Μετά τον εορτασμό των πενταετών «γενεθλίων» του ευρώ, την 1η Ιανουαρίου, το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα έφθασε σε νέο ρεκόρ ανόδου, αγγίζοντας τα 1,28 δολάρια. Μάλιστα, το ευρώ είναι κατά 10% ενισχυμένο σε σχέση με την ισοτιμία που ίσχυε τον Ιούνιο του 2003, όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT) μείωσε για τελευταία φορά τα επιτόκιά της, ενώ είναι κατά 50% υψηλότερο από τα χαμηλά επίπεδα του 2001. Ενα ισχυρό ευρώ θα παίξει αναχαιτιστικό ρόλο στην ανάπτυξη και στον πληθωρισμό, όπως να συνέβαινε υπό συνθήκες μιας περιοριστικής νομισματικής πολιτικής – γεγονός που αποτελεί ένα ακόμη κίνητρο για τη μείωση των επιτοκίων. Ωστόσο, η EKT επέλεξε αυτήν την εβδομάδα να αφήσει αμετάβλητα τα επιτόκιά της. Οντως, οι περισσότεροι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι η επόμενη μεταβολή των επιτοκίων θα είναι προς τα πάνω και όχι προς τα κάτω. Στην αγορά παραγώγων, ήδη, στοιχηματίζουν ότι τα επιτόκια θα αυξηθούν από το 2% στο 2,6%, μέχρι τον Δεκέμβριο.
Πράττει φρόνιμα η EKT αγνοώντας την άνοδο του ευρώ; H κεντρική τράπεζα οφείλει να ανησυχήσει για την ενίσχυση του ευρώ μέχρι του σημείου που επηρεάζει τον πληθωρισμό. Οι τιμές καταναλωτή στη Ζώνη του Ευρώ αυξήθηκαν τον Δεκέμβριο κατά 2,1%, ξεπερνώντας σε μικρό βαθμό το ανώτατο αποδεκτό επίπεδο που έχει θέσει η EKT, ήτοι το 2%. H ανοδική πορεία του ευρώ θα καταστήσει πιο ελκυστικές τις τιμές των εισαγόμενων προϊόντων και θα περιορίσει τις πληθωριστικές πιέσεις, αλλά, μέχρι στιγμής, η επίδρασή του ήταν συγκρατημένη.
Ενας λόγος είναι ότι αν και το ευρώ έχει ενισχυθεί σε σχέση με το δολάριο, σε όρους σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας, η άνοδός του είναι περισσότερο μετριοπαθής, σημειώνοντας κέρδη 3% από τον Ιούνιο και 25% από το 2001.
Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τους οικονομολόγους της J. P. Morgan, η επίδραση ενός ισχυρού ευρώ στις πληθωριστικές τάσεις της Ευρωζώνης είναι πιο «μουδιασμένη» σε σχέση με το παρελθόν. Από το 2001, η άνοδος του ευρώ έχει αφήσει τον δομικό πληθωρισμό (μη συμπεριλαμβανομένων των τιμών ενέργειας και τροφίμων) σχεδόν αμετάβλητο. Κάτι τέτοιο οφείλεται στο ότι οι εισαγωγείς προϊόντων στη Ζώνη του Ευρώ τείνουν να διατηρούν τις τιμές τους σταθερές σε όρους ευρώ, ούτως ώστε τα περιθώρια κερδών να αυξάνονται με την άνοδό του. Εάν κάτι τέτοιο ισχύει, τότε η άνοδος του ευρώ θα επηρεάσει σε μικρότερο βαθμό τον πληθωρισμό συγκριτικά με το εάν οι εξαγωγείς προσάρμοζαν τις τιμές τους στα φυσιολογικά όρια. Δεδομένου τούτου, η επίδραση δεν θα είναι μηδαμινή. Χάρις στην ισχύ του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος, οι τιμές εισαγωγής εμπορευμάτων στη Ζώνη του Ευρώ σημείωσαν τον Δεκέμβριο μια κατά 5% πτώση συγκριτικά με τα αντίστοιχα περσινά δεδομένα.
Ο Ντέιβιντ Γουάλτον, οικονομολόγος της GoldmaSachs, υποστηρίζει ότι ένα ισχυρό ευρώ πιθανότατα να πείσει την EKT ότι δεν είναι απαραίτητη η άμεση αύξηση των επιτοκίων της. Είναι λιγότερο πιθανό, η EKT να αποφασίσει μια μείωση των επιτοκίων, εκτός εάν η ανοδική πορεία του ευρώ κριθεί τόσο μεγάλη που θα πλήξει την οικονομία. Κι όμως, η ανοδική πορεία του ευρώ δεν έχει ακόμη εξαντληθεί. Οι οικονομολόγοι της HSBC θεωρούν ότι το δολάριο πρέπει να υποτιμηθεί κατά ακόμα 20%, σε όρους σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας, για να υπάρξει μια σημαντική αλλαγή στο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ. Εάν η Κίνα και οι υπόλοιπες οικονομίες της Ασίας συνεχίσουν να υποστηρίζουν μια σκληρή συναλλαγματική πολιτική, με την ενίσχυση των εθνικών νομισμάτων, τότε η ισοτιμία του ευρώ θα ξεπεράσει τα 1,60 δολάρια.
Ούτως ή άλλως, παρά την πρόσφατη ενίσχυση του ευρώ, η Ευρωζώνη θα εισέλθει σε μια ιδιαιτέρως αισιόδοξη περίοδο οικονομικής ανάκαμψης, το 2004. Επί τη βάσει έρευνας που πραγματοποίησε η εφημερίδα «The Economist», o ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα ανέλθει φέτος στο 1,9%, έναντι του 0,5% που σημειώθηκε το 2003. Εάν επαληθευτεί αυτή η εκτίμηση, τότε η Ευρωζώνη θα παρουσιάσει τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης κατά τη διάρκεια της τελευταίας τετραετίας. Παράλληλα, όμως, οφείλουμε να τονίσουμε ότι το προαναφερόμενο ποσοστό είναι μικρότερο του ημίσεος που προβλέπεται για τις ΗΠΑ.
Η άνοδος του ευρώ μπορεί να επωφελήσει τη Ζώνη του Ευρώ, υπό την προϋπόθεση ότι θα παίξει αναχαιτιστικό ρόλο στον πληθωρισμό και θα ενισχύσει την κατανάλωση των νοικοκυριών. Ωστόσο, η ενίσχυση του ευρώ θα περιπλέξει τα δεδομένα της νομισματικής πολιτικής. H μείωση των επιτοκίων με στόχο την αποδυνάμωση του ευρώ και την ενθάρρυνση της ανάκαμψης μπορεί να οδηγήσει σε μια πέραν του δέοντος αύξηση της ρευστότητας.
Οι ισοτιμίες θα αποτελέσουν το κεντρικό θέμα στη σύνοδο κορυφής των «Επτά» και στην αντίστοιχη των κεντρικών τραπεζιτών. Μια σχολαστικά διατυπωμένη δήλωση στην προηγούμενη συνάντηση, που συντελέστηκε στο Ντουμπάι, αποτέλεσε την αρχή της κατάρρευσης του δολαρίου. Αυτή τη φορά, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θα ασκήσουν πιέσεις στην Ιαπωνία, ούτως ώστε να επωμισθεί και εκείνη το βάρος της κατάρρευσης του δολαρίου και να τερματίσει μια παρεμβατική πολιτική που αποσκοπά στην αποδυνάμωση του γιεν. Εάν η Ευρώπη αποτύχει σ’ αυτό, τότε θα ακολουθήσει τη μοίρα της Ιαπωνίας, αναλαμβάνοντας την πρωτοβουλία της παρέμβασης στη διεθνή αγορά συναλλάγματος.