Η ανοιξιάτικη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που δημοσιεύθηκε την περασμένη Τετάρτη, επισημαίνει πόσο ανεπαρκή είναι τα μέχρι τώρα βήματα για να επιτευχθεί ο στρατηγικός στόχος που είχαν υιοθετήσει οι ηγέτες της Ενωσης το 2000 στη Λισσαβώνα: η ευρωπαϊκή οικονομία να γίνει η πιο ανταγωνιστική, βασισμένη στη γνώση, οικονομία στον κόσμο ώς το 2010. Σχολιαστές όπως ο Μάρτιν Γουλφ των Financial Times θεωρούν ότι «μια χελώνα (σαν την Ευρωζώνη) μπορεί να κερδίσει τον αγώνα δρόμου», αμφισβητώντας ότι έχει ήδη κριθεί η νίκη των ΗΠΑ στη σύγκρουση των οικονομικών μοντέλων (FT, 14.1.2004). Θα χρειαζόταν όμως, εκτός από μια καλύτερη αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προβλημάτων, που παγίως προβάλλονται από την Επιτροπή, επίσης πιο επεκτατικές δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές στη φάση της επιβράδυνσης, η αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας, καθώς και μια πιο ενεργητική παρέμβαση για να ελεγχθεί η ανατίμηση του ευρώ. Και οπωσδήποτε ενίσχυση των επενδύσεων σε κοινοτικό επίπεδο, μέσω ενός αυξημένου κοινοτικού προϋπολογισμού. Θα χρειαζόταν, δηλαδή, μια συνεκτική συνολική οικονομική πολιτική.
Αυτή όμως εξακολουθεί να λείπει στην Ευρωπαϊκή Ενωση, που παραμένει παγιδευμένη σε εσωτερικές αντιπαραθέσεις. Εξέχον παράδειγμα είναι η εμπλοκή γύρω από το σύμφωνο σταθερότητας, που πρόσφατα, με την προσφυγή της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, προσέλαβε και δικαστική τροπή. Η εμπλοκή αυτή ανησυχεί πολλούς οικονομικούς αναλυτές, οι οποίοι τονίζουν την ανάγκη το Σύμφωνο να εστιάζει στη μακροχρόνια δημοσιονομική σταθερότητα, εγκαταλείποντας την επιζήμια δογματική εμμονή στο ποσοτικό όριο του 3% επί του ΑΕΠ για το έλλειμμα. Πέρα από τα γνωστά οικονομικά επιχειρήματα όμως, ενδιαφέρον παρουσιάζει η παρέμβαση του πρώην πρωθυπουργού της Γαλλίας Μισέλ Ροκάρ, ο οποίος δεν υποτιμά διόλου τη θεσμική διάσταση αυτής της εμπλοκής, υπενθυμίζει το πολιτικό της ιστορικό και δίνει τελικά τη μεγαλύτερη σημασία στην αντίκρουση της κυρίαρχης ακόμα μονεταριστικής άποψης.
Το φόβο ότι η παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο της διαφοράς για το Σύμφωνο θα εντείνει την πολιτική σύγκρουση στην Ενωση εκφράζει ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Λουβαίν Πολ ντε Γρόβε, επαναλαμβάνοντας την πρότασή του για τη μεταρρύθμιση του συμφώνου με επίκεντρο τη διατηρησιμότητα του δημοσίου χρέους (FORUM 30.11.2003). Δεν βλέπει όμως στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να διαμορφώνεται καμία πολιτική βούληση στην αναγκαία αυτή κατεύθυνση.
Επιπλέον, ανησυχεί ότι, εφόσον συνεχισθεί η τάση ανατίμησης του ευρώ, θα πληγεί σοβαρά η ευρωπαϊκή βιομηχανία, οπότε θα χρειαζόταν να παρέμβει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και να μειώσει τα επιτόκια. Δεν θα το κάνει όμως, εκτιμά ο Ντανιέλ Κοέν, καθηγητής Οικονομικών στην Ecole Normale Superieure, ενώ ο επίσης Γάλλος οικονομολόγος Ζαν-Πολ Φιτουσί υποστηρίζει την ανάγκη πολιτικής παρέμβασης. Η κοινή δήλωση των Ευρωπαίων οικονομικών υπουργών στις αρχές της εβδομάδας, πάντως, δεν φάνηκε να επηρεάζει τις αγορές συναλλάγματος…