Οπως συνέβαινε με τους εφημέριους της Βικτωριανής εποχής που κήρυτταν εγκράτεια, είναι εξίσου εύκολο για εκείνους που προειδοποιούν για τους κινδύνους που κρύβουν οι αναδυόμενες αγορές να βρίσκουν απήχηση σε αξιολύληπητα θύματα, οι οποίοι υπέκυψαν στον πειρασμό των χρεογράφων με δήθεν υψηλές αποδόσεις. Το μεγαλύτερα θύματα τη σήμερον ημέρα δεν είναι άλλοι από τους επενδυτές στα ομόλογα της Δημοκρατίας της Αργεντινής. Από τα τέλη του 2001, η Αργεντινή έχει κυρήξει αδυναμία αποπληρωμής αυτού του ομολογιακού της χρέους, το οποίο σήμερα ακούει στο ποσό των 100 δισ. δολαρίων. Αυτό είναι το μεγαλύτερο, ίσως, χρέος που βρίσκεται σε εκκρεμότητα, αν και η ίδια η χώρα ενδεχομένως να καταρρίψει το δικό της ρεκόρ. Κάτι τέτοιο υποστηρίζεται γιατί μέσα στους μήνες θα εξελιχθεί ένα δυσάρεστο κόρτε μεταξύ της Αργεντινής και του ΔΝΤ, εάν η χώρα ξεπεράσει τα όριά της. Αναφερόμαστε στο ενδεχόμενο της αδυναμίας αποπληρωμής των δανείων που οφείλει στο ΔΝΤ και σε άλλους πολυμερείς οργανισμούς, συνολικού ύψους 30 δισ. δολαρίων.
Αλλά, ποιος ακούει σ’ αυτές τις δυσάρεστες προειδοποιήσεις; Ενώ η Αργεντινή προτείνει να διατηρήσει στην κυριότητά της τα εννέα δέκατα του ποσού που οφείλει στους κατόχους ομολόγων, η αγορά των βραζιλιάνικων ομολόγων παρουσιάζει εντυπωσιακές αποδόσεις. Τα ομόλογα της Βραζιλίας απαρτίζουν το ένα πέμπτο του δείκτη αναδυόμενων αγορών της J.P Morgan. Οι τυχεροί που επένδυσαν στο υπέρογκο χρέος της χώρας, σε όρους δολαρίων, τον Οκτώβριο του 2002, όταν ο Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντε Σίλβα, εκλέχθηκε πρόεδρος της χώρας, μέχρι τα τέλη του 2003 εξασφάλισαν αποδόσεις 124%.
H Βραζιλία είναι μια διαφορετική ιστορία. O κ. ντε Σίλβα ανήκε στην αριστερή παράταξη και τρόμαζε τις αγορές. Ωστόσο, όταν ανέλαβε τα ηνία της πολιτικής εξουσίας, τον Ιανουάριο του 2003, δήλωσε ότι στόχευε στην αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους της χώρας μέχρι και την τελευταία δεκάρα και ότι ήταν διατεθειμένος να πειθαρχήσει την οικονομία για να επιτύχει τον σκοπό του. O τότε νέος υπουργός Οικονομικών αιφνιδίασε την αγορά με ένα σοκ αξιοπιστίας, αυξάνοντας οικειοθελώς το στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος του προϋπολογισμού από το 3,75% του ΑΕΠ, ένα ποσοστό που είχε επιβάλει το ΔΝΤ, στο 4,25%. Κατ’ αρχάς υποχώρησαν οι πληθωριστικές πιέσεις, μετά σταθεροποιήθηκε το εθνικό νόμισμα και, φέτος, εκτιμάται ότι η οικονομία της Βραζιλίας θα αναπτυχθεί σε ρυθμό 3% με 4%.
Σε γενική κλίμακα, τα ομόλογα των αναδυόμενων αγορών έχουν παρουσιάσει αξιοσημείωτες αποδόσεις. Πέρσι, η συνολική απόδοση των εν λόγω ομολόγων ανήλθε στο 28%. Από τον Οκτώβριο του 2002, ο δείκτης EMBI έχει παρουσιάσει διαφορά αποδόσεων σε σχέση με τα αμερικανικά ομόλογα που περιορίζεται στις έξι ποσοστιαίες μονάδες. H μείωση στην προαναφερόμενη διαφορά αποδόσεων οφείλεται σε μια σειρά θετικών ειδήσεων. Αναφερόμαστε στην αύξηση των τιμών εμπορευμάτων των εξαγωγέων αναπτυσσόμενων χωρών, σε μια ανθούσα παγκόσμια οικονομία σε συνάρτηση με μια υπό ανάκαμψη Αμερική, την επικράτηση λιγότερων καταστροφικών κυβερνήσεων, όπως την πτώση των επιτοκίων, παγκοσμίως. Ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον Ινστιτούτο Διεθνών Χρηματοοικονομικών (IIF), ο καθαρός δανεισμός του ιδιωτικού κλάδου, μη συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, έφθασε πέρσι στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας πενταετίας, στα 45 δισ. δολάρια. Οι επενδυτές των εύπορων χωρών έχουν παρουσιάσει μια ιδιαίτερη αδυναμία στα κεφάλαια των αναδυόμενων αγορών.
Τι, όμως, θα μπορούσε να προκαλέσει το σκάσιμο της φούσκας; Το IIF αναφέρεται σε ορισμένες πιθανότητες, οι οποίες είναι οι εξής: η επιδείνωση του πολιτικού προσκήνιου, η αύξηση των επιτοκίων και η επιβράδυνση της ανάκαμψης στις ΗΠΑ. Οι αναδυόμενες αγορές έχουν ήδη προεξοφλήσει τα κέρδη τους. Με άλλα λόγια, τα περιθώρια μιας περαιτέρω ανόδου είναι περιορισμένα, αν και κάτι τέτοιο δεν ισχύει για το αντίθετο.