Σε κάθε στάδιο της κρίσης στην Ευρωζώνη επαναλαμβάνεται ενα κοινό μοτίβο. Αρχικά επικρατεί πανικός στις αγορές. Στη συνέχεια, οι πολιτικοί ή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αντιδρούν αναλαμβάνοντας δεσμεύσεις ή δράσεις που ηρεμούν τα πνεύματα. Και κάθε φορά η περίοδος ηρεμίας γίνεται όλο και πιο σύντομη.
Στις 2 Αυγούστου, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, επιχείρησε για μία ακόμη φορά να κατευνάσει τις αγορές σκιαγραφώντας ένα νέο πλαίσιο για τις αγορές ομολόγων στη δευτερογενή αγορά. Στην αρχή οι επενδυτές παρέμειναν ασυγκίνητοι, καθώς προσέβλεπαν σε παρεμβάσεις και όχι σε σχέδια. Εκτοτε, όμως, το κλίμα έχει γίνει πιο αισιόδοξο καθώς εκτιμήθηκε βαθύτερα η πρωτοτυπία του σχεδίου. Δεν είναι πρώτη φορά που η ΕΚΤ θα αγοράσει ομόλογα. Το έκανε ήδη πέρυσι το καλοκαίρι, αγοράζοντας ισπανικά και ιταλικά ομόλογα, για να μειώσει τις αποδόσεις τους. Οι μελλοντικές αγορές, όμως, θα είναι διαφορετικές από τις προηγούμενες. Θα επικεντρώνονται στα βραχυπρόθεσμα ομόλογα κυρίως, παρά στο χρέος που ωριμάζει ύστερα από χρόνια. Και θα γίνονται μόνον υπό τον όρο ότι οι υπερχρεωμένες χώρες θα προσφεύγουν πρώτα στην αρωγή των ευρωπαϊκών μηχανισμών στήριξης. Σε αντίθεση με την ΕΚΤ, οι μηχανισμοί θα έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν ομόλογα μόλις αυτά εκδίδονται, αλλά θα είναι στη διάθεση των υπερχρεωμένων χωρών μόνον αν αυτές συμμορφώνονται με αυστηρούς όρους.
Το σχέδιο της ΕΚΤ εκμεταλλεύεται τους περιορισμένους πόρους των μηχανισμών στήριξης -η νέα δανειοδοτική τους δυνατότητα είναι 500 δισ. ευρώ- καθώς η Τράπεζα θα έχει τη δυνατότητα να αγοράζει ομόλογα στη δευτερογενή αγορά. Οι αγορές αυτές δεν θα χαλαρώνουν την πίεση που ασκείται στις κυβερνήσεις, εφόσον οι χώρες θα πρέπει να πληρούν συγκεκριμένους όρους.
Οι ομολογιούχοι
Η αγορά αποκλειστικά και μόνο βραχυπρόθεσμου χρέους είναι ένας ακόμη τρόπος να διατηρηθεί η πίεση στις υπερχρεωμένες χώρες, που προτιμούν να δανείζονται για μεγαλύτερες περιόδους ώστε να μη χρειάζεται πολύ συχνή αναχρηματοδότηση του χρέους τους.
Ο κ. Ντράγκι υπόσχεται επίσης να λάβει μέτρα για ένα από τα ενδεχόμενα που απασχολούν περισσότερο τους επενδυτές. Από τη στιγμή που η ΕΚΤ αποφάσισε να εξαιρεθεί από την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους προ μηνών, οι κάτοχοι ομολόγων εκφράζουν φόβους πως σε περίπτωση περισσότερων αγορών ομολόγων από την Τράπεζα ενδέχεται να αναγκαστούν να χάσουν την προτεραιότητα στην αποπληρωμή των ομολόγων τους. Ο κ. Ντράγκι δήλωσε ότι θα λάβει τα μέτρα του για να μη συμβεί κάτι τέτοιο.
Ακόμη και στην περίπτωση αυτή, υπάρχει ένας άλλος σκόπελος που θα μπορούσε να προκαλέσει εκτροχιασμό του σχεδίου της ΕΚΤ.
Τίποτε δεν πρόκειται να συμβεί πριν από τη 12η Σεπτεμβρίου, οπότε θα αποφανθεί το συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας ως προς τη νομιμότητα του μόνιμου μηχανισμού στήριξης. Η ημερομηνία αυτή είναι σημαντική, άλλωστε, και επειδή συμπίπτει με τις εκλογές στην Ολλανδία. Αν οι Ολλανδοί μιμηθούν τους Φινλανδούς και επιλέξουν αντιευρωπαϊκά κόμματα, είτε οι χώρες-χορηγοί θα γίνουν ακόμη πιο απρόθυμες να χρησιμοποιήσουν τους μηχανισμούς στήριξης είτε θα γίνουν ακόμη πιο δυσβάσταχτοι οι όροι για τις υπερχρεωμένες χώρες.