Ο Ραγκουράμ Ρατζάν, που ξεκίνησε χθες τη θητεία του ως διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ινδίας, δεν είναι αρχάριος στην αντιμετώπιση χρηματοοικονομικών κρίσεων. Ως επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ από το 2003 έως το 2006 –ο πρώτος μη δυτικός και ο νεότερος σε ηλικία που διορίστηκε στην υψηλού κύρους θέση– είχε μια πανοραμική εικόνα της παγκόσμιας οικονομίας καθώς υπερθερμαινόταν και όδευε προς τη μεγάλη κρίση του 2008.
Το 2005 μάλιστα, στην ετήσια συνάντηση των κεντρικών τραπεζιτών στο Jackson Hole του Ουαϊόμινγκ, είχε χαλάσει την ειδυλλιακή ατμόσφαιρα αποχαιρετισμού του «μαέστρου» Αλαν Γκρίνσπαν με μια ομιλία στην οποία επιχειρηματολογούσε ότι οι χρηματοοικονομικές καινοτομίες των τελευταίων 20 ετών είχαν αυξήσει τον κίνδυνο μιας μεγάλης κρίσης αντί να τον μειώσουν. Αφού ξέσπασε η κρίση, έχοντας επιστρέψει στο Booth School of Business του Πανεπιστημίου του Σικάγου, έγραψε το πολυβραβευμένο βιβλίο «Fault Lines: How Hidden Fractures still Threaten the World Economy», που αποτελεί μία από τις πιο οξυδερκείς ερμηνείες του οικονομικού τυφώνα του 2007-09 και των λόγων εξαιτίας των οποίων δεν αποκλείεται να επαναληφθεί.
Η ανάληψη των νέων ευθυνών του Ρατζάν έρχεται σε μια απολύτως κρίσιμη στιγμή για την ινδική οικονομία. Η ινδική ρουπία έχει απολέσει 20% της αξίας έναντι του αμερικανικού δολαρίου από τον περασμένο Μάιο, όταν ο πρόεδρος του Fed, Μπεν Μπερνάνκι, αναφέρθηκε για πρώτη φορά στο ενδεχόμενο αποκλιμάκωσης της ποσοτικής χαλάρωσης. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών έχει διευρυνθεί επικίνδυνα (7% του ΑΕΠ πέρυσι), ο πληθωρισμός έχει φτάσει σε διψήφια επίπεδα και η ανάπτυξη του ινδικού ΑΕΠ φέτος αναμένεται να είναι η χαμηλότερη της τελευταίας δεκαετίας. Στις 14 Αυγούστου, η κυβέρνηση επέβαλε κεφαλαιακούς ελέγχους, περιορίζοντας τα ποσά που επιτρέπεται να εξάγουν από τη χώρα Ινδοί πολίτες και εταιρείες. Το αποτέλεσμα ήταν μαζικές ρευστοποιήσεις από ξένους επενδυτές, που ανησυχούν ότι έπονται αντίστοιχα μέτρα και για τους ίδιους. Οπως και η Ελλάδα, έτσι και η Ινδία πλήττεται μεν από δυνάμεις της διεθνούς οικονομίας πέρα από τον έλεγχό της, αλλά φέρει και βαριές ευθύνες για το μεταρρυθμιστικό τέλμα που την κατέστησε ευάλωτη σε αυτές τις δυνάμεις.
Ο 50χρονος Ρατζάν, ο οποίος τον τελευταίο χρόνο ήταν ο επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της ινδικής κυβέρνησης, τα γνωρίζει καλά όλα αυτά. Γνωρίζει επίσης ότι μεγάλο μέρος της δουλειάς του θα είναι η διαχείριση προσδοκιών – εξ ου και έχει τονίσει ότι δεν διαθέτει κάποιο μαγικό ραβδί για να εξυγιάνει την ινδική οικονομία.
Οι προκλήσεις που τον περιμένουν –από τη στήριξη της ρουπίας με τρόπο που να μην επιφέρει πιστωτική ασφυξία έως τη διαφάνεια στη διανομή νέων τραπεζικών αδειών– είναι τεράστιες. Η επιτυχία του ωστόσο εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τη βούληση του πολιτικού συστήματος να περιορίσει τη γραφειοκρατία και τον νεποτισμό που πνίγουν την οικονομική ζωή της χώρας και να προσελκύσει υγιείς μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Μια σύνθετη κατάσταση, που ακούγεται οικεία σε ελληνικά αυτιά…