Το κάθε λάστιχο στα συμπαγή φορτηγά που μεταφέρουν μαύρη γλίτσα στο ορυχείο του βόρειου Καναδά ζυγίζει όσο τέσσερα αυτοκίνητα. Τα φορτηγά, με τη σειρά τους, μπορούν να μεταφέρουν 400 τόνους. Γυρίζουν γύρω από μια τρύπα στο έδαφος, βάθους αρκετών εκατοντάδων μέτρων, πλάτους αρκετών χιλιομέτρων, η οποία διευρύνεται διαρκώς. Ορυχεία επιφανειακής εξόρυξης (open-cast mines) όπως αυτό βρίσκονται στο στάδιο σχεδιασμού σε ακτίνα 3.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων τριγύρω, ενώ υπόγεια ορυχεία σχεδιάζονται σε έκταση 35.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Η πετρελαιοφόρος άμμος ή άμμος πίσσας του Καναδά, όπως είναι γνωστή η συγκεκριμένη τοπική… γλίτσα, είναι άφθονη. Περιέχει 174 δισ. βαρέλια πετρελαίου που μπορούν να ανακτηθούν με κέρδος και επιπλέον 141 δισ. που μπορούν να αξιοποιηθούν αν αυξηθεί η τιμή του πετρελαίου ή μειωθεί το κόστος εξαγωγής: ποσότητες αρκετές για να χαρίσουν στον Καναδά μεγαλύτερα πετρελαϊκά κοιτάσματα από της Σαουδικής Αραβίας. Προσελκύει τεράστιες επενδύσεις πετρελαϊκών κολοσσών όπως οι Royal Dutch Shell, Exxon Mobil και Total. Ομως, είναι σε μεγάλο βαθμό αμφιλεγόμενη.
Ως πρόσφατα, οι περισσότερες μεγάλες πετρελαϊκές θεωρούσαν την πετρελαιοφόρο άμμο υπερβολικά ακριβή. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ανάκτηση πετρελαίου από αυτήν προϋποθέτει κοπή του δάσους που καλύπτει την περιοχή, αποξήρανση του βαλτώδους εδάφους και απογύμνωση της επιφάνειας. Οι παραγωγοί πρέπει στη συνέχεια να αναμιγνύουν την άμμο με νερό και να τη θερμαίνουν με φυσικό αέριο, για να διαχωρίσουν το πετρέλαιο που περιέχει. Κάποιοι το κάνουν στο υπέδαφος, διοχετεύοντας ατμό σε βαθύτερα κοιτάσματα και αντλώντας το προϊόν. Αμφότερες οι διαδικασίες παράγουν βιτούμιο, το οποίο χρειάζεται περαιτέρω επεξεργασία πριν μετατραπεί σε βενζίνη. Ολα αυτά καταναλώνουν πολλή ενέργεια και διαμορφώνουν το κόστος στα 20-25 δολάρια Καναδά (18-23 δολάρια ΗΠΑ) ανά παραγόμενο βαρέλι μόνο σε λειτουργικές δαπάνες. Αναλυτές της Citibank παραδέχονται ότι η τιμή του πετρελαίου θα πρέπει να παραμείνει πάνω από τα 40 δολάρια το βαρέλι για να είναι άξια λόγου η εκμετάλλευση. Ωστόσο, τη στιγμή που η τιμή υπερβαίνει τα 70 δολάρια και διαρκώς αναζητούνται νέοι πόροι, η πετρελαιοφόρος άμμος αίφνης μοιάζει πολύ πιο ελκυστική. Δεν ενέχει ερευνητικό ρίσκο και τα ορυχεία πετρελαιοφόρου άμμου μπορούν να αποφέρουν σταθερή ροή πετρελαίου για 30 χρόνια, ενώ η παραγωγή πιο συμβατικών πετρελαιοπηγών είναι πολύ λιγότερο προβλέψιμη. Αλλωστε, ο Καναδάς, όπου βρίσκεται η πετρελαιοφόρος άμμος, είναι μια μετριοπαθής και σταθερή χώρα. Εξ ου και οι μεγάλες πετρελαϊκές συρρέουν. Τον περασμένο μήνα, η Total ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει τη συνολική επένδυσή της στην περιοχή στα 15 δισ. δολάρια Καναδά. Η νορβηγική Statoil δαπάνησε 2 δισ. δολάρια ΗΠΑ σε καναδική εταιρεία με δικαιώματα στην πετρελαιοφόρο άμμο. Οι Shell, Exxon, Chevron και άλλες ακολουθούν. Η παραγωγή της περιοχής, σήμερα στο 1,2 εκ. βαρέλια ημερησίως, αναμένεται να αυξηθεί στα 4 εκ. βαρέλια ως το 2020, αναβαθμίζοντας την καναδική παραγωγή στα επίπεδα εκείνης του Ιράν. Δεν έχουν, ωστόσο, πεισθεί όλοι. Η ΒΡ παραμένει εκτός. Αν αυξηθούν οι τιμές του φυσικού αερίου ή μειωθούν εκείνες του πετρελαίου, η πετρελαιοφόρος άμμος θα χάσει μεγάλο μέρος της ελκυστικότητάς της. Σήμερα, το κόστος εκμετάλλευσης έχει περίπου τριπλασιαστεί από το 2001, λόγω της έλλειψης εργατικών χεριών και εξαρτημάτων.
Ομως, η μεγαλύτερη αβεβαιότητα αφορά το περιβάλλον. Η εξαγωγή πετρελαίου από πετρελαιοφόρο άμμο παράγει 2-3 φορές περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από μια συμβατική πετρελαιοπηγή. Ωστόσο, η καναδική κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να μειώσει τις εκπομπές καυσαερίων της χώρας. Ετσι, σύντομα θα απαιτήσει μείωση του ποσοστού εκπομπών προς το παραγόμενο πετρέλαιο κατά 2% ετησίως. Ακτιβιστές της WWF κρίνουν ότι χρειάζεται πολύ αυστηρότερο καθεστώς, την ώρα που η Καλιφόρνια και άλλες 11 Πολιτείες των ΗΠΑ σχεδιάζουν να απαγορεύσουν την πώληση βενζίνης από πολύ ρυπογόνες πηγές.