας σε μεγάλες εκμηχανισμένες γεωργικές επιχειρήσεις, δημιουργώντας λίγη απασχόληση και έχοντας αμφισβητήσιμες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η παραγωγή του βαμβακιού εκεί θα μπορούσε να αντικατασταθεί με άλλες καλλιέργειες μεγαλύτερης αξίας.
Παραλογισμός
Την περίοδο 2001 – 2002, οι 25.000 βαμβακοπαραγωγοί των ΗΠΑ πήραν περισσότερες επιδοτήσεις -κάπου 3 δισ. δολάρια- από όσο είναι ολόκληρο το οικονομικό προϊόν της Μπουρκίνα Φάσο, όπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται από το βαμβάκι. Επιπλέον οι αμερικανικές επιδοτήσεις συγκεντρώνονται μόλις στο 10% των βαμβακοπαραγωγών τους. Ετσι η αντιοικονομική παραγωγή 2.500 σχετικά εύπορων αγροτών έχει την αθέλητη επίπτωση να εξαθλιώνει κάπου 10 εκατομμύρια φτωχούς ανθρώπους στη Δυτική και Κεντρική Αφρική.
Κάτι πρέπει να γίνει. Μαζί με τις χώρες Μπενίν και Τσαντ έχουμε υποβάλει μια πρόταση στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου -που συνέρχεται στο Κανκούν του Μεξικού τον Σεπτέμβριο για να συζητήσει αγροτικά ζητήματα- όπου καλούμε στον τερματισμό των άδικων επιδοτήσεων που χορηγούν οι πλούσιες χώρες στους βαμβακοπαραγωγούς τους. Και ως προσωρινό μέτρο προτείναμε επίσης να δοθεί στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες οικονομική αποζημίωση για τα έσοδα από εξαγωγές που χάνουν εξαιτίας αυτών των επιδοτήσεων.
Ελεύθερο εμπόριο
Το αίτημά μας είναι απλό: εφαρμόστε τους κανόνες του ελευθέρου εμπορίου όχι μόνο στα προϊόντα που ενδιαφέρουν τους πλούσιους και τους ισχυρούς, αλλά και στα προϊόντα εκείνα όπου οι φτωχές χώρες έχουν αποδεδειγμένο συγκριτικό πλεονέκτημα. Ξέρουμε ότι ο κόσμος δεν θα αγνοήσει την έκκλησή μας για ένα δίκαιο πεδίο του παιχνιδιού. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου έχει πει ότι δεσμεύεται να αντιμετωπίσει τα προβλήματα των αναπτυσσομένων χωρών.
Οι ΗΠΑ μας έχουν πείσει ότι μια οικονομία της ελεύθερης αγοράς παρέχει τις καλύτερες ευκαιρίες για όλα τα μέλη της παγκόσμιας κοινότητας. Ας μεταφράσουμε αυτές τις αρχές σε πράξεις στο Κανκούν.
Δημοσιεύθηκε στην International Herald Tribune στις 12.7.2003.