Σε μερικά χρόνια τα εποχιακά αντιγριπικά εμβόλια που χρησιμοποιούνται σήμερα ίσως δώσουν τη θέση τους σε ένα νέο σκεύασμα το οποίο θα μπορεί να αντιμετωπίσει σχεδόν όλα τα στελέχη του ιού της γρίπης. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν σε άρθρο τους επιστήμονες από το αμερικανικό Ερευνητικό Ινστιτούτο Scripps και τη δανική φαρμακοβιομηχανία Crucell, οι οποίοι ανακάλυψαν δύο αντισώματα, τα CR6261 και CR8020, που σε δοκιμές σε πειραματόζωα έδειξαν πως μπορούν να αδρανοποιήσουν μία μεγάλη γκάμα από ιούς, οι οποίοι ευθύνονται τόσο για εποχιακές γρίπες όσο και για πανδημίες.
Η περίπτωση του Η3Ν2
Μάλιστα στο ίδιο άρθρο, το οποίο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Express πριν από μερικές ημέρες, αναφέρουν πως τα αντισώματα ήταν αποτελεσματικά και στην περίπτωση του H3N2, ο οποίος στα τέλη της δεκαετίας του ’60 στοίχισε τη ζωή σε ένα εκατομμύριο περίπου ανθρώπους στην Ασία.
Η συγκεκριμένη ανακάλυψη είναι αποτέλεσμα αρκετών χρόνων έρευνας, καθώς οι επιστήμονες προσπαθούσαν από το 2008 να βρουν έναν τρόπο για να ξεπεραστεί το βασικό μειονέκτημα των σημερινών αντιγριπικών εμβολίων – το γεγονός δηλαδή ότι έχουν πρόσκαιρη αποτελεσματικότητα.
Κι αυτό γιατί τα σημερινά σκευάσματα παρασκευάζονται για να αντιμετωπίζουν συγκεκριμένα κάθε φορά στελέχη, όσα δηλαδή εκτιμούν οι υγειονομικές υπηρεσίες ότι θα κυκλοφορήσουν στο νότιο ή το βόρειο ημισφαίριο κατά το επόμενο έτος. Με συνέπεια να προσφέρουν ελάχιστη ή και καθόλου προστασία απέναντι σε στελέχη τα οποία δεν είχαν προβλεφθεί. Αυτό το μειονέκτημα οφείλεται στον μηχανισμό δράσης των εμβολίων, τα οποία επικεντρώνονται στις πρωτεΐνες αιμογλουτινίνη και νευραμινιδάση που βρίσκονται στο περίβλημα των ιών, και πιο συγκεκριμένα στο εξωτερικό τμήμα των πρωτεϊνικών μορίων. Ωστόσο, καθώς οι πρωτεΐνες μεταλλάσσονται χρόνο με τον χρόνο, αυτό το εξωτερικό τμήμα μεταβάλλεται, καθιστώντας έτσι αναποτελεσματικά τα εμβόλια. Τα δύο όμως αντισώματα που εντόπισαν οι ερευνητές «στοχοποιούν» κατώτερα τμήματα της αιμογλουτινίνης, τα οποία όχι μόνο παραμένουν σταθερά παρά τις μεταλλάξεις, αλλά είναι πανομοιότυπα για πάρα πολλούς υπότυπους. Οι επιστήμονες κατάφεραν στη συνέχεια να προσδιορίσουν την κρυσταλλική δομή των αντισωμάτων και να επιβεβαιώσουν τον τρόπο δράσης τους. Δοκιμάζοντάς τα σε πειραματόζωα, απέδειξαν ότι το CR6261 μπορεί να προστατεύσει από το 50% των γριπικών ιών, μεταξύ των οποίων και από τον Η1Ν1, ο οποίος προκάλεσε τις πανδημίες του 1918 και του 2009.
Επόμενο βήμα
Το δεύτερο αντίσωμα, από την άλλη, αδρανοποιεί τους ιούς Η3 και Η7, υπότυπους που μολύνουν συχνά τον άνθρωπο. Το επόμενο βήμα είναι να ξεκινήσουν άμεσα τις κλινικές δοκιμές σε εθελοντές· αν αυτές οι δοκιμές στεφθούν με επιτυχία, τότε ένα σκεύασμα με τα δύο αντισώματα αφήνει σοβαρές υποσχέσεις ότι θα προσφέρει μακροχρόνια ανοσολογική κάλυψη από όλα σχεδόν τα στελέχη ιών. Τη στιγμή που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης και σαν φάρμακο έκτακτης ανάγκης, προστατεύοντας μεγάλα τμήματα του πληθυσμού σε περίπτωση πανδημίας.