Το μεγαλύτερο εμπορικό έλλειμμα στην ιστορία της για τον μήνα Ιούλιο προκάλεσε τον περασμένο μήνα στην Ιαπωνία η κατάρρευση των εξαγωγών προς την Ευρωπαϊκή Ενωση, τον τρίτο σημαντικότερο εμπορικό εταίρο της. Επίσημα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα χθες το υπουργείο Οικονομικών έδειξαν ότι το έλλειμμα με την Ε.Ε. ανήλθε στα 95,3 δισ. γιεν. Οι εξαγωγές προς την Ευρώπη μειώθηκαν κατά 25% έναντι της αντίστοιχης περυσινής περιόδου. Και καθώς οι εισαγωγές καυσίμων παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα λόγω της απώλειας παραγωγικής δυνατότητας στα πυρηνικά εργοστάσια της χώρας, το μηνιαίο έλλειμμα της Ιαπωνίας εκτινάχθηκε στα 517,4 δισ. γιεν (6,53 δισ. δολάρια), έναντι πλεονάσματος 60,3 δισ. γιεν τον Ιούνιο. Σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με τις προβλέψεις, αλλά και το υψηλότερο από το 1979, όταν ξεκίνησε η καταγραφή τέτοιων στοιχείων.
Ιάπωνες οικονομολόγοι παραδέχονται ότι «δεν βλέπουμε ενθαρρυντικές ενδείξεις στην Ευρώπη». Εχουν και στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου μεταδοθεί οι φόβοι πως η συνεχιζόμενη αδυναμία των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας θα εξαπλωθεί στον πυρήνα. Μάλιστα, κάποιοι εκτιμούν ότι «η κατάσταση στην Ευρώπη μοιάζει πιο περίπλοκη απ’ όσο στην Ιαπωνία μετά το σκάσιμο της “φούσκας”. Στην Ιαπωνία, ο μη χρηματοοικονομικός κλάδος ήταν εκείνος που αντιμετώπιζε πιέσεις απομόχλευσης. Στην Ευρώπη είναι οι κυβερνήσεις, οι τράπεζες, τα νοικοκυριά, οι πάντες». Στην Ευρώπη, η ζήτηση για ιαπωνικά προϊόντα μειώθηκε σε όλες τις δυτικές χώρες πλην της Ιρλανδίας, με την πτώση της αξίας των εξαγωγών να ξεκινά από 20% στη Γερμανία και να φθάνει πάνω από το 30% στη Γαλλία, την Ιταλία και τη Βρετανία. Τη μεγαλύτερη πτώση, δε, σημείωσαν ακριβά προϊόντα, όπως τα αυτοκίνητα, για τα οποία η ζήτηση μειώθηκε κατά 27%, και ο μηχανολογικός εξοπλισμός, με 28%.
Τα στοιχεία για την Ε.Ε. έρχονται σε αντίθεση με τα πιο αισιόδοξα νέα από τις ΗΠΑ, δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Ιαπωνίας μετά την Κίνα. Εκεί, τα αυτοκίνητα και τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων απέφεραν την αύξηση κατά 4,7% της συνολικής αξίας των εξαγωγών. Οι εξαγωγές σιδήρου και προϊόντων χάλυβα, προϊόντων μεταλλουργίας και ημιεπεξεργαστών υπήρξαν επίσης ενισχυμένες σε ετήσια βάση.
Παρ’ όλα αυτά, οι ιαπωνικές εξαγωγές στην Κίνα –τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο του Τόκιο– μειώθηκαν κατά 11,9% τον Ιούλιο, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη βουτιά από το 14% που κατέγραψαν τον Φεβρουάριο, αλλά και τη δεύτερη σε ισάριθμους μήνες. Το γενικό εμπορικό ισοζύγιο της Ιαπωνίας με την Κίνα κατέγραψε έλλειμμα 250,1 δισ. γιεν, για πέμπτο συναπτό μήνα.
Ειδικότερα, τα γενικά στοιχεία μαρτυρούν συνεχιζόμενη επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς συνάδουν με τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία για τον Ιούλιο από την Ταϊβάν και την Κίνα. Ο δείκτης όγκου εξαγωγών της ιαπωνικής κυβέρνησης υποχώρησε κατά 10% έναντι της αντίστοιχης περυσινής περιόδου και κατέγραψε την τρίτη μηνιαία πτώση του σε ισάριθμους μήνες, της τάξης του 4% σε εποχικά προσαρμοσμένη βάση, σύμφωνα με εκτιμήσεις. Επικεφαλής οικονομολόγος της Citigroup στο Τόκιο επισημαίνει ότι ιδίως η πτώση του όγκου εξαγωγών στην Ασία κατά 5% έναντι του Ιουνίου δείχνει πως «η επιβράδυνση στις ανεπτυγμένες οικονομίες εξαπλώνεται πλέον και στις αναδυόμενες».
Σε εποχικά προσαρμοσμένη βάση, η χώρα έχει παρουσιάσει έλλειμμα επί 17 συναπτούς μήνες από τον περυσινό Μάρτιο, όταν η τραγωδία της Φουκουσίμα προκάλεσε άλμα στις εισαγωγές καυσίμων ακριβώς την ώρα που το παγκόσμιο εμπόριο εισερχόταν σε στενωπό. Τα στοιχεία των εξαγωγών ενισχύουν τις πιέσεις για αύξηση των κρατικών δαπανών ή για μέτρα χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής, ώστε η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου να τονώσει την εγχώρια ζήτηση. Η τελευταία φθίνει εν μέσω ενδείξεων πως η πορεία της παγκόσμιας οικονομίας επιδεινώνει το κλίμα για καταναλωτές και επιχειρήσεις.
Κρίνεται ότι, καθώς τα στοιχεία μαρτυρούν πιθανή απόκλιση της οικονομίας από το σενάριο της κεντρικής τράπεζας, η τελευταία μπορεί να χαλαρώσει περαιτέρω την πολιτική της στα τέλη Οκτωβρίου, όταν θα δώσει στη δημοσιότητα την εξαμηνιαία έκθεσή της για τις οικονομικές προοπτικές της χώρας. Θα είναι η πρώτη φορά από τον Απρίλιο, όταν επεξέτεινε το πρόγραμμα αγοράς ενεργητικού από 65 σε 70 τρισ. γιεν.