Πώς θα αντιμετώπιζαν οι οικονομίες της Ευρωζώνης την προσωρινή υιοθέτηση του ευρώ από τις αναδυόμενες οικονομίες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης; Μπορεί να μην έχει τεθεί τέτοιο ζήτημα στους κύκλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά το γεγονός ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προτείνει αυτή τη λύση για να «αναχαιτιστεί η συσσώρευση χρέους σε ξένο νόμισμα και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στις αγορές» των χωρών αυτών καταδεικνύει το μέγεθος των οικονομικών προβλημάτων τους. Υπό το βάρος της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της παγκόσμιας ύφεσης, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης καταρρέουν σαν χάρτινοι πύργοι, με το ΔΝΤ να προειδοποιεί για αλυσιδωτές αντιδράσεις στις υπόλοιπες χώρες της Γηραιάς Ηπείρου. Η Ρουμανία, η Ουκρανία και η Ουγγαρία ήταν μέχρι πρότινος οι χώρες που απέσπασαν τα περισσότερα κεφάλαια από το ΔΝΤ, ύψους 50 δισ. δολαρίων, αλλά την πρωτιά απέσπασε πρόσφατα η Τουρκία, ζητώντας τριετές δάνειο που φθάνει τα 45 δισ. δολάρια.
Σε έκθεση με τίτλο «Αναδυόμενη Ευρώπη», το ΔΝΤ προειδοποιεί για τον κίνδυνο μιας βαθιάς επιβράδυνσης στην ευρύτερη περιοχή. Ειδικότερα, εκτιμά ότι το ΑΕΠ στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, θα υποχωρήσει 2,5% το 2009, με τις θυγατρικές τραπεζικών ομίλων της Δυτικής Ευρώπης να επωμίζονται επισφαλή δάνεια ισάξια του 20% του ενεργητικού τους. Η αύξηση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, η πτώση της ζήτησης για εξαγωγές και η μείωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών είναι κάποια από τα συμπτώματα που μαρτυρούν την κόπωση των οικονομιών αυτών. Τα τελευταία στοιχεία επιβεβαιώνουν την επιδείνωση, όταν μέχρι πρόσφατα εισέπρατταν επαίνους για τις υψηλές επιδόσεις τους, προσελκύοντας ορδές ξένων κεφαλαίων.
Σύμφωνα με την τουρκική κυβέρνηση, η οικονομική δραστηριότητα στη χώρα θα συρρικνωθεί κατά 3,6% το 2009, ενώ το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών μπορεί να φθάσει τα 11 δισ. δολάρια το 2009 και τα 18,6 δισ. μέχρι τα τέλη του 2010. Στην Ουγγαρία, ένα νέο κράτος-μέλος της Ε. Ε. που έχει λάβει πάνω από 15 δισ. δολάρια από το ΔΝΤ, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Τζούλια Κίραλι, μίλησε για μια ύφεση πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με την αρχική εκτίμηση για συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 3,5%. Στη χώρα παρατηρούνται αντιπληθωριστικές τάσεις, οι οποίες υποδεικνύουν μια υποτονική ζήτηση. Το ίδιο συμβαίνει και στη Ρουμανία, η οποία κατέφυγε στο ΔΝΤ για την εξασφάλιση πιστώσεων 16,5 δισ. δολαρίων.
Εντονα συμπτώματα ύφεσης παρουσιάζονται και σε οικονομίες που δεν έχουν υπαχθεί σε προγράμματα του ΔΝΤ. Στη Βουλγαρία, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε τον Φεβρουάριο επί πέμπτο συναπτό μήνα. Οικονομικοί αναλυτές κάνουν λόγο πλέον για αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης σε μια χώρα που το ΑΕΠ αντιστοιχεί στο 37% του μέσου όρου της Ε. Ε.
Το ΔΝΤ εκτιμά ότι η αναδυόμενη Ευρώπη θα χρειαστεί 413 δισ. δολάρια για την αναχρηματοδότηση εξωτερικού χρέους που θα λήξει μέσα στο 2009. Παράλληλα, τα ελλείμματα στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών θα εκτοξευθούν στα 84 δισ. δολάρια. Σ’ αυτό συνηγορεί πρόβλεψη του ΙΙF (Ινστιτούτο Διεθνών Χρηματοοικονομικών) ότι οι ροές ξένων κεφαλαίων στον αναδυόμενο κόσμο, παγκοσμίως, θα είναι φέτος κατά 80% χαμηλότερες σε σχέση με το 2007.
Το «κενό χρηματοδότησης», που θα πρέπει να συμπληρωθεί με τη γενναιοδωρία διεθνών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένης της Ε. Ε., υπολογίζεται στα 186 δισ. δολάρια. Το ΔΝΤ μπορεί να διαθέσει μέχρι και 105 δισ. δολάρια. Το ποιος θα αναλάμβανε την ευθύνη των υπολοίπων 80 δισ. δολαρίων παραμένει ασαφές.
Υπό την «ομπρέλα» του οργανισμού
Τα συμπτώματα της παγκόσμιας ύφεσης γίνονται εμφανή ακόμη και σε χώρες της αναδυόμενης Ευρώπης που μέχρι πρότινος φαινόταν ότι αντιστέκονταν στο κύμα των αρνητικών εξελίξεων. Στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κατέφυγε και η Πολωνία, η οποία ζητάει κεφάλαια μέσα από τη γραμμή ευέλικτων πιστώσεων που δημιούργησε ο διεθνής οργανισμός με τη στήριξη των G20. Είναι η δεύτερη χώρα μετά το Μεξικό που επιδιώκει να επωφεληθεί από το νέο μηχανισμό στήριξης του ΔΝΤ. Η Πολωνία αποσκοπεί στην ενίσχυση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της κεντρικής της τράπεζας κατά το ένα τρίτο, δηλαδή κατά 20 δισ. δολάρια. Ο διεθνής οργανισμός εν τω μεταξύ αναθεώρησε προς τα κάτω τις εκτιμήσεις του για την οικονομία της Τσεχίας, προβλέποντας συρρίκνωση της τάξεως του 1,3% μέσα στο τρέχον έτος και αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος σε επίπεδα υψηλότερα του 1,5% επί του ΑΕΠ.
Τέλος, ανά πάσα στιγμή αναμένεται και η επίσημη σύναψη της συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και ΔΝΤ για την παροχή πιστώσεων στο πλαίσιο τριετούς προγράμματος, με τον υπουργό Οικονομικών, Μεχμέτ Σίμσεκ, να ανακοινώνει αυτήν την εβδομάδα δέσμη μέτρων για τη στήριξη της τουρκικής αγοράς.