Τα οικονομικά στοιχεία των τελευταίων μηνών υποδηλώνουν ότι η διεθνής οικονομία βρίσκεται σε φάση ταχείας ανάκαμψης. Στις ΗΠΑ, το υπερ-επεκτατικό μίγμα δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, η εξασθένηση του δολαρίου αλλά και η τρέχουσα πολιτική συγκυρία θα συνεχίζουν να υποστηρίζουν τους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης το τρέχον έτος. Η αγορά εργασίας συνεχίζει να αποτελεί τον ασθενή κρίκο στην εξίσωση της οικονομικής ανάκαμψης, αλλά οικονομικοί δείκτες όπως οι αιτήσεις για επιδόματα ανεργίας και ο δείκτης διευθυντών αγορών-παραγγελιών υποδηλώνουν επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης των νέων προσλήψεων (και σταδιακή υποχώρηση του ρυθμού ανόδου της παραγωγικότητας) τους επόμενους μήνες. Υψηλότερα επιτόκια το 2004. Η περαιτέρω υποχώρηση του ποσοστού ανεργίας σε συνδυασμό με τη σταδιακή ενίσχυση του δομικού πληθωρισμού κατά το 2ο εξάμηνο του έτους, θα επιτρέψουν στην κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ και να προχωρήσει σε κάποια(ες) αύξηση των επιτοκίων (έως και μισή ποσοστιαία μονάδα) πριν από το τέλος 2004. Το ενδεχόμενο αυτό σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες ανάγκες χρηματοδότησης των διογκούμενων ελλειμμάτων στις ΗΠΑ θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερα μακροχρόνια επιτόκια, αύξηση της κλίσης στις καμπύλες απόδοσης των αμερικανικών ομολόγων, καθώς και περαιτέρω διεύρυνση των διαφορών απόδοσης υπέρ των ομολόγων της Ευρωζώνης κατά τους επόμενους μήνες. Στην Ευρωζώνη, η θετική πορεία πρόδρομων δεικτών οικονομικού κλίματος, επιχειρηματικής και καταναλωτικής εμπιστοσύνης τους τελευταίους μήνες δείχνει ότι τα χειρότερα έχουν παρέλθει και ότι οι μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες ανακάμπτουν μετά την ύφεση του πρώτου εξαμήνου του 2003. Παρ’ όλα αυτά, η ανάκαμψη αυτή βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο, ενώ η ενίσχυση του ευρώ, η προβλεπόμενη σύσφιγξη της δημοσιονομικής πολιτικής αλλά και οι διαρθρωτικές αγκυλώσεις στις αγορές εργασίας και προϊόντων της Ευρωζώνης προβάλλουν σοβαρά εμπόδια στην πορεία της ανάκαμψης αυτής και καθιστούν μάλλον αισιόδοξη τη μέση πρόβλεψη για ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας της κατά 1,8% το 2004. H ΕκΤ μάλλον θα αφήσει αμετάβλητα τα βασικά της επιτόκια κατά τη διάρκεια του έτους, καθώς η σημαντική ανατίμηση του ευρώ έχει εκ των πραγμάτων οδηγήσει σε σχετική σύσφιγξη των νομισματικών συνθηκών, ενώ η οικονομική ανάκαμψη στην Ευρωζώνη παραμένει εύθραυστη. Το ενδεχόμενο ενός κραχ του δολαρίου παραμένει ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την παγκόσμια οικονομία. Το γεγονός ότι η διεθνής ανάκαμψη παραμένει ανισομερής, ενέχει σοβαρούς μακροπρόθεσμους οικονομικούς κινδύνους και προκλήσεις. Οι κίνδυνοι αυτοί σχετίζονται με το τεράστιο εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, και το ενδεχόμενο της περαιτέρω διεύρυνσής του τους επόμενους μήνες και έτη, η οικονομία των ΗΠΑ συνεχίζει να αποτελεί την ατμομηχανή της διεθνούς ανάκαμψης.
Για παράδειγμα, η περαιτέρω επιδείνωση των «δίδυμων ελλειμμάτων» των ΗΠΑ θα αυξήσει τον κίνδυνο ενός κραχ του δολαρίου, αν και οι διεθνείς νομισματικές αρχές θα κάνουν ό,τι είναι δυνατό για την αποτροπή του ενδεχομένου αυτού. Πράγματι, ας υποθέσουμε το χειρότερο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο οι πιέσεις στο δολάριο ΗΠΑ αυξάνονται σημαντικά και λαμβάνουν τον χαρακτήρα «παιγνίου μονής κατεύθυνσης». Η ανωτέρω εξέλιξη οδηγεί σε μαζική έξοδο κεφαλαίων από τις αγορές των ΗΠΑ, οι μεσο-μακροπρόθεσμες αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων αυξάνονται κατακόρυφα και πλήττουν ζωτικούς τομείς της οικονομίας των ΗΠΑ, όπως επιχειρηματικές επενδύσεις και αγορές κατοικίας και αυτοκινήτων. Η επόμενη (ίσως και τελευταία) μεγάλη φάση αποδυνάμωσης του δολαρίου θα είναι στον άξονα της Ασίας. Η περαιτέρω πτώση του αμερικανικού νομίσματος αποτελεί ίσως τον μόνο διαθέσιμο μηχανισμό αντιμετώπισης των μεγάλων διαρθρωτικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η οικονομία των ΗΠΑ. Ως εκ τούτου, οι αγορές θα συνεχίζουν να επιδιώκουν και οι οικονομικές αρχές της G7 να αποδέχονται (στον βαθμό που αυτή θα είναι σταδιακή και ελεγχόμενη) την περαιτέρω αποδυνάμωση του δολαρίου, η οποία ενδεχομένως γίνει πιο αισθητή στον άξονα δολάριο/Ασία κατά τους επόμενους μήνες. Υπό αυτήν την έννοια δεν θα μας εξέπληττε κίνηση της ισοτιμίας δολαρίου/γιεν προς τα επίπεδα του 100 ή χαμηλότερα το δεύτερο εξάμηνο του 2004, αν και προαπαιτούμενο αυτής θα ήταν πιθανώς η ανατίμηση του κινεζικού νομίσματος. Μια πρώτη κίνηση «καλής θέλησης» από την Κίνα προς την κατεύθυνση αυτή είναι πιθανόν να λάβει χώρα πριν από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, τον Νοέμβριο του 2004. Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να είναι ο καθορισμός ενός διαστήματος διακύμανσης της ισοτιμίας (+/-1% έως 2%, σε πρώτη φάση) του κινεζικού νομίσματος έναντι του δολαρίου περί της τρέχουσας σταθερής ισοτιμίας (peg). Πού θα σταματήσει λοιπόν ο τρέχων κύκλος υποτίμησης του δολαρίου; Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς, αλλά το ενδεχόμενο μιας περαιτέρω υποτίμησης 5 έως 10 ποσοστιαίων μονάδων της σταθμισμένης ισοτιμίας του νομίσματος δεν θα μας εξέπληττε.
(1) O κ. Πλάτωνας Μονοκρούσος είναι επικεφαλής Οικονομικής Ανάλυσης της EFG Eurobank Ergasias.