«Τα σημαντικότερα ελαττώματα της οικονομίας στην οποία ζούμε είναι η αποτυχία της να προσφέρει πλήρη εργασία και η αυθαίρετη και άδικη κατανομή πλούτου και εισοδήματος».
Το έγραψε ο Τζον Μέιναρντ Κέινς το 1936, αλλά εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα. Και, σε έναν καλύτερο κόσμο, οι ηγέτες μας θα έκαναν ό,τι μπορούσαν για να εξαλείψουν τα δύο ελαττώματα. Δυστυχώς, ο κόσμος στον οποίο ζούμε απέχει απ’ αυτό το ιδεώδες. Αν, όπως γράφεται ευρέως, ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα αφιερώσει μεγάλο μέρος της ομιλίας του για την Κατάσταση του Εθνους στο θέμα της οικονομικής ανισότητας, τότε όλοι θα πρέπει να τον επιδοκιμάσουν. Φυσικά, δεν θα το κάνουν. Οι συνήθεις ύποπτοι από τη Δεξιά θα φωνάξουν «ταξικός πόλεμος», όπως κάνουν πάντοτε όταν γίνονται ερωτήσεις σχετικές με την κατανομή των εισοδημάτων. Θα υπάρξουν, όμως, και φαινομενικά πιο νηφάλιες φωνές, που θα υποστηρίξουν ότι ο κ. Ομπάμα επέλεξε λάθος στόχο, ότι η απασχόληση, όχι η ανισότητα, θα πρέπει να βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας του. Κάνουν λάθος. Πρώτον, η απασχόληση και η οικονομική ανισότητα είναι δύο στενά συνδεδεμένα, αν όχι πανομοιότυπα, ζητήματα.
Σύμφωνα με μια αρκετά καλά τεκμηριωμένη άποψη, η αύξηση της ανισότητας συνέβαλε στην πρόκληση της οικονομικής κρίσης, ενώ στη συνέχεια η εξαιρετικά άδικη κατανομή πλούτου επιμήκυνε την ύφεση, διότι οι οικογένειες δεν μπορούσαν να ξεπληρώσουν τα χρέη τους. Επιπλέον, η υψηλή ανεργία, έχοντας εκμηδενίσει τη διαπραγματευτική δύναμη των εργατών, συνέβαλε καθοριστικά στην αύξηση της ανισότητας και στη στασιμότητα των τιμών. Από πολιτικής απόψεως, ο εκφοβισμός του έθνους με το θέμα του δημοσίου χρέους αποσκοπεί στο να δεχτούμε την περικοπή των κοινωνικών προγραμμάτων. Ωστόσο, ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο ο κ. Ομπάμα θα πρέπει να εστιάσει στο θέμα της ανισότητας είναι ότι οι Αμερικανοί το καταλαβαίνουν πολύ καλύτερα από τα μακροοικονομικά θέματα. Υπάρχει ο μύθος, σύμφωνα με τον οποίο οι Αμερικανοί δεν ενδιαφέρονται για το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Δεν είναι αλήθεια. Μπορεί να είμαστε έθνος που θαυμάζει αντί να μνησικακεί την επιτυχία, ωστόσο οι περισσότεροι Αμερικανοί ενοχλούνται από την ακραία ανισότητα της εποχής μας, περιλαμβανομένου και του 45% των Ρεπουμπλικανών.
Αντιθέτως, είναι πολύ δύσκολο να μεταδώσει κανείς ακόμη και τις βασικότερες αλήθειες της μακροοικονομίας, όπως για παράδειγμα την ανάγκη σε δύσκολους καιρούς να έχει κάποιος δημοσιονομικό έλλειμμα, προκειμένου να υποστηρίξει την απασχόληση. Αναλογιστείτε τι συνέβη το 1936. Ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ είχε μόλις κερδίσει θριαμβευτικά την επανεκλογή του, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της πολιτικής του να πολλαπλασιάσει τις δαπάνες αδιαφορώντας για το έλλειμμα. Συχνά το ξεχνάμε πλέον, αλλά η πρώτη του θητεία χαρακτηρίστηκε από τη ραγδαία οικονομική ανάκαμψη και τη μεγάλη πτώση της ανεργίας. Ωστόσο, ο λαός σε μεγάλο βαθμό παρέμενε προσηλωμένος στην οικονομική ορθοδοξία: περισσότεροι από δύο στους τρεις οι ψηφοφόροι που ρωτήθηκαν μετά τις εκλογές ζήτησαν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Ατυχώς, ο Ρούζβελτ τούς άκουσε και στην προσπάθειά του να το επιτύχει γρήγορα βύθισε και πάλι την Αμερική στην ύφεση. Ελπίζω να ακούσουμε κάτι για την απασχόληση την ερχόμενη Τρίτη και κάτι κατά της υστερίας με το έλλειμμα. Αν όμως ακούσουμε κυρίως για την οικονομική ανισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη, τότε όλα θα είναι καλά.