Το καλοκαίρι του 2008, όταν ο Χένρι Πόλσον, τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, ετοίμασε σχέδιο στήριξης των Fannie Mae και Freddie Mac, είπε πως είχε ένα «μπαζούκα» στην τσέπη του. Στην προσπάθειά τους να βρουν λύση στην κρίση χρέους, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί μάλλον τάσσονται υπέρ του «νεροπίστολου». Η τελευταία απόπειρά τους να στηρίξουν την Ελλάδα, στις 21 Ιουλίου, απέφερε κάποια ευνοϊκά πρώτα δημοσιεύματα, όμως το «μπαμ» ήταν σιγανό. Σε μια παράξενη αντιστροφή της κρίσης, το νέο σχέδιο στήριξης φαίνεται πως βοηθά τις αδύναμες χώρες της περιφέρειας και πλήττει τις ισχυρές.
Το τελευταίο πακέτο στήριξης της Ελλάδας απαρτίζεται από δύο βασικά στοιχεία. Πρώτον, την υπόσχεση επιπλέον δανεισμού ύψους 109 δισ. ευρώ από άλλα μέλη της Ευρωζώνης (εκτός Ιρλανδίας και Πορτογαλίας) και το ΔΝΤ. Η Ελλάδα αποκτά περισσότερο χρόνο να αποπληρώσει τα δάνειά της. Η Ευρώπη μειώνει επίσης το επιτόκιο της Ελλάδας από 5,5% σε 3,5%. Στην ουσία, η Ευρωζώνη επιτρέπει στην Ελλάδα, το πιο προβληματικό μέλος της, να δανειστεί με επιτόκιο αντίστοιχο της Γερμανίας, του πλέον φερέγγυου μέλους.
Το δεύτερο στοιχείο αφορά την επιλογή που δίνεται στους ιδιώτες πιστωτές της Ελλάδας να επωμιστούν μέρος του πακέτου στήριξης. Οι κάτοχοι ομολόγων ζητείται να διαλέξουν από ένα μενού επιλογών βάσει των οποίων μπορούν να πωλήσουν ομόλογα με έκπτωση ή να τα ανταλλάξουν με 15ετή ή 30ετή, είτε τώρα είτε κατά την ωρίμανση. Ομόλογα αξίας 135 δισ. ευρώ προβλέπεται να ανταλλαγούν ώς το 2020. Σε συνδυασμό με την επίσημη στήριξη, το σχέδιο μπορεί να επιτρέψει στην Ελλάδα να μείνει έξω από τις αγορές ομολόγων για το υπόλοιπο μέρος της δεκαετίας.
Το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (IIF) εκτιμά ότι το σχέδιο θα μειώσει την αξία των ομολόγων που βρίσκονται στα χέρια τραπεζών και ασφαλιστικών κατά 21%. Το ποσοστό αυτό είναι κάπως παραπλανητικό: το σχέδιο δεν μειώνει το χρέος της Ελλάδας προς τον ιδιωτικό τομέα κατά 21%. Το μενού φαίνεται να καταρτίστηκε για να εξυπηρετήσει τα λογιστικά καθεστώτα ποικίλων πιστωτών. Σύμφωνα με αναλυτή της UBS, «το πακέτο είναι σε γενικές γραμμές πολύ καλό για τις ελληνικές τράπεζες, παρότι οι μέτοχοι μπορεί να υποστούν μείωση 30-50% αν η λογιστική μεταχείριση είναι αυστηρή».
Το δεύτερο πακέτο στήριξης θα βελτιώσει το χρέος της Ελλάδας, παρότι η βελτίωση είναι ελαστική έννοια. Θα σταθεροποιήσει το χρέος περίπου στο 150% του ΑΕΠ για την ερχόμενη 10ετία, σύμφωνα με την Barclays Capital. Πολλοί υποθέτουν ότι ένα τρίτο πακέτο ή άλλη μια αναδιάρθρωση θα χρειαστεί για να μειωθούν τα ελληνικά χρέη στο 80-90% του ΑΕΠ, παρότι κάποιοι θεωρούν πως υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να μη δοθεί τρίτο πακέτο. Μειώνοντας τα επιτόκια για την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, το νέο πακέτο μειώνει και τον κίνδυνο να χρειαστούν οι χώρες αυτές νέα βοήθεια. Η Ιρλανδία υποστηρίζει ότι θα εξοικονομήσει από το χαμηλότερο επιτόκιο 900 εκατ. ευρώ ετησίως. Το EFSF μπορεί επίσης να προσφέρει πιστώσεις σε χώρες που δεν έχουν ακόμα ενταχθεί σε πρόγραμμα στήριξης και να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζές τους.
Πάντως, οι αγορές ομολόγων της Ευρωζώνης δεν άλλαξαν συνήθειες αυτή την εβδομάδα: τα spread Ισπανίας και Ιταλίας κινήθηκαν και πάλι προς τα υψηλά 10ετίας. Οι τράπεζες χάνουν την ψυχραιμία τους, οι κυβερνήσεις το ίδιο. Ισως χρειάζονται ισχυρότερα όπλα.