Φρανκφούρτη. Υπό εξέτασιν θέτουν οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης την πρόταση της Γερμανίας για δέσμευση ορισμένων θέσεων στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT) από στελέχη των τεσσάρων μεγάλων χωρών του συνασπισμού? μία τέτοια προοπτική θα επέτρεπε στους υποψηφίους τους να ελέγχουν καθοριστικά την ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική. Επιπλέον, η σχετική πρόταση φανερώνει την απόπειρα των ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών να εξασφαλίσουν το μερίδιο του λέοντος όσον αφορά στην άσκηση εξουσίας στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ειδικά σε αυτό το στάδιο διεύρυνσής της. Οι Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία επιδιώκουν να εξασφαλίσουν την αδιαπραγμάτευτη συμμετοχή των υποψηφίων τους στην εξαμελή Εκτελεστική Επιτροπή της EKT, «κλειδώνοντας» ορισμένες θέσεις σε αυτήν. Μέχρι στιγμής παρατηρούνται χλιαρές αντιδράσεις και μόνο η Φινλανδία δεν δίστασε να εκφράσει τη δυσαρέσκειά της, επισημαίνοντας ότι θα ήθελε η ανάθεση καθηκόντων στην EKT να γίνεται αξιοκρατικά και όχι με κριτήριο την εθνικότητα. Ωστόσο, προσέθεσε ότι επισήμως η κυβέρνηση δεν έχει διαμορφώσει συγκεκριμένη άποψη.
Πάντως, η πρόταση αυτή αντιβαίνει των βασικών αρχών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία αγωνίστηκε σκληρά για να διαμορφώσει μία νομισματική πολιτική ευρωπαϊκού βεληνεκούς μεν, απαλλαγμένη, όμως, από πολιτικούς παρεμβατισμούς. Τα σχετικά υπογραμμίζει ο Τσαρλς Βάιπλοζ, καθηγητής Διεθνούς Οικονομίας στο Graduate Institute for International Studies της Γενεύης. «Εκτιμώ ότι η σχετική πρόταση είναι εντελώς αντίθετη με το πνεύμα και τα συμφέροντα της EKT», υπογραμμίζει.
Παρά ταύτα, η αναιμική οικονομική ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση καθιστά ευάλωτη την EKT στις παρεμβάσεις και στην κριτική, αν και το καθεστώς βάσει του οποίου λειτουργεί κατοχυρώνει σαφέστατα την ανεξαρτησία της. Επιπροσθέτως, με τα περί δέσμευσης θέσεων μπορεί να αντιληφθεί κανείς ότι σε αυτήν την ιστορική συγκυρία το πανευρωπαϊκό όραμα δεν βρίσκει μεγάλη απήχηση. Αρκεί να αναφερθεί ότι οι συζητήσεις για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα έφθασαν σε αδιέξοδο τον Δεκέμβριο εξαιτίας της σοβαρής διαμάχης μεταξύ των μεγαλύτερων και των μικρότερων χωρών-μελών με αφορμή τα δικαιώματα ψήφου. Το διασπαστικό κλίμα οξύνθηκε με την πρωτοβουλία Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας, οι οποίες οργάνωσαν στα μέσα της εβδομάδας συνάντηση κορυφής για την κατάρτιση της ατζέντας της E.E. H Πολωνία, μία από τις δέκα νέες χώρες-μέλη, διαμαρτύρεται συνεχώς διότι τα δικά της συμφέροντα δεν λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψιν.
Τα δικαιώματα ψήφου
Οι διαξιφισμοί μεταξύ των χωρών και οι αποκλίνουσες θέσεις τους φαίνονται και στην πρωτοβουλία για τη δέσμευση θέσεων στην Εκτελεστική Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Σημειωτέον ότι ο Ισπανός Εουχένιο Δομίνγκο Σόλανς θα πρέπει να αποχωρήσει από την EKT τον Μάιο και εάν πληρωθεί το κενό με έναν άλλο Ισπανό, τότε θα δημιουργηθεί προηγούμενο. Συνεπώς, η Γερμανία και η Ιταλία, των οποίων τα μέλη θα πρέπει να αποχωρήσουν το 2006 και το 2005 αντίστοιχα, θα ζητήσουν κάτι ανάλογο. Σε καλύτερη μοίρα βρίσκεται η Γαλλία, η οποία ασκεί την προεδρία της Τραπέζης, οπότε θα έχει εξασφαλίσει την παρουσία της έως το 2011.
Υπενθυμίζεται ότι όταν μία χώρα εκπροσωπείται στην Εκτελεστική Επιτροπή, ουσιαστικά αποκτά διπλάσια επιρροή, δεδομένου ότι η νομισματική πολιτική καθορίζεται από κοινού με τους Κεντρικούς Τραπεζίτες των 12 κρατών-μελών της Ευρωζώνης. Επιπλέον, όταν η Ευρωπαϊκή Ενωση διευρυνθεί, η EKT σχεδιάζει να καθορίσει τα δικαιώματα ψήφου αναλόγως του μεγέθους της εκάστοτε εθνικής οικονομίας και του αντίστοιχου χρηματοπιστωτικού τομέα. Αρα, η ούτως ή άλλως δέσμευση θέσεων για τις ισχυρές οικονομίες θα ενδυναμώσει περαιτέρω το ρόλο τους. Πάντως, ο Γάλλος πρόεδρος της Τραπέζης, Ζαν-Κλοντ Τρισέ, εμμένει στη θέση του προκατόχου του και πρώτου επικεφαλής του ιδρύματος, Βιμ Ντούιζενμπεργκ, ότι οι αποφάσεις για τα νομισματικά λαμβάνονται με συναινετικές διαδικασίες βάσει των εν γένει ευρωπαϊκών και όχι των εθνικών συμφερόντων.
Δίκαιη εκπροσώπηση
Δεν λείπουν, όμως, και άλλες φωνές, οι οποίες υποστηρίζουν τη γερμανική πρωτοβουλία, με την οποία η κυριαρχία των τεσσάρων ισχυρών χωρών στην Εκτελεστική Επιτροπή θεωρείται και δίκαιη και αναγκαία, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η κατά πλειοψηφία στήριξη του κοινού νομίσματος. «Γιατί θα πρέπει το Λουξεμβούργο των 300.000 κατοίκων να καθορίσει τη νομισματική πολιτική της Γερμανίας των 80 εκατομμυρίων;» αναρωτιέται ο Πολ ντε Γκρόβε, πανεπιστημιακός και πρώην υποψήφιος του Βελγίου για την EKT. «Οι μεγάλες χώρες καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ της Ευρωζώνης, οπότε είναι πρέπον να εκπροσωπούνται επαρκώς στην Εκτελεστική Επιτροπή». Επί συνόλου δώδεκα χωρών της Ζώνης του Ευρώ οι οκτώ έχουν ήδη εκπροσωπηθεί στην EKT, η Ιρλανδία και το Βέλγιο ετοιμάζουν τους υποφηψίους τους και μόνο το Λουξεμβούργο και η Πορτογαλία δεν έχουν κινητοποιηθεί. Τυπικά οι υποψήφιοι θα πρέπει να διαθέτουν αναγνωρισμένη επαγγελματική εμπειρία σε τραπεζικά ή νομισματικά θέματα για να αναδειχθεί ο/η καλύτερος? πάντως, στην πράξη, όπως επισημαίνουν Γερμανοί τραπεζίτες, αυτό δεν είναι πάντα εφικτό. Θα ήταν άλλωστε, παράδοξο να απαρτιστεί η Επιτροπή μόνον από εκπροσώπους των μικρών χωρών, προερχομένους από τον δημόσιο τομέα τους και μη αναγνωρισμένους σε διεθνές επίπεδο.