Καθώς κορυφώνονται, εντός του Αυγούστου, οι διεργασίες για την ολοκλήρωση της συμμετοχής των ιδιωτών στο σχέδιο ανταλλαγής ελληνικών ομολόγων του Διεθνούς Τραπεζικού Ινστιτούτου (IIF), σημείο προβληματισμού αποτελεί το μέγεθος των επιπτώσεων στους ισολογισμούς των τραπεζών που θα συμμετάσχουν στο προωθούμενο πρόγραμμα μετακύλισης, ανταλλαγής και επαναγοράς Δημοσίου Χρέους ύψους 135 δισ. ευρώ, μέχρι το 2020.
Το σχέδιο του IIF παρέχει, ως γνωστόν, στις τράπεζες τέσσερις επιλογές υποκατάστασης των ελληνικών κρατικών ομολόγων που έχουν στην κατοχή τους, με νέα υψηλότερης ποιότητας, επομένως μεγαλύτερης εμπορευσιμότητας και δυνατότητας ρευστοποίησης:
1. Ανταλλαγή των παλαιών με νέα, διάρκειας 30 ετών, στο άρτιο με μέσο ετήσιο ονομαστικό επιτόκιο 4,5%.
2. Μετακύλιση της διάρκειας των παλαιών ομολόγων, μέσω ανταλλαγής στη λήξη τους με νέα, με τους ίδιους όρους ως ανωτέρω.
3. Ανταλλαγή των παλαιών, στο 80% της ονομαστικής τους αξίας, με νέα 30ετή (επιτόκιο 6,42%).
4. Ανταλλαγή των παλαιών με νέα 15ετή, επίσης στο 80% της ονομαστικής αξίας (επιτόκιο 5,9%).
Σε όλες τις ανωτέρω επιλογές, οι συσχετισμοί κινδύνου και αποδόσεων των cash flows των νέων ομολόγων, δομημένοι στα πρότυπα των ομολόγων Brady των αναδιαρθρώσεων χρέους της Λ. Αμερικής, διαμορφώνουν τη θεωρητική τιμή των σχετικών τίτλων, όπως αυτή προκύπτει από την παρούσα αξία των προβλεπόμενων τοκομεριδίων και της αποπληρωμής του κεφαλαίου στη λήξη, σε επίπεδα 21% κάτω από το άρτιο. Η μείωση είναι μικρή, αν συγκριθεί με περικοπές (haircuts) της τάξης του 70% που εφαρμόσθηκαν στις ρυθμίσεις χρέους της Αργεντινής και άλλων χωρών της Λ. Αμερικής, αλλά και τα μεγέθη του ελληνικού Δημόσιου Χρέους είναι πολύ μεγαλύτερα.
Στη δική μας περίπτωση, αυξητική επίδραση στο μέγεθος του εφαρμοζόμενου haircut ασκεί η συμπίεση της παρούσας αξίας των ετήσιων τοκομεριδίων, η οποία έχει και τον καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της αξίας των νέων ομολόγων λόγω της χρήσης σημαντικά υψηλού προεξοφλητικού επιτοκίου (9%), προσαρμοσμένου στον κίνδυνο της Ελλάδας. Αντίθετα, μειωτική επίδραση ασκεί η ολική ή μερική διασφάλιση των δανειστών για την ομαλή αποπληρωμή του κεφαλαίου των νέων ομολόγων στη λήξη τους, με την παροχή εξασφαλίσεων υψηλής ποιότητας (ενέχυρο σε ομόλογα με rating AAA ή δεσμευμένες καταθέσεις). Με αυτό τον τρόπο, ο σχετικός πιστωτικός κίνδυνος μειώνεται αισθητά, το επιτόκιο προεξόφλησης διαμορφώνεται στα χαμηλότερα δυνατά επίπεδα (κάτω από το 3,8% στις εξασφαλίσεις με ομόλογα και 4,5% στις εξασφαλίσεις με καταθέσεις) και η παρούσα αξία της αποπληρωμής του κεφαλαίου των ομολόγων βελτιώνεται αισθητά.
Οι προωθούμενες ρυθμίσεις, στην έκταση που θα καταλήξουν σε υποκατάσταση παλαιών τίτλων από νέους με χαμηλότερες λογιστικές αποτιμήσεις, ασφαλώς και συνεπάγονται ζημίες για τις τράπεζες, που κατέχουν ελληνικά κρατικά ομόλογα 120 δισ. ευρώ. O κύριος όγκος των χρεογράφων αυτών ευρίσκεται εκτός Χαρτοφυλακίου Συναλλαγών και το πιθανότερο είναι να φέρεται στα βιβλία των τραπεζών σε τιμές σημαντικά υψηλότερες της δευτερογενούς αγοράς, ανάλογα με τη λογιστική κατηγορία στην οποία οι τίτλοι έχουν ενταχθεί και τους αντίστοιχους κανόνες αποτίμησης του ΔΛΠ 39.
Το τελικό ύψος των ζημιών επομένως θα αποτελεί συνάρτηση της λογιστικής γεωμετρίας των σχετικών τραπεζικών χαρτοφυλακίων, αλλά και των πολιτικών αποτίμησης που έχουν εφαρμοσθεί σε διεθνές επίπεδο και οι οποίες ενδεχομένως έχουν υπαγορευθεί κάτω από διαφορετικές σκοπιμότητες. Το ενδιαφέρον βέβαια των τραπεζών προφανώς δεν εστιάζεται μόνο στο θέμα του ύψους των ζημιών, αλλά και στην κατοχύρωση της γενικότερης ευχέρειάς τους να ακολουθήσουν μία ευέλικτη πολιτική εξωραϊσμού του ισολογισμού τους και ταχείας απορρόφησης των όποιων αρνητικών επιπτώσεων του προγράμματος αναδιάρθρωσης του Ελληνικού Χρέους, μέχρι τη λήξη του το 2020. Η μεγιστοποίηση αυτής της ευχέρειας ελιγμών, στο πλαίσιο των νέων λογιστικών κανόνων που αναμένεται να ισχύσουν μετά το 2013, φαίνεται ότι ευρίσκεται στο επίκεντρο των πολυ-επίπεδων διαπραγματεύσεων που διεξάγονται αυτή τη στιγμή υπό την αιγίδα του ΙΙF.
*Ο κ. Αριστογείτων Καπερώνης είναι oικονομολόγος.