Η εφημερίδα The National των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων δημοσίευσε πρόσφατα ένα θέμα για το ακριβότερο αυτοκίνητο του κόσμου, που θα έφθανε στο 800 θέσεων γκαράζ ανώνυμου συλλέκτη της χώρας. Το όχημα -μια μοναδική Bugatti Veyron Grand Sport L’Or Blanc- λέγεται ότι κοστίζει περί τα 2,4 εκατ. δολάρια και φθάνει εξοπλισμένο με δικό του δίσκο για χαβιάρι, γυαλισμένο με διαμάντι και με πορσελάνινες λεπτομέρειες…
Για όποιον ζούσε στο Ντουμπάι πριν από μερικά χρόνια, το δημοσίευμα θα φαινόταν πολύ οικείο. Στα χρόνια της οικονομικής έκρηξης, το 2003-2008, ό,τι κι αν έκανε το Ντουμπάι έμοιαζε να είναι στον υπερθετικό βαθμό: το μεγαλύτερο, το ψηλότερο, το ταχύτερο. Και με αύξουσα συχνότητα, το ακριβότερο! Σήμερα, το Μεγαλύτερο Πάρκο Ψυχαγωγίας του Κόσμου παραμένει ανολοκλήρωτο στα μισά της ερήμου, μαζί με δεκάδες άλλα θαυμαστά έργα. Τώρα λοιπόν μπορούμε στα υπόλοιπα να προσθέσουμε και αυτό: τη Μεγαλύτερη Συλλογή από τις Ακριβότερες Φούσκες του Κόσμου.
Ωστόσο, ο δίσκος για το χαβιάρι μοιάζει με στροφή 180 μοιρών. Πολλούς Ευρωπαίους και Αμερικανούς τους προσέλκυσε αρχικώς στο Ντουμπάι η άγρια ευφορία, το καρναβάλι υπερβολών. Ο τόπος αυτός ήταν ωραίος, ήταν συναρπαστικός και ευχάριστα αλλόκοτος. Ομως πάντα είχε και κάτι περισσότερο. Η κυβέρνηση του Ντουμπάι προσέλκυε ξένα ταλέντα στο εμιράτο με παραμύθια για χρυσά κινητά και χιονισμένες πλαγιές για σκι εσωτερικού χώρου, όμως η ιδέα στον πυρήνα αυτής της επιχείρησης μόνο ανέμελη δεν ήταν. Με τον δικό του τρόπο, το Ντουμπάι υποσχόταν να κάνει τον κόσμο καλύτερο.
Δεν χρειάζεται να ταξιδέψεις πολύ μακριά από τους αστραφτερούς πύργους του Σεΐχ Ζαγιέντ για να πάρεις μια αίσθηση του πόσο φιλόδοξο ήταν το Πείραμα Ντουμπάι. Η λεωφόρος που οδηγεί από την Τζέντα στο εργοστάσιο πετροχημικών της Petro Rabigh, στη γειτονική Σαουδική Αραβία, προσφέρει μια θλιβερά ολοκάθαρη εξήγηση για το πώς πήγαν στραβά τα πράγματα στη Μέση Ανατολή. Εδώ υπάρχει τεράστια συγκέντρωση πλούτου, όμως οι παρυφές της Τζέντας είναι μια έρημη χώρα γεμάτη άμμο και θάμνους, που κάπου κάπου τη διακόπτουν βρώμικα χωριά και η αλλόκοτη, τρομακτική καφετέρια.
Οπως κι αν το δούμε, τα πετροδολάρια δεν έκαναν πολλά για να βελτιώσουν τη ζωή των κοινών θνητών. Με πολλούς τρόπους, μάλιστα, έκαναν το αντίθετο: η πετρελαϊκή οικονομία άφησε ολόκληρο τον Περσικό Κόλπο σκλάβο των ατέρμονων διακυμάνσεων της αγοράς, προσδίδοντας ένα χαρακτηριστικό μανιοκατάθλιψης στις οικονομίες της περιφέρειας. Και σε αυτό το μέρος του κόσμου, όπως ξέρουμε, η ακραία φτώχεια και η κοινωνικοοικονομική αστάθεια είναι ένα εκρηκτικό μείγμα. Που μας οδηγεί στην υπόσχεση του Ντουμπάι.
Αναπτύσσοντας την τουριστική βιομηχανία του, καθιερώνοντας εαυτόν ως οικονομικό και εμπορικό κέντρο, το Ντουμπάι πρόσφερε στους γείτονές του μια ματιά σε άλλους κόσμους που ήταν δυνατό να υπάρξουν, μια διέξοδο στην καταστροφική εξάρτηση από το πετρέλαιο. Τα υψηλότερα κτίρια ήταν το μέσο, τα φτιαγμένα από χέρια ανθρώπων νησιά το δόλωμα. Το Ντουμπάι ήθελε να γίνει παγκόσμια πόλη και για να το κάνει έπρεπε να προσελκύσει ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και το πέτυχε. Μέχρι που έπαψε να το πετυχαίνει. Η οικονομία δεν ήταν το μόνο που πήγε στραβά στο Ντουμπάι. Ναι, η αγορά ακινήτων κατέρρευσε με ένα ηχηρότατο «μπαμ». Οι ευκαιρίες εργασίας ελαχιστοποιήθηκαν. Οι γερανοί σταμάτησαν να κινούνται. Ομως κάτι άλλο συνέβη έπειτα από όλα αυτά.
Το Ντουμπάι έπαψε να μοιάζει πια τόσο φιλόξενο. Αλλά και ασφαλές. Οι μετανάστες έγιναν όμηροι απλήρωτων πιστωτικών καρτών. Κάποιοι απλώς πέταξαν το αυτοκίνητό τους στο αεροδρόμιο και έφυγαν αεροπορικώς. Και τα παγκόσμια ΜΜΕ γιόρτασαν δεόντως αυτές τις ιστορίες δυστυχίας – ένα διδακτικό παραμύθι σπαρμένο κακόβουλη χαρά. Ο κουρνιαχτός κόπασε πρόσφατα, όμως η αίθουσα αναχωρήσεων στο Διεθνές Αεροδρόμιο του Ντουμπάι συνεχίζει να έχει περισσότερο κόσμο από τις αφίξεις.
Οπως αποδείχθηκε, το πρόβλημα με το Ντουμπάι υπήρχε εξαρχής. Την ημέρα που η εφημερίδα The National δημοσίευε το θέμα με το ακριβότερο αυτοκίνητο, υπήρχαν και άλλοι τίτλοι που ξεχώριζαν: «Γυναίκα κατηγορείται ότι έκανε σεξ με παντρεμένο» και «Μητέρα που έκανε απόπειρα αυτοκτονίας καταδικάζεται». Και την επομένη: «Υπηρέτρια που την ξυλοκόπησαν οι εργοδότες της διευθετεί εξωδικαστικώς την υπόθεση».
Τέτοια φαινόμενα ήταν εξίσου συνήθη πριν από την οικονομική κατάρρευση του Ντουμπάι, τα αγνοούσες όμως ευκολότερα. Το βερνίκι του πλούτου αφαιρέθηκε και αποκάλυψε από κάτω κάτι σάπιο. Για να διορθωθεί, θα χρειαστούν περισσότερα από μια Bugatti με δίσκο χαβιαριού.
*Ο Chris Wright είναι συγγραφέας. Εζησε στο Ντουμπάι επτά χρόνια.