Η Ιαπωνία αποτέλεσε αυτή την εβδομάδα το τελευταίο ισχυρό «θύμα» των οίκων αξιολόγησης, με τη Moody’s να υποβαθμίζει κατά μία βαθμίδα το μακροπρόθεσμο χρέος της χώρας. Η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, η οποία βρίσκεται σε ύφεση για τρίτο συναπτό τρίμηνο, «πλήρωσε» τα μεγάλα ελλείμματά της και τη διόγκωση του δημόσιου χρέους κατά την τελευταία τετραετία στα 943,8 τρισ. γιεν (8,53 τρισ. ευρώ). Το ποσό αυτό αντιστοιχεί πάνω από το 200% του ιαπωνικού ΑΕΠ.
Το ήδη τεταμένο κλίμα στην Ιαπωνία, λόγω των ανεπαρκών χειρισμών της κυβέρνησης κατά την αντιμετώπιση της πυρηνικής κρίσης και των δημοσιονομικών προβλημάτων της χώρας, οδήγησε τον πρωθυπουργό Ναότο Καν, δύο ημέρες μετά την υποβάθμιση από τον οίκο, στο να υποβάλει την παραίτησή του. Ωστόσο, η υποβάθμιση της Ιαπωνίας, ένα βήμα το οποίο είχε λάβει και πριν από κάποιους μήνες η περισσότερο «δραστήρια» Standard & Poor’s, αποτελεί την τελευταία καθοδική κίνηση σε μια όλο και συχνότερη διαδικασία. Μια διαδικασία που έχει προκαλέσει μεγάλη αναταραχή στις αγορές, καθώς και την αγανάκτηση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, όπως οι Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία και Γαλλία. Οταν μάλιστα έφτασε στις ΗΠΑ, κατάφερε να ξυπνήσει την ανησυχία για μια νέα ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας. Η αντίδραση των αγορών στην ιαπωνική υποβάθμιση ήταν κάπως υποτονική, κάτι που ωστόσο δεν ίσχυσε στην περίπτωση της αμερικανικής υποβάθμισης. Η απόφαση της S&P να υποβαθμίσει το χρέος των ΗΠΑ στις αρχές Αυγούστου δημιούργησε ισχυρούς κλυδωνισμούς στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα, οδηγώντας τις μετοχικές αξίες του αμερικανικού δείκτη S&P 500 σε απώλειες ενός τρισ. δολαρίων. Οι ΗΠΑ αποτέλεσαν την πρώτη από τις μεγαλύτερες χώρες που πήραν μια γεύση από την ισχύ των οίκων αξιολόγησης. Πλέον, 14 χώρες, μεταξύ των οποίων οι Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία, Φινλανδία και Λουξεμβούργο, απολαμβάνουν την κορυφαία αξιολόγηση ΑΑΑ στην κλίμακα της S&P. «Εμείς οι Αμερικανοί δεν χρειαζόμαστε κάποιον οίκο αξιολόγησης για να μας ενημερώσει ότι χρειαζόμαστε μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση για τη μείωση του ελλείμματος», υπογράμμισε ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα την πρώτη ημέρα συνεδρίασης των χρηματιστήριων μετά την υποβάθμιση, κατά τη διάρκεια της οποίας ο δείκτης Dow Jones κατέγραψε βουτιά 600 μονάδων. «Ανεξαρτήτως του τι μπορεί να πει ένας οίκος αξιολόγησης, ήμασταν και θα είμαστε για πάντα μια χώρα ΑΑΑ», τόνισε χαρακτηριστικά.
Λίγες ημέρες μετά την υποβάθμιση των ΗΠΑ, το επίκεντρο των ανησυχιών μετακινήθηκε από την Ουάσιγκτον στο Παρίσι, μετά την ανάπτυξη εντονότατης φημολογίας ότι η Γαλλία θα αποτελέσει την επόμενη χώρα που θα «εξοστρακιστεί» από την ομάδα των χωρών με την κορυφαία πιστοληπτική αξιολόγηση. Η Γαλλία, η οποία διατηρούσε το υψηλότερο επίπεδο χρέους από όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες με την ανώτατη αξιολόγηση ΑΑΑ, αποτέλεσε τον επόμενο στόχο των αγορών μετά τις Ιταλία και Ισπανία. Παρ’ όλο που και οι τρεις οίκοι έσπευσαν γρήγορα να διαβεβαιώσουν ότι δεν επίκειται υποβάθμιση της γαλλικής οικονομίας, η έντονη φημολογία που είχε αναπτυχθεί, καθώς και η νευρικότητα που επικρατούσε στις αγορές μετά την υποβάθμιση των ΗΠΑ, ήταν αρκετή για να προκαλέσει για μία ακόμα φορά χάος στις διεθνείς αγορές, οδηγώντας σε μαζικές ρευστοποιήσεις μετοχών και ιδιαίτερα των μεγάλων γαλλικών τραπεζών SocGen, BNP Paribas και Credit Agricole. Η απειλή της υποβάθμισης ανάγκασε τον πρόεδρο Σαρκοζί να διακόψει για μία ακόμα φορά τις διακοπές του και να επιστρέψει στο Παρίσι προκειμένου να επισπεύσει τη λήψη έκτακτων μέτρων για τη μείωση του ελλείμματος, μια κίνηση που αποσκοπούσε στο να καθησυχάσει τις αγορές. «Θα λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα», τόνισε ο υπουργός Οικονομικών Φρανσουά Μπαρουάν.