Σχεδόν απρόσμενα η κυβέρνηση Μπους έχει παρουσιάσει ενδείξεις που σηματοδοτούν την αναβίωση των προσπαθειών για τη δημιουργία ενός δικαιότερου παγκόσμιου εμπορικού συστήματος για τις φτωχότερες χώρες του κόσμου. O εμπορικός αντιπρόσωπος των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Ζόελινκ, απέστειλε, χθες, επιστολή σε περισσότερα από 140 κράτη-μέλη του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου, εκφράζοντας τις ελπίδες του ότι το 2004 δεν θα εξελιχθεί σε ένα «μάταιο έτος» και παρουσιάζοντας ορισμένες προτάσεις για να ξεπεραστεί το αδιέξοδο στο οποίο κατέληξαν οι εμπορικές συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν στο Κανκούν του Μεξικού, τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Αυτή η κίνηση αντιπροσωπεύει την πιο εποικοδομητική έναρξη ενός νέου κύκλου εμπορικών διαπραγματεύσεων που έχει σημειωθεί από τη σύνοδο κορυφής του Κανκούν. Μάλιστα, οι εμπορικές διαπραγματεύσεις που έχουν συντελεστεί, σχεδόν, την τελευταία τριετία, με στόχο την επέκταση του παγκοσμίου εμπορίου και την υιοθέτηση δικαιότερων όρων κατέληξαν σε αδιέξοδο. Τα περισσότερα εμπόδια προήλθαν από τις χώρες της Ευρώπης, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, όπως και από τον κ. Ζόελινκ. Ολες οι πλευρές αρνήθηκαν να καταλήξουν σε μια συμφωνία που θα οδηγούσε σταδιακά στην κατάργηση των αγροτικών επιχορηγήσεων και δασμών που βλάπτουν τους αγρότες του αναπτυσσόμενου κόσμου.
Μετά το άδοξο τέλος της συνόδου κορυφής στο Κανκούν, η κυβέρνηση Μπους έδωσε την εντύπωση ότι ήταν ικανοποιημένη με την κατάρρευση των συνομιλιών. H Ουάσιγκτον χαρακτήρισε τη Βραζιλία, όπως και άλλες αναπτυσσόμενες χώρες που επέμεναν σε μια άμεση λύση του ζητήματος των αγροτικών επιχορηγήσεων, ως «ταραξίες». Μάλιστα, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ανέφεραν το ενδεχόμενο σύναψης διμερών συμφωνιών με χώρες που θα αποδέχονταν τους όρους των ΗΠΑ.
Ωστόσο, η προχθεσινή πρωτοβουλία υπονοεί ότι η αμερικανική κυβέρνηση αναθεωρεί την ανένδοτη στάση που διατηρούσε τα τελευταία έτη. Πράγματι, οι ΗΠΑ δεν έχουν τα περιθώρια, είτε σε πολιτικό είτε σε οικονομικό επίπεδο, να επιτρέψουν την αποτυχία της επόμενης φάσης συνομιλιών για την απελευθέρωση του εμπορίου.
Δίχως αμφιβολία, η χρονική στιγμή που επέλεξε ο κ. Ζόελινκ για να κάνει αυτήν την προσέγγιση δεν είναι τυχαία. Την ημέρα που εστάλησαν οι εν λόγω επιστολές, ο πρόεδρος Μπους πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο Μεξικό. Οι γενναιόδωρες επιδοτήσεις που δίδει η αμερικανική κυβέρνηση στους αγρότες της, δίνουν στις ΗΠΑ ένα αθέμιτο πλεονέκτημα στην παγκόσμια αγορά, τροφοδοτώντας ένα αντιαμερικανικό κλίμα στην ευρύτερη περιοχή της Λατινικής Αμερικής.
Ο κ. Ζόελινκ τόνισε, χαρακτηριστικά, ότι δεν επιθυμεί να παρέλθει το 2004 δίχως να επιτευχθεί ένα εποικοδομητικό αποτέλεσμα. H προθεσμία που έχει θέσει ο ΠΟΕ για τη λήξη του τρέχοντος και, ήδη, διακινδυνευμένου εμπορικού γύρου είναι τα τέλη του 2004. Ωστόσο, έχει κυριαρχήσει η πεποίθηση ότι οι ΗΠΑ δεν θα έχουν τη δυνατότητα να καταλήξουν σε μια συμφωνία, δεδομένων των επικείμενων προεδρικών εκλογών.
Κατά τα φαινόμενα, η κυβέρνηση του κ. Μπους επανεξετάζει την πιθανότητα δημιουργίας κοινού μετώπου με την Ευρώπη, τουλάχιστον επί του θέματος των αγροτικών επιχορηγήσεων. Αντίθετα με τη στάση που διατήρησε στο Κανκούν, ο κ. Ζόελινκ δεν ανέφερε στην τελευταία επιστολή του ότι τα κράτη-μέλη του ΠΟΕ πρέπει να συμφωνήσουν στην κατάργηση των επιχορηγήσεων στις εξαγωγές μέχρι μια συγκεκριμένη προθεσμία. O πιο πειστικός τρόπος για να επανακτήσουν οι ΗΠΑ την ηθική ηγεσία τους στο παγκόσμιο εμπόριο, ωστόσο, θα ήταν η κατάργηση των επιχορηγήσεων βαμβακιού, οι οποίες προκαλούν καταστροφικές συνέπειες στις εύθραυστες οικονομίες της Δυτικής Αφρικής.