Ηκοινοπραξία που εγκαινίασε η αμερικανική επιχείρηση Whirlpool, το 1992, στο Πόπγκραντ, στους πρόποδες της οροσειράς Τάτρα, ήταν μία από τις πρώτες ξένες επενδύσεις που έγιναν στην ανατολική Σλοβακία.
Το εργοστάσιο κατασκευής πλυντηρίων ήταν τόσο απομακρυσμένο ώστε όταν χιόνιζε, καθώς τα περισσότερα εξαρτήματα ήταν εισαγόμενα, δεν μπορούσε να αντεπεξέλθει στις δύσκολες καιρικές συνθήκες με αποτέλεσμα να σταματάει την παραγωγή του, εξομολογείται ο διευθυντής του Ερίκο Μπιόντι. Τη μεγαλύτερη περίοδο της δεκαετίας του 1990, η Whirpool παρέμεινε η μοναδική αλλοδαπή «εμπροσθοφυλακή», μέσα στις καμινάδες εργοστασίων που κατέρρεαν, σε μια καταθλιπτική περιοχή, στα σύνορα με την Ουκρανία. H ανατολική Σλοβακία στερείται αυτοκινητοδρόμων που οδηγούν προς δυσμάς, προς την Ευρωπαϊκή Ενωση. Για τον λόγο ακριβώς αυτόν ήταν πλήρως αποκομμένη από τον χάρτη των ξένων επενδυτών. H Σλοβακία, όμως, παρόλο ότι βρίσκεται στις ανατολικές περιοχές της Ευρώπης, έχει καταλάβει μια σταθερή θέση στον χάρτη των ξένων επενδυτών, τη στιγμή μάλιστα κατά την οποία προετοιμάζεται να λειτουργήσει ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.
Πόλος έλξης
Το εργοστάσιο της Whirpool, όπου το εργατικό της δυναμικό κατασκευάζει σήμερα 2.170 πλυντήρια ετησίως, σε σχέση με τα 780 το 1994, δεν είναι πλέον απομονωμένο. Εχει καταστεί πόλος έλξεως για προμηθευτικές επιχειρήσεις που απασχολούν 1.000 εργάτες, πλέον των 1.000 προμηθευτών που απασχολεί το ίδιο. Στο Κόστιτσε, την περιφερειακή πρωτεύουσα με 240.000 κατοίκους, η αμερικανική χαλυβουργία US Steel εξαγόρασε το 2000 τη χρεοκοπημένη χαλυβουργία VSZ διατηρώντας τους 15.500 εργαζομένους της διασφαλίζοντας τη θέση ισαρίθμων εργαζομένων άλλων επιχειρήσεων που εξαρτώνταν από αυτήν. H US Steel έχει υποσχεθεί να επενδύσει 700 εκατομμύρια τα προσεχή δέκα χρόνια. Προς το παρόν έχει επενδύσει 155 εκατομμύρια δολάρια ενώ για φέτος έχει προγραμματίσει να επενδύσει άλλα 100 εκατομμύρια δολάρια.
Η επιτυχία της Whirpool και της US Steel έχει προσελκύσει και άλλους επενδυτές, όπως τη Morex, τη Siemens, την Embraco και τη Matsushita. H US Steel έχει επίσης χρηματοδοτήσει ένα Κέντρο Οικονομικής Αναπτύξεως, το οποίο βοήθησε στην προσέλκυση άλλων πέντε μικρών επιχειρήσεων που σχεδιάζουν να δημιουργήσουν 1.000 θέσεις εργασίας.
Η αλλαγή στην ανατολική Σλοβακία είναι μέρος μιας επαναστάσεως στη φυσιογνωμία της χώρας, η οποία εγκαινιάστηκε το 1998, όταν ο Βλαντιμίρ Μετσιάρ έχασε τις εκλογές από μια νεοφιλελεύθερη συμμαχία υπό τον Μίκουλας Ντζουρίντα. H Σλοβακία έχασε πολλές από τις αλλοδαπές επενδύσεις, προς όφελος των γειτόνων της, λόγω της αυταρχικής και της εθνικιστικής πολιτικής του Μετσιάρ, ενός σκληρού λαϊκιστή ηγέτη, ο οποίος οδήγησε τη χώρα αυτή των πέντε εκατομμυρίων ατόμων στην ανεξαρτησία της το 1993. Υπό τον Βλαντιμίρ Μετσιάρ, η Σλοβακία αρνήθηκε την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στο NATO, ενώ κρατικές επιχειρήσεις όπως η VSZ επωλήθησαν σε ανθρώπους των διαπλεκόμενων συμφερόντων σε τιμή εξευτελιστική.
Ο κ. Ντζουρίντα, ο οποίος επανεξελέγη πέρυσι, συνέβαλε στην αποκατάσταση της εικόνας της χώρας του στο εξωτερικό και κέρδισε προσκλήσεις για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στο NATO. Το επιχειρηματικό κλίμα μετεβλήθη, επίσης, ιδιαιτέρως μέσω της πολιτικής των ιδιωτικοποιήσεων και του εκσυγχρονισμού του τραπεζικού συστήματος.
Υψηλή ανάπτυξη
Ο ρυθμός της οικονομικής αναπτύξεως της Σλοβακίας είναι ο ταχύτερος μεταξύ των άλλων κρατών της περιοχής και τοποθετείται στο 4,1% κατά το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Μέχρι πρόσφατα, οι ξένοι επενδυτές αγνοούσαν αυτές τις μεταβολές διότι φοβούνταν την επιστροφή στην εξουσία του κ. Μετσιάρ. Ωστόσο καθησύχασαν με την επανεκλογή του κ. Ντζουρίντα, τον περασμένο Σεπτέμβριο. Τελικώς τον περασμένο Ιανουάριο, η γαλλική αυτοκινητοβιομηχανία Peugeot επέλεξε την Τρνάβα, στη δυτική Σλοβακία, για την ανέγερση ενός εργοστασίου της συναρμολογήσεως αυτοκινήτων, προβαίνοντας σε επενδύσεις 700 εκατομμυρίων ευρώ. O κ. Ντζουρίντα χαρακτήρισε την επένδυση αυτή «επένδυση της δεκαετίας». H κυβέρνηση του κ. Ντζουρίντα ελπίζει τώρα ότι η κορεατική αυτοκινητοβιομηχανία Hyundai θα επιλέξει τη δυτική Σλοβακία για την ανέγερση εργοστασίου συναρμολογήσεως αυτοκινήτων, ύψους 1 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Ανιση ανάπτυξη
Ομως, παρά την παροχή κινήτρων και με μισθούς κατά το εν τέταρτο χαμηλότερους, η ανατολική Σλοβακία παραμένει πίσω από τη δυτική Σλοβακία, όπου οι ξένες επενδύσεις βρίσκονται σε πλήρη άνθηση. Το ποσοστό της ανεργίας είναι 22% ενώ στη δυτική, γύρω από την περιοχή της πρωτεύουσας Μπρατισλάβα, είναι μόνο 3,6%. O Ζντένκο Τρεμπούλα, ο αριστερός δήμαρχος της Κόσιτσε κατηγορεί την Μπρατισλάβα πως αγνοεί τις ανατολικές περιοχές της χώρας. Ωστόσο, ευελπιστεί ότι και επενδύσεις «θα φθάσουν και εκεί» όταν ο δρόμος θα έχει προετοιμαστεί, υπονοώντας την ολοκλήρωση έργων υποδομής.