Δεν φαίνεται να βρίσκεται σε εξέλιξη καμία μείζων οικονομική κρίση και οι πολιτικοί ταγοί πολλών χωρών συγχαίρουν τους εαυτούς τους. Στην Ευρώπη αναφωνούν πως ανακάμπτει η οικονομία της Ισπανίας, σημειώνοντας ανάπτυξη διπλάσια από τις προβλέψεις. Δυστυχώς πρόκειται για ανάπτυξη 1% έναντι πρόβλεψης για 0,5% και για μια οικονομία σε βαθύτατη ύφεση, με την ανεργία των νέων στο 55%. Το ότι θεωρούμε καλή είδηση κάτι τέτοιο καταδεικνύει πόσο έχουμε συνηθίσει στις τρομερά άσχημες οικονομικές συνθήκες. Τα πάμε χειρότερα από όσο θα φανταζόμασταν πριν από λίγα χρόνια και όμως ο κόσμος αποδέχεται αυτήν την άθλια κατάσταση ως κάτι φυσιολογικό.
Θα έλεγα πως ένας από τους σημαντικότερους λόγους της αποτυχίας είναι η «παγίδα της δειλίας», η μόνιμη τάση όσων πολιτικών έχουν θεωρητικά σωστές απόψεις να μην τις εφαρμόζουν μέχρι τέλους, με αποτέλεσμα η δειλία τους να στραφεί εναντίον τους πολιτικά και οικονομικά. Ο Γιτς είχε δίκιο όταν είπε πως οι καλύτεροι δεν έχουν καμία πεποίθηση, ενώ οι χειρότεροι είναι έμπλεοι παθιασμένης έντασης. Οποιος έχει παρακολουθήσει τα οικονομικά τεκταινόμενα των τελευταίων ετών, θα ξέρει πως τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη υπάρχουν ισχυρές ομάδες που εναντιώνονται σθεναρά σε οποιαδήποτε πολιτική θα μπορούσε να δώσει εργασία στους άνεργους. Είναι πράγματι εντυπωσιακό ότι οι ομάδες αυτές έχουν μονίμως άδικο και δεν αμφιβάλλουν ποτέ.
Στην Αμερική υπάρχουν ομάδες στον επιχειρηματικό κόσμο και στο Κογκρέσο που τα τελευταία πέντε χρόνια προειδοποιούν για τον κίνδυνο εκτίναξης του πληθωρισμού και των επιτοκίων. Θα υπέθετε κανείς πως η διάψευσή τους θα ενέσπειρε αμφιβολίες. Και όμως ύστερα από τόσα χρόνια, οι ίδιοι άνθρωποι εξακολουθούν να λένε τα ίδια πράγματα. Στην Ευρώπη έχουν περάσει τέσσερα χρόνια από τότε που άρχισαν να εφαρμόζονται τα προγράμματα σκληρής λιτότητας, οι αρχιτέκτονες των οποίων ισχυρίζονται ότι η λιτότητα θα εμπνεύσει εμπιστοσύνη. Περιττεύει να πω ότι καμία εμπιστοσύνη δεν έχει εμφανιστεί, ενώ το οικονομικό και κοινωνικό τίμημα είναι τεράστιο. Οι σοβαροί άνθρωποι επαναλαμβάνουν πως πρέπει να συνεχισθεί η τιμωρία μέχρις ότου βελτιωθεί το ηθικό.
Υπάρχουν, όμως, και οι καλοί που δεν πίστεψαν ποτέ πως δεν μπορεί να γίνει τίποτε για τη μαζική ανεργία. Το οικονομικό μοντέλο της κυβέρνησης Ομπάμα βρίσκεται στη σωστή πλευρά. Η Fed έχει αποκρούσει τις φωνές πως ο πληθωρισμός είναι προ των πυλών. Το ΔΝΤ δημοσίευσε έρευνά του που διαψεύδει τον ισχυρισμό ότι η λιτότητα είναι ακίνδυνη. Ομως, ούτε οι μεν ούτε οι δε δεν φαίνονται πρόθυμοι να εφαρμόσουν τις απόψεις τους εις το έπακρον. Κλασικό παράδειγμα το πρόγραμμα Ομπάμα για την τόνωση της οικονομίας, που προφανώς ήταν ασθενέστερο απ’ όσο χρειαζόταν. Πολλοί οικονομολόγοι προειδοποιούσαμε από την αρχή ότι ήταν υπερτιμημένο και μοιραία θα απαξιωνόταν όταν η ανεργία θα παρέμενε υψηλή.
Δεν είναι γνωστό ότι το ίδιο έκανε η Fed. Στελέχη της απέκλεισαν τα είδη νομισματικής πολιτικής που αποδίδουν, ιδιαιτέρως οτιδήποτε θα μπορούσε να καλλιεργήσει διάθεση να γίνει ανεκτός ένας υψηλότερος πληθωρισμός έστω προσωρινά. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι πολιτικές τους διέψευσαν τις ελπίδες και άφησαν την εντύπωση πως δεν μπορεί να γίνει τίποτε. Θα αναρωτιέστε γιατί οι καλοί είναι μονίμως τόσο δειλοί και οι κακοί τόσο σίγουροι. Υποψιάζομαι πως αυτό έχει να κάνει με τα συμφέροντα των κοινωνικών τάξεων. Αλλά αυτό θα το συζητήσουμε άλλη φορά.