Μέγα ερώτημα αποτελεί, στο πλαίσιο της σημερινής, δύσκολης οικονομικής πραγματικότητας, το γεγονός ότι υπάρχουν θέσεις εργασίας στα αζήτητα, ενώ η ανεργία παραμένει στα ύψη. Θα πίστευε κάποιος ότι με 14 εκατομμύρια ανέργους στις ΗΠΑ, εκ των οποίων περισσότεροι από τους μισούς για διάστημα άνω των 6 μηνών, οι επιχειρήσεις δεν θα δυσκολεύονταν να βρουν προσωπικό. Και όμως, δεν είναι έτσι. Φαίνεται ότι δεν υπάρχει αντιστοιχία ανάμεσα στις διαθέσιμες θέσεις εργασίας και τους ανέργους. Οι οικονομολόγοι αποκαλούν το φαινόμενο «διαρθρωτική ανεργία».
Δεν είναι σαφές πόσες θέσεις εργασίας εντάσσονται στην κατηγορία αυτή. Ωστόσο, ο οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Georgetown, Χάρι Χόλτσερ, εκτιμά ότι αν καλύπτονταν οι θέσεις αυτές, το ποσοστό της ανεργίας θα υποχωρούσε κοντά στο 8% αντί του τρέχοντος 9,1%. Αυτό σημαίνει ότι θα απασχολούνταν περί το 1,5 εκατομμύριο περισσότεροι άνθρωποι απ’ ό, τι σήμερα. Ο οικονομολόγος Πρακάς Λουγκάνι του ΔΝΤ εκτιμά ότι το 25% της ανεργίας είναι διαρθρωτική. Εάν εξαλειφόταν, θα απασχολούνταν άμεσα περισσότεροι από 3 εκατομμύρια άνεργοι.
Ας αναγνωρίσουμε δύο πραγματικότητες. Πρώτον, αν και η διαρθρωτική ανεργία είναι σημαντική, η τρέχουσα υψηλή ανεργία συνεχίζει να οφείλεται στην ύφεση. Από την έναρξή της, οι θέσεις εργασίας μειώθηκαν κατά 20% στην οικοδομή, κατά 15% στη βιομηχανία και κατά 7% στις λιανικές πωλήσεις. Μόνον η οικονομική ανάκαμψη μπορεί να διορθώσει την κατάσταση.
Δεύτερον, μία μεγάλη οικονομία, όπως είναι η αμερικανική, έχει πάντα κάποιες διαθέσιμες θέσεις εργασίας. Οι εργαζόμενοι είτε παραιτούνται είτε απολύονται ξαφνικά. Οι διαδικασίες πρόσληψης ξεκινούν με αργούς ρυθμούς. Ορισμένες θέσεις εργασίας που απαιτούν υψηλή εξειδίκευση είναι εκ των πραγμάτων δύσκολο να καλυφθούν.
Εμπόδιο σε ανάπτυξη
Η αναντιστοιχία διαθέσιμων θέσεων εργασίας και ανέργων έχει επιπτώσεις στην ανάκαμψη και αποτελεί πρόβλημα. Οσο πιο δύσκολο είναι για τους ανέργους να βρουν δουλειά, τόσο περισσότερο παραμένουν εκτός αγοράς εργασίας, γεγονός που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την προοπτική τους. «Η μακροπρόθεσμη ανεργία αποτελεί κόκκινο πανί για τους εργοδότες» παρατηρεί ο Χόλτσερ. Ορισμένες θέσεις εργασίας και οι σχετικές δεξιότητες που απαιτούν, οι οποίες χάνονται κατά τη διάρκεια μιας ύφεσης, χάνονται διά παντός. «Η δικτύωση των εργαζομένων ατροφεί,» συμπληρώνει ο ίδιος «και οι δεξιότητές τους μοιάζουν ολοένα και πιο άσχετες με τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας».
Οσο περισσότεροι καθίστανται λιγότερο «ελκυστικοί» τόσο οι οικονομολόγοι αυξάνουν το ποσοστό ανεργίας που θεωρείται ανεκτό στο πλαίσιο μιας οικονομίας με σταθερές, ελεγχόμενες πληθωριστικές πιέσεις. Οπως αναφέρει ο Μαρκ Ζαντί της Moody’s Analytics, πλήρης απασχόληση μπορεί να θεωρείται στο μέλλον ένα ποσοστό ανεργίας της τάξεως του 6% έναντι 5% πριν από το ξέσπασμα της ύφεσης. Στην προσπάθεια να μειωθεί η ανεργία κάτω από το 6%, μπορεί να αυξηθούν οι πληθωριστικές πιέσεις στην οικονομία.
Ο Καρλ Κάμντεν της εταιρείας εύρεσης προσωπικού προσωρινής απασχόλησης, Kelly Services, αναφέρει ότι το έλλειμμα δεξιοτήτων απλώνεται σε ευρύ φάσμα θέσεων εργασίας, από αυτές των ηλεκτρολόγων έως και επιστήμονες με ντοκτορά. «Σε πολλές αμερικανικές πόλεις δεν βρίσκουμε μηχανικούς για πολλές θέσεις εργασίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν τρεις θέσεις εργασίας για κάθε υποψήφιο», αναφέρει ο Κάμντεν.